قتل‌عام کودکان توسط اسرائیل
یونیسف با اعلام آمار قربانی بیش از ۳۵۰۰ کودک هشدار داد
یونیسف با اعلام آمار قربانی بیش از 3500 کودک هشدار داد
یونیسف نسبت به وضعیت کودکان در غزه ابراز نگرانی کرده و وضعیت را فاجعه‌بار می‌داند. خبرها از مرگ و مصدومیت هزاران کودک در این منطقه حکایت می‌کنند. این درحالیست که کودکان تحت حمایت‌های خاص بین‌المللی قرار دارند و هرگونه صدمه و آسیب عمدی به تمامیت جسمی آنها در طول مخاصمات بین‌المللی و داخلی، جنایت جنگی تلقی می‌شود.
جهان کودکان فراتر از همه مرزهای جغرافیایی و سیاست‌های جهان بزرگسالان است. حقوق کودکان را باید در زمره قواعدی دانست که نقض آنها از سوی هیچ دولت و گروهی پذیرفته نیست. چه در صلح و چه در جنگ، کودکان از حقوق خاصی برخوردارند که هیچ دولتی در داخل مرزهای جغرافیایی و ایدئولوژیک خود، حق تعرض و نادیده‌گرفتن آنها را ندارد. به همین دلیل است که حمایت‌های حقوقی از کودکان در اسناد بین‌المللی مبتنی بر حقوق بشر و حقوق بشردوستانه حاکم بر مخاصمات مسلحانه مورد تاکید قرار گرفته است. کشتار کودکان در جنگ قطعاً در زمره جنایات جنگی قرار داشته و قابلیت پیگیری کیفری توسط نهادهای قضایی بین‌المللی را دارد. با این حال، آنچه در مخاصمات مسلحانه بر سر کودکان آوار می‌شود، نشانه‌ای از قربانی شدن مصالح و سلامت جسم و روح آنها در قربانگاه تصمیم‌گیری‌های بزرگسالان است. به دلیل همین نادیده‌گرفته‌شدن است که کودکان را می‌توان قربانیان اصلی جنگ‌ها و بی‌پناه‌ترین آسیب‌دیدگان از جنگ توصیف کرد؛ آسیب‌دیدگانی که هیچ‌یک از قواعد بین‌المللی نیز تاکنون نتوانسته است از حق بر حیات و سلامت آنها، آنچنان که باید و شاید دفاع کند. کودکان آسیب‌دیده در جنگ غزه و
اسرائیل نیز از این قاعده مستثنی نیستند. یونیسف صندوق بین‌المللی حمایت از کودکان سازمان ملل با اشاره به بحران غزه تاکید کرد که وضعیت کودکان غزه وحشتناک و آمار کشته‌شدگان کودک فاجعه‌بار است. رسانه‌های فلسطینی اعلام کرده‌اند که کاترین راسل، مدیر اجرایی صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) نگرانی این سازمان را از وحشتی که یک میلیون کودک تحت بمباران در غزه تجربه می‌کنند، ابراز کرده است. او همچنین تاکید کرد که «پس از گذشت بیش از سه هفته از تداوم جنگ میان حماس و اسرائیل، آمارهای وحشتناکی از شکل‌گیری تخلفات گسترده و فاحش در غزه علیه کودکان منتشر می‌شود». سخنگوی وزارت بهداشت غزه در آخرین بیانیه خود اعلام کرده است که تعداد جان‌باختگان ناشی از حملات اسرائیل به 8 هزار و 525 نفر افزایش یافته که از این میان، 3هزار و 542 تن کودک و 2 هزار و 187 تن زن هستند. یونیسف نیز اعلام کرده است که تاکنون بیش از ۶ هزار و ۳۰۰ کودک مجروح شده‌اند. برخی از اخبار اما حکایت از جان باختن روزانه بیش از ۴۲۰ کودک در غزه بر اثر حملات اسرائیل دارد. البته سخنگوی وزارت بهداشت غزه در آخرین بیانیه خود اعلام کرده است که «تعداد شهدای تجاوزات رژیم
صهیونیستی به ۸۵۲۵ نفر افزایش یافته که از این میان، ۳۵۴۲ تن کودک و ۲۱۸۷ تن زن هستند. همچنین ۲۱ هزار و ۵۴۳ تن مجروح شده‌اند.» همچنین یونیسف اعلام کرده است که حداقل ۲۲۱ مدرسه و بیش از ۱۷۷ هزار واحد مسکونی هم آسیب دیده و یا ویران شده است. در عین حال میزان کمی آب شرب باقی‌مانده و ذخیره آب نوشیدنی هم رو به اتمام است و ۲ میلیون نفر در نیاز مبرم به آب آشامیدنی قرار دارند. این در حالی است که نزدیک به ۵۵درصد از زیرساخت‌های آبی نیز آسیب دیده و نیاز به تعمیرات فوری دارد. یونیسف تاکید کرده است که فقدان آب سالم و بهداشت ناکافی غزه را در آستانه یک فاجعه بزرگ قرار داده است و تا زمانی که دسترسی به آب آشامیدنی و بهداشتی فراهم نشود، این امکان وجود دارد که تعداد بیشتری از غیرنظامیان از جمله کودکان در اثر کم‌آبی و بیماری‌های مربوط به آن بمیرند. به گفته این سازمان تداوم این روند به جز به خطر انداختن جان کودکان می‌تواند موجب ایجاد اختلالات بسیاری در رشد شناختی و فیزیکی کودکان شود. یونیسف همچنین اعلام کرده است که ارسال کمک‌های بشردوستانه برای کودکان در نوار غزه بسیار چالش‌برانگیز شده است و بایستی اقدامات اساسی جهت جلوگیری از قطع
برق، آب و سوخت از جانب اسرائیل صورت بگیرد تا غیرنظامیان به خدمات مورد نیاز بیشتری برای زنده ماندن در شرایط جنگی دسترسی داشته باشند.
اهمیت توجه به کودکان تا جایی است که بند یک ماده 38 کنوانسیون حقوق کودک مقرر می‌کند:«کشـورهای عضـو متعهـد می‌شـوند، هنـگام مخاصمـات مسـلحانه‌ای کـه بـا کـودکان ارتبـاط پیـدا می‌کنـد، مقررات حقـوق بین‌الملـل بشردوسـتانه قابـل اعمـال را محتـرم بشـمارند و احتـرام بـه مقـررات مذکـور را تضمیـن کننـد.» به هر روی باید تاکید کرد که تهدید سلامت جان و روان کودکان در طول مخاصمات مسلحانه به دلیل عدم توانایی آنها در حفاظت از خود و ضعف قوای بدنی چندبرابر خطری است که بزرگسالان غیرنظامی را مورد تهدید قرار می‌دهد.
کشتار کودکان نقض قواعد آمره بین‌المللی است
ستار عزیزی، حقوقدان حوزه بین‌الملل و عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینا درباره قواعد حقوقی بین‌المللی درباره حمایت از کودکان در مخاصمات مسلحانه به هم‌میهن گفت:«یک اصل عام در حقوق بین‌الملل بشردوستانه وجود دارد که قواعد حاکم بر زمان جنگ را بیان می‌کند. این اصل عام یک اصل حیاتی و بنیادین در این مجموعه مقرر است. اصل تفکیک بین نظامیان و غیرنظامیان و تفکیک میان اموال نظامی و اموال غیرنظامی همان اصل بنیادین است. کودکان هم طبیعتاً در گروه غیرنظامیان قرار دارند. اصولاً استفاده از کودکان زیر 15 سال به‌عنوان رزمنده در جنگ‌ها ممنوع است. بنابراین کودکان از قاعده عام ممنوعیت حمله به افراد غیرنظامی نیز برخوردار می‌شوند.» او ادامه داد:«اهمیت این اصل بنیادین چنان است که قاعده اول عرفی قواعد حقوق بشردوستانه که توسط کمیته بین‌المللی صلیب سرخ منتشر شده است در بردارنده همین اصل است و تاکید می‌شود که این اصل در تمامی مخاصمات اعمال می‌شود. این قاعده مقرر می‌کند:«طرفین درگیری همواره باید بین افراد غیرنظامی و رزمندگان تفکیک قائل شوند. حملات تنها می‌تواند علیه رزمندگان اعمال شود و نباید متوجه افراد غیرنظامی باشد.» این موضوع در حقوق بین‌الملل هم ذکر شده است و به صورت مشخص در مواد 48 و بندهای 2 مواد 51 و 52 از پروتکل الحاقی درج شده است. منظور از این پروتکل، پروتکل اول الحاقی 1977 کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو است. پروتکل اول الحاقی به این کنوانسیون‌ها ناظر بر مخاصمات مسلحانه بین‌المللی است. با توجه به اینکه اسرائیلی‌ها ادعا می‌کنند، این منازعه مسلحانه، غیربین‌المللی است باید گفت که ممنوعیت حمله به غیرنظامیان در بند دوم ماده 13 پروتکل دوم الحاقی 1977 که ناظر بر مخاصمات مسلحانه غیربین‌المللی است نیز مورد تاکید قرار گرفته است.» این حقوقدان تاکید کرد:«در قوانین داخلی و دستورالعمل‌های نظامی بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، در رویه قضایی دیوان‌های کیفری بین‌المللی ویژه، در رویه قضایی دیوان بین‌المللی کیفری (ICC) و نیز دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) و هم در خود دیوان عالی اسرائیل، قاعده ممنوعیت حمله به غیرنظامیان منعکس شده است. بنابراین در این چهارچوب کودکان نیز به‌عنوان غیرنظامیان از این حمایت‌ها برخوردار می‌شوند.» او اضافه کرد:«اسناد خاصی هم درباره حمایت از کودکان داریم؛ مانند کنوانسیون حقوق کودک 1989 که در این کنوانسیون نیز تاکید شده است، باید در مخاصمات، حمایت‌های ویژه از کودکان به عمل آید. بالاترین تعداد دول عضو در یک معاهده حقوق بشری، به کنوانسیون حقوق کودک تعلق دارد. یعنی 196 دولت عضو این کنوانسیون هستند درحالی‌که اعضای سازمان ملل متحد 193 عضو (دولت) دارد. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت جهانی کنوانسیون حقوق کودک است که به حمایت‌های خاص از کودکان اختصاص دارد. در این معاهده نیز قاعده تفکیک مورد تاکید قرار گرفته است. یونیسف نیز سازمان بین‌المللی برای حمایت از کودکان است.» این حقوقدان درباره مجازات‌های درنظر گرفته‌شده برای صدمه زدن به کودکان در جنگ تصریح کرد:«کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو مقرر کرده‌اند که نقض شدید مقررات این کنوانسیون، جنایت جنگی تلقی می‌شود. در ماده 8 اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری که به بیان مصادیق جنایت جنگی اختصاص دارد، تاکید شده است که حمله عمدی علیه غیرنظامیان که در درگیری‌ها شرکت مستقیم ندارند، در مخاصمات مسلحانه بین‌المللی و داخلی، جنایت جنگی محسوب می‌شود. بنابراین اگر دولتی دست به حمله عمدی علیه غیرنظامیان بزند، یعنی با علم بر اینکه در منطقه‌ای غیرنظامیان حضور دارند دست به حمله بزند، مرتکب جنایت جنگی شده است. حالا اگر در میان غیرنظامیان کودکان هم حضور داشته باشند، سرزنش بیشتری به دلیل بی‌اخلاقی حقوقی متوجه ناقض این قاعده است.» عزیزی با اشاره به اینکه دادستان دیوان بین‌المللی کیفری (ICC)به منطقه سفر کرده است اما پشت دروازه‌های رفح مانده و نمی‌تواند وارد غزه شود، اظهار کرد:«با این حال تحقیقات را آغاز کرده‌اند و مجوز این تحقیقات پس از پیوستن فلسطین به اساسنامه این سازمان صادر شده است. گفته‌اند که این تحقیقات تا اطلاع ثانوی می‌تواند ادامه داشته باشد. یعنی (ICC) می‌تواند نسبت به اقدامات اخیر نیز دست به تحقیقات بزند و مدارک لازم را در این زمینه جمع‌آوری کند. علاوه بر این قاعده تناسب در حمله را نیز باید مورد توجه قرار داد. ممکن است یک دولت اعلام کند قصد زدن هدفی نظامی را دارد. مثلاً اسرائیلی‌ها ادعا می‌کنند که می‌خواستیم ساختمانی را بزنیم که رزمندگان حماس در آن حضور داشته‌‌اند اما بمبی که به ساختمان مورد نظر اصابت کرده، باعث تخریب ساختمان‌های اطراف و کشته شدن غیرنظامیان شده است. در قاعده شماره 14 حقوق بین‌الملل بشردوستانه عرفی عنوان شده است:«شروع به حمله‌ای که انتظار می‌رود باعث تلفات غیرنظامیان، آسیب به غیرنظامیان، صدمه به اموال غیرنظامی یا ترکیبی از این موارد شود، این خسارات زیاده بر مزیت عینی و مستقیم نظامی مورد انتظار باشد، ممنوع است.» یعنی حق ندارید دست به حمله نظامی بزنید برای هدف قرار دادن 5 نظامی اما در این حمله 10 غیرنظامی هم کشته شوند.» این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا قواعد حمایت‌کننده از کودکان چه در شرایط جنگ و چه در شرایط صلح از قواعد آمره بین‌المللی هستند که حق نقض آنها وجود ندارد؟ گفت:«وقتی قواعد در سطحی هستند که نقض آنها عنوان جنایت جنگی را دارد و برایشان مجازات کیفری وضع شده است، این قواعد آمره هستند. طبیعتاً هر حمله‌ای به کودکان شود، جنایت جنگی است و نقض قواعد آمره حقوق بین‌الملل تلقی می‌شود.»
حقوق کودکان غزه به‌شدت نادیده گرفته شده است
فرشید یزدانی، فعال حقوق کودک با توجه به خشونت موجود علیه کودکان در نوار غزه درباره اینکه آیا کنوانسیون حقوق کودک به‌صورت خاص حمایت‌هایی را برای کودکان در مخاصمات مسلحانه در نظر گرفته است یا نه؟ به هم‌میهن گفت: «براساس این کنوانسیون تمامی کشورهای عضو آن باید به اجرای آن پای‌بند باشند و اسرائیل نیز به این پیمان‌نامه پیوسته و متعهد است و باید آن را اجرا کند. در این پیمان‌نامه در بندهایی به‌طور خاص به موضوع حمایت از کودکان اشاره شده است؛ برای نمونه در ماده 6 به صراحت بر حق ذاتی زندگی کودکان تاکید شده و در ماده 19 نیز به جلوگیری از خشونت و دسترسی به امکانات اولیه زندگی پرداخته شده است. اما یکی از مهمترین مواد آن ماده 38 و حمایت از کودکان در مخاصمات مسلحانه است و باید کاملاً حقوق کودکان مدنظر باشد؛ به‌طوری‌که در این ماده به صراحت قید شده است که کشورهای عضو از پذیرش کودکان زیر 18 سال منع شده‌اند. براین اساس این پیمان‌نامه کشورهایی که وارد مخاصمات شوند باید حقوق کودکان را رعایت کنند.»
او تاکید کرد:«آنچه در غزه دیده می‌شود این است که هیچ‌کدام از بندهای این پیمان‌نامه توسط اسرائیل رعایت نشده و حقوق کودکان غزه به‌شدت نادیده گرفته شده است. همچنین میزان خشونت در این جنگ علیه کودکان به‌گونه‌ای است که خشونت از نظر کمی و کیفی در بدترین شکل ممکن در حال رخ دادن است و زندگی آنها را تحت‌الشعاع قرار داده است.» این فعال کودک با اشاره به اینکه یکی از مفاد پیمان‌نامه، نقش نهادهای بین‌المللی است، اعلام کرد: «یونیسف می‌تواند به مجمع جهانی درخواست رسیدگی به وضعیت کودکان را مطرح کند. همچنین در بند (ب) ماده 45 این پیمان‌نامه آمده است که دبیرکل مِی‌تواند درخواست کند تا موضوع‌های خاص از جمله وضعیت کودکان فلسطین مورد توجه قرار گیرد.» یزدانی درباره ضمانت اجرایی این پیمان‌نامه نیز گفت: «بخشی در تعهد خود دولت‌هاست که در صورت عدم تعهد اعتماد جهانی نسبت به این دولت‌ها از بین می‌رود. سازمان ملل باید نسبت به اجرای این تعهدات پیمان‌نامه، نه در حد تعارف، بلکه به‌طور جدی حساسیت داشته باشد و به‌طور مشخص به دولت‌ها فشار بیاورد که این خشونت علیه کودکان را متوقف کنند. مطابق بند (ب) ماده 45 ضمانت‌‌های اجرایی است که سازمان
ملل و یونیسف می‌توانند به نمایندگی از کودکان اعتراض و مورد خاص را در سازمان ملل مطرح و پیگیری کنند. این سازمان‌ها می‌تو
