تروریستی که تحریم‌هایش لغو شد/درباره دستور اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا برای سوریه و الجولانی
ترامپ اردیبهشت‌ماه امسال در سفر به عربستان، پس از دیداری که با احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی داشت، از لغو تحریم‌های سوریه خبر داده بود.
رئیس‌جمهور آمریکا با امضای یک فرمان اجرایی، بخش گسترده‌ای از تحریم‌های اعمال‌شده بر سوریه را لغو کرد. این تحریم‌ها از سال ۲۰۰۴ در دوران جورج بوش پسر، با امضای فرمان اجرایی ۱۳۳۳۸ و اعلام وضعیت اضطراری ملی درباره سوریه بر این کشور اعمال شده بود. وضعیتی که توسط روسای‌جمهوری بعدی آمریکا هم تمدید شد.
به دنبال این فرمان، تحریم‌هایی بر اشخاص و اکثر نهادهای دولتی ازجمله بانک مرکزی این کشور اعمال شد. بخشی از تحریم‌های مربوط به اشخاص در سوریه همچنان باقی می‌ماند و وضعیت این کشور در فهرست کشورهای خارجی حامی تروریسم (زیرنظر وزارت خارجه آمریکا)، همچنین وضعیت هیئت تحریرالشام که در حال حاضر قدرت در سوریه را به دست گرفته، تحت بررسی قرار می‌گیرد.
ترامپ اردیبهشت‌ماه امسال در سفر به عربستان، پس از دیداری که با احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی داشت، از لغو تحریم‌های سوریه خبر داده بود. ترکیه و عربستان دو کشوری بودند که از آمریکا خواستند در تحریم‌های سوریه تجدیدنظر کنند. زمانی که ترامپ این خبر را اعلام کرد، مردم در خیابان‌های سوریه جشن گرفتند. خبرگزاری فرانسه در گزارشی نوشت که ترامپ تحریم‌های سوریه را به‌صورت رسمی لغو کرد و در ازای آن بر عادی‌سازی روابط دمشق و تل‌آویو متمرکز شده است.
روند لغو تحریم‌ها
تحریم‌هایی که آمریکا طی سال‌های گذشته بر بشار اسد و نزدیکان او اعمال کرده بود، با همین فرمان اجرایی حفظ شدند. مهمترین تحریمی که رفع شده و در حال حاضر موردتوجه قرار گرفته، تحریم مربوط به بانک مرکزی سوریه است. با خروج بانک مرکزی سوریه از ذیل تحریم‌های آمریکا، این کشور می‌تواند از سیستم بانکی بین‌المللی استفاده کند. این موضوعی است که برای دولت مستقر در دمشق اهمیت زیادی دارد. برد اسمیت، مسئول تحریم‌ها در وزارت خزانه‌داری آمریکا، در این باره اظهار داشت که این اقدام «به انزوای این کشور از سیستم مالی بین‌المللی پایان می‌دهد و زمینه را برای تجارت جهانی و جذب سرمایه‌گذاری از همسایگانش در منطقه، همچنین از ایالات‌متحده فراهم می‌کند.»
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، نیز در این باره به خبرنگاران گفت: «این تلاشی برای ترویج و حمایت از مسیر این کشور به سوی ثبات و صلح است.»
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات‌متحده نیز در بیانیه‌ای گفت: «این اقدامات منعکس‌کننده دیدگاه رئیس‌جمهور برای ایجاد رابطه‌ای جدید بین ایالات‌متحده و سوریه‌ای است که باثبات، متحد و در صلح با خود و همسایگانش باشد.» او همچنین مطرح کرد که روند احتمالاً طولانی بررسی حذف سوریه از فهرست کشورهای حامی تروریسم را آغاز خواهد کرد، عنوانی که از سال ۱۹۷۹ وجود داشته و به‌شدت مانع سرمایه‌گذاری شده است. به گفته وزیر خارجه آمریکا، حذف طبقه‌بندی تروریستی الشرع و جنبش او، هیئت تحریرالشام (HTS)، که زمانی با القاعده مرتبط بود را بررسی خواهد کرد.
تغییر وضعیت سوریه در این دو دسته‌بندی بسیار مهم است. آمریکا پیش از این، در دی‌ماه سال گذشته جایزه ۱۰ میلیون دلاری برای سر احمد الشرع که در سال ۲۰۱۷ تعیین شده بود را نیز لغو کرد. خروج سوریه از فهرست کشورهای حامی تروریسم در کنار رفع تحریم‌ها، می‌تواند مسیر بازسازی اقتصاد این کشور که به‌دلیل فساد گسترده و تحریم‌های آمریکا فلج شده بود را هموار کند. ترامپ همچنین پس از سفرش به خاورمیانه، بخش دیگری از تحریم‌های سوریه را برداشته بود. اتحادیه اروپا نیز در چندماه گذشته تقریباً تمام تحریم‌های باقی‌مانده سوریه را لغو کرده است.
تحریم‌هایی که باقی می‌ماند
براساس گزارش یورونیوز، فرمان اجرایی ترامپ، تحریم‌هایی که طی سال‌های گذشته علیه بشار اسد، دستیاران ارشد و خانواده او به همراه مقاماتی که در نقض حقوق بشر، قاچاق مواد مخدر کپتاگون، همچنین برنامه تسلیحات شیمیایی سوریه نقش داشتند را لغو نمی‌کند. این فرمان همچنین قدرت لغو تحریم‌های مصوب کنگره آمریکا که «اعلام می‌کرد، هر کسی با ارتش، سازمان اطلاعات یا سایر نهادهای مشکوک سوریه تجارت یا از آنها حمایت کند، هدف قرار می‌گیرد» را لغو نکرده است. تحریم‌هایی که در کنگره آمریکا تبدیل به قانون می‌شوند، صرفاً توسط همین نهاد قابلیت رفع دارند. تحریم‌های مربوط به گروه‌های تروریستی و شبکه تولید و فروش ماده مخدر کپتاگون که ارتباط گسترده‌ای با حکومت اسد داشتند نیز پابرجا می‌ماند.
موضوع مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد، قانون سزار است. قانون سزار در سال ۲۰۱۹ به تصویب کنگره آمریکا رسید و حکومت سابق سوریه، ازجمله رئیس‌جمهور، آن را به اتهام «جنایت جنگی علیه مردم سوریه» تحریم می‌کند. این قانون در دسامبر ۲۰۱۹ توسط دونالد ترامپ به امضاء رسید و از ۱۷ ژوئن ۲۰۲۰، لازم‌الاجرا شد. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، پس از امضای فرمان اجرایی توسط ترامپ گفت، تعلیق کامل این قانون نیز بررسی می‌شود.
مذاکرات امنیتی دمشق - تل‌آویو
گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که با هدایت ترامپ، مذاکراتی امنیتی میان سوریه و اسرائیل انجام شده یا به زودی انجام خواهد شد. درحال‌حاضر متن پیش‌نویسی در رسانه‌ها منتشر شده که گفته می‌شود مربوط به این مذاکرات است. شبکه ۱۲ اسرائیل مدعی شده که این موارد قرار است بین اسرائیل و سوریه به امضاء برسند: «به‌روزرسانی توافقنامه آتش‌بس امضاء‌شده در سال ۱۹۷۴. هماهنگی امنیتی و اطلاعاتی بین سوریه و اسرائیل علیه ایران و حزب‌الله، که آنها ادعا می‌کنند این اقدام به‌دلیل تلاش‌های آنها برای ایجاد هسته‌هایی در جنوب سوریه است.
به‌رسمیت شناختن مزارع شبعا توسط اسرائیل، به‌عنوان سرزمین سوریه. رسیدن به یک توافق سه‌جانبه ازجمله با اردن، در مورد آب‌های حوضه یرموک.» در این گزارش ذکر شده است: «توافق بین سوریه و اسرائیل یک توافقنامه امنیتی برای جلوگیری از حضور حزب‌الله و عناصر تحت حمایت ایران در سوریه و تمدید آتش‌بس امضاء‌شده در سال ۱۹۷۴ خواهد بود، هیچ عادی‌سازی روابطی بین دو کشور وجود نخواهد داشت و مسئله جولان بین دوطرف، مورد بحث قرار نگرفته است.»
توافقنامه مورد اشاره که از آن با عنوان توافقنامه توقف درگیری نیز یاد می‌شود، ۳۱ می ۱۹۷۴ میان اسرائیل و سوریه امضاء شد و به جنگ یوم‌کیپور پایان داد. پس از سقوط اسد، اسرائیل اعلام کرد که این توافقنامه باطل شده و مجدد به سوریه حمله کرد. علاوه بر این‌که بخش‌هایی از سوریه توسط اسرائیل اشغال شد، زیرساخت‌های نظامی این کشور نیز توسط رژیم صهیونیستی بمباران شد. وبسایت آمریکایی آکسیوس درباره اهمیت این موضوع برای ترامپ نوشت: «باتوجه به دهه‌ها خصومت بین اسرائیل و سوریه تحت حکومت خانواده اسد، هرگونه پیشرفتی در این مذاکرات، یک دستاورد دیپلماتیک بزرگ برای دولت ترامپ خواهد بود.»
در قسمت دیگری از گزارش این سایت آمده است: «اکسیوس همچنین می‌نویسد که در اوایل ماه ژوئن، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل به تام باراک، فرستاده ترامپ به سوریه از علاقمندی خود برای انجام مذاکرات با هدف رسیدن به یک توافق امنیتی با دولت جدید سوریه سخن گفته است. پس از سرنگونی دولت اسد و روی کار آمدن دولت موقت سوریه، اسرائیل با آغاز موجی از حملات علیه این کشور ازجمله حمله به مواضع ایران در خاک سوریه، سعی کرد تا امنیت مناطق مرزی خود را تامین کند. اسرائیل درحال‌حاضر کنترل منطقه حائل بین دو کشور را نیز در دست دارد.
تل‌آویو قصد دارد از این مناطق به‌عنوان اهرم اصلی خود در مذاکرات استفاده کند و می‌گوید که اسرائیل تنها در ازای صلح کامل و عادی‌سازی روابط با سوریه، حاضر به عقب‌نشینی از این مناطق است.» تل‌آویو اما حاضر نیست جولان را خالی کند و این طی دهه‌ها، مشکل اصلی برای صلح میان سوریه و اسرائیل بوده است.
