برداشت غیرمنصفانه از حرفه وکالت

دیالوگ‌ بهزاد خلج در نقش قاضی با وکیلی که نقش دوست و همکلاسی او را در مجموعه‌ تلویزیونی «آقای قاضی» بازی می‌کند، سبب شد تا باری دیگر وکلای دادگستری در مقام گلایه به نقد این مجموعه بپردازند.

پرونده‌ای که در قسمت چهل‌وسوم این مجموعه موردتوجه و البته نقد وکلای دادگستری واقع شده، پیرامون چالش‌های زیست‌محیطی است که با عنوان مجرمانه تهدید علیه بهداشت عمومی قابل تعقیب کیفری است.

مسئله‌ای که به گواه مستندات مضبوط در محاکم قضایی و نهادهای نظارتی مانند بازرسی کل کشور و... همواره دغدغه‌ی وکلای دادگستری بوده و هست، تا جایی که برخی از هم‌قطاران عزیزم با عنوان وکلای مدافع محیط‌زیست تعرفه می‌شوند.

عزیزانی که بدون هیچ چشم‌داشتی و صرفاً به عشق مام‌وطن و محیط‌زیست، رنج سفر به چهار گوشه این سرزمین را تحمل می‌کنند تا همراه با سایر فعالان محیط‌زیست مانع تخریب و آسیب به محیط‌زیست ایران شوند. فارغ از مستندات قضایی و... که موید تلاش وکلای دادگستری در این عرصه است، بی‌شک درختان جنگل‌های الیمالات، مراتع میانکاله و... گواهی می‌دهند که وکلای مدافع حقوق ملت به حضور در محکمه بسنده نکرده و به موازات طرح شکواییه‌ در مراجع قضایی، شبانه‌روز پابه‌پای مدافعان محیط‌زیست در میانکاله حضور داشته و تمام‌قد از زیست‌بوم ایران‌زمین دفاع کرده‌اند.

«آقای قاضی»، عنوان مجموعه‌‌ای است که قریب به دو سال و چندماه پیش از شبکه‌ی دو سیما پخش آن آغاز شده و تهیه‌کننده و عوامل تولید این مجموعه مدعی‌اند که یکی از مهم‌ترین دلایل ساخت چنین سریالی، انتقال اطلاعات حقوقی قضایی به مردم است و چه هدف و دلیل قابل احترامی.

بی‌شک یکی از رسالت‌های مهم رسانه، آگاهی‌بخشی است اما تحقق این مهم مقید به شروطی است که انتقال اطلاعات درست و منطبق بر واقعیت کمترین شرط آن است، لذا عطف به چنین امر واجبی نمی‌توان با نقل وارونه‌ی مسائل و تصاویری خلاف‌واقع طوری‌که نتوان برای یک پلان از چندین سکانس آن ما‌به‌ازایی در عالم واقع کشف کرد، مدعی اجابت چنین رسالت مهمی شد.

باوجود چنین سابقه‌ای، عوامل تولید سریال «آقای قاضی» به سیاق سایر دست‌اندرکاران رسانه‌ مثلاً ملی، محیط‌زیست و مسائل حول این چالش مهم را دستمایه متلک و کنایه به وکیل دادگستری قرار داده، برای نقش وکیل دیالوگ‌هایی نوشته می‌شود تا وکیل عدلیه مراجعان خویش را مشتری ببیند و به او نگاه کاسب‌کارانه داشته باشد؛ همان نگاهی که باب میل وزارت اقتصاد دولت سیزدهم و برخی نمایندگان مجلس یازدهم بود.

چنین نگاه غیرمنصفانه‌ای پیش از پخش مجموعه در تیزرهای تبلیغاتی آن هویدا بود. از طراحی صحنه و محتوای فیلمنامه طوری خلاف‌واقع است که به ذهن مخاطب اثری فانتزی در عالم خیال خطور می‌کند تا فضایی واقعی با هدف اطلاع‌رسانی به مردم. این پیش‌بینی ناظر بر تیزرهای تبلیغاتی مجموعه با پخش قسمت‌های متنوع سریال بیش از پیش به منصه‌ظهور رسید، طوری‌که برخی کارشناسان رسانه، وکلای دادگستری و... در مقام نقد این مجموعه برآمده، پرسش‌هایی مطرح شد که چطور ممکن است با تعریف دادگاه انقلاب به‌عنوان مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست تخلیه ملک استیجاری یا نشان دادن شوخی‌های بی‌مزه و خارج از موضوع قاضی محکمه با متهم پرونده و... به مردم اطلاعات حقوقی درست انتقال داد یا اعلام رأی و نظر قاضی در جریان دادرسی منطبق بر کدام مستند قانونی است؟

عوامل سریال به عوض پرداختن به اصل موضوع، عدم‌حضور وکلا در این مجموعه را علت نقد وکلا دانستند و چه برداشت غیرمنطقی‌ای! شاهد چنین برداشت غیرمنطقی‌ای آن است که در فصل جدید مجموعه،کیومرث مرادی به‌عنوان وکیل دادگستری به مجموعه‌ی بازیگران اضافه شد تا بنا به قول عوامل سریال، در برخی اپیزودها به نقش وکیل در جریان دادرسی اشاره شود که در این موضوع نیز مانند کلیت قصه، نقش و جایگاه وکیل دور از واقعیت تعریف شده و همین امر موجبات گلایه و‌ نقد وکلای دادگستری را فراهم آورده.

نگاه و تعریفی که عوامل این مجموعه از حرفه‌ی وکالت ارائه می‌دهند، چیزی نیست جز ادامه‌ی همان سیاست‌های وکیل‌ستیزی که در چند سال گذشته در صداوسیما در قالب برنامه‌های متنوعی اعم از گفت‌وگوی خبری و... شاهد آن بوده‌ایم که صدالبته عطف به محتوای خلاف‌واقع این مجموعه از شرایط محاکم قضایی، چنین توصیفی از حرفه وکالت دور از انتظار نیست.