ارزیابی فعالان سیاسی از مصاحبه تلویزیونی رئیس‌جمهور
نگران وفـاق
رئیس‌جمهور کشورمان شامگاه دوشنبه مقابل دوربین و دو نفر از مجریان تلویزیون نشست و دومین گفت‌وگوی زنده خود با مردم را انجام داد.
پریسا هاشمی / محسن صالحی‌خواه؛ گزارشگران هم‌میهن: رئیس‌جمهور کشورمان شامگاه دوشنبه مقابل دوربین و دو نفر از مجریان تلویزیون نشست و دومین گفت‌وگوی زنده خود با مردم را انجام داد. اولین گفت‌وگوی تلویزیونی پزشکیان شامگاه ۱۰ شهریور انجام شده بود. این گفتوگو از لحاظ مختلفی با نمونه پیشین خود تفاوت داشت.
شاید بتوانیم آن را اولین گفت‌وگوی چالشی یک رئیس‌جمهور در تلویزیون ایران بدانیم؛ امری که پیش از این سابقه نداشت و رؤسای جمهور همواره مقابل مجریانی می‌نشستند که آنان را تائید کنند. این امر اختصاص به جناح خاصی ندارد و صرفاً در طول سال‌های اخیر، شدت و ضعف آن کم و زیاد شده است. محمود احمدی‌نژاد، حسن روحانی و سیدابراهیم رئیسی هیچ کدام مقابل مجری‌ای ننشستند که بخواهد آنان را به چالش بکشد.
این مسئله در دوران رئیس دولت سیزدهم اوج گرفت و به حدی رسید که بیشتر مجری‌های گفتوگو صحبت می‌کردند تا رئیس‌جمهوری که قرار بود مردم صحبت‌هایش را بشنوند. پس از گفت‌وگوی دوشنبه‌شب پزشکیان، دقایقی از گفت‌وگوی تلویزیونی سیدابراهیم رئیسی با یکی از مجریان صداوسیما در فضای مجازی مورد توجه گسترده قرار گرفت که مبیّن همین مسئله بود. اولین سوالی که از پزشکیان پرسیده شد، مسئله قیمت بنزین بود.
یکی از تفاوت‌های گفت‌وگوی ۱۲ آذر با گفت‌وگوی اول، در وضعیت و موقعیت دولت تعریف می‌شود. آن زمان صرفاً یک ماه از آغاز دولت گذشته و هنوز تیم جدید به‌طور کامل مستقر نشده بود. به قول معروف، مصاحبه تلویزیونی نخست در دوران ماه‌عسل دولت چهاردهم انجام شد اما در حال حاضر، دولت مسعود پزشکیان مستقر است و کار را در دست دارد و به‌طور جالب توجهی، از سوی منتقدانش به عنوان مسئول وضع موجود معرفی می‌شود.
به غیر از مسائل اقتصادی که دولت با آن مواجه است و به‌طور خلاصه می‌توان آن را ناترازی‌های گسترده در حوزه‌های مختلف و نبود منابع لازم برای هزینه‌ها تعریف کرد، قانون حجاب پیش پای دولت پزشکیان قرار گرفته است؛ قانونی که از زمان ورودش به مجلس، اصل هشتادوپنجی شدنش تا رفت و برگشت‌ها با شورای نگهبان و تائید در مجمع تشخیص، جنجال‌آفرین بود و امروز ترس آن می‌رود که بحران‌آفرین باشد. پزشکیان برخلاف رویه مرسوم در کشور، تاکنون صحبتی از تحویل گرفتن ویرانه نکرده است.
اعضای دولتش نیز احتمالاً به پیروی از رئیس‌جمهور، چنین رویکردی در پیش نگرفته‌اند. به‌رغم این رویکرد، اما پزشکیان زبان صریحی در تشریح وضعیت کشور دارد؛ صراحتی که به مذاق تندروها خوش نمی‌آید و اتفاقاً پس از گفت‌وگوی تلویزیونی اخیر، در شبکه‌های اجتماعی و اظهارنظرهای رسانه‌ای او را به این متهم می‌کنند که دست به القای ناامیدی می‌زند یا به قول آنان بلد نیست مشکلات کشور را حل کند. آنها همچنان تئوری اسب زین‌شده را دنبال می‌کنند اما هر چه زمان می‌گذرد، مشخص می‌شود که اسبی در کار نیست.
مسئله قیمت بنزین
مجری به عنوان اولین سوال گفت: بحث ناترازی انرژی به نظر می‌آید در حال حاضر به یکی از چالش‌های جدی کشور تبدیل شده است. گاز، نفت گاز، بنزینی که خیلی حرف و حدیث پشت سرش است، علی‌رغم اینکه شما و وزرا تأکید کرده و گفته بودید که با قیمت بنزین کاری نخواهید داشت، اما زمزمه‌هایی که به گوش می‌رسد این نگرانی را برای مردم ایجاد کرده که اگر افزایش قیمت بنزین اتفاق بیفتد، نسبت به سوابقی هم که در ذهن داریم با توجه به افزایش قیمت سوخت، باز هم یک اقتصاد پیش‌بینی‌ناپذیری خواهیم داشت و تورم افسارگسیخته‌ای که الان هم هست، شاید نرخش بالاتر برود.
خیلی واضح بگویید مجلس می‌گوید در بودجه افزایش قیمت نیامده و اجازه نخواهد داد در سال 1404 بنزین گران شود. مجلس تأکید می‌کند به واردات بنزین در سال 1404 نیز هیچ ارزی اختصاص نخواهد داد؛ آیا بنزین گران می‌شود؟
پزشکیان در ابتدا پاسخ داد: «وقتی ارز اختصاص ندهند باید از جایی دیگر جبران شود.» و سپس به تشریح وضعیت ناترازی‌های گسترده‌ای پرداخت که کشور به آن دچار شده است. رئیس‌جمهور در ادامه صحبت‌هایی که مسئله بنزین مورد توجه مجری قرار گرفت، اظهار داشت: «وقتی به بنزین دلار می‌دهیم و وارد می‌کنیم کسری بودجه ایجاد می‌شود و کسری تورم می‌آورد و به اقشار پایین جامعه صدمه می‌زند. تورم، از جیب مردم و محرومین و کارمندان پول برداشتن است؛ وقتی این کار را می‌کنیم به آنها فشار می‌آوریم که نباید بیاوریم.
اینکه چگونه باید عمل کنیم، کارشناسان بحث می‌کنند و زمانی که روش پیدا شد، به مردم از طریق صداوسیما واقعیت را می‌گوییم. دیروز در مجلس هم با اعداد و ارقام واقعیت‌ها را گفتیم. با عدد و رقم که نمی‌توان دعوا کرد! این واقعیت است و با این اعداد شما بگویید چه کنیم؟ چرا کارخانه‌ها را نمی‌توانیم برق بدهیم؟ با این همه منابع به کجا رسیدیم که این‌طور شد؟ غیر از این است که فقط مُسکن زدیم و آرام کردیم؟ ولی واقعیت را حل نکردیم؟ اگر کارخانه کار نکند، نمی‌توانیم مالیات را بگیریم و بعد باید باز پول چاپ کنیم و وارد بازار کنیم و این تورم‌زا است. 5 سال است که تورم 40 درصد را داشتیم و این فاجعه است.»
ناترازی‌های گسترده
رئیس‌جمهور در پاسخ به سوال مجری درباره مسئله ناترازی وسیع گفت: «واقعیت این است که ما با ناترازی‌های بسیار بدی مواجه هستیم. ناترازی گاز، برق، انرژی و آب، پول و محیط زیست داریم و همه آن در حدی هستند که ممکن است به بحران تبدیل شوند؛ همان وضعیتی که اتفاق افتاد و مجبور شدیم بگوییم روزانه 2 ساعت برق قطع شود. در تابستان که ما نبودیم، برق کارخانه‌ها را قطع کرده بودند.
تولید قرار بود امسال افزایش پیدا کند، اما نه‌تنها افزایش پیدا نکرد، بلکه مقداری هم با مشکل مواجه شد. واقعیت این است که نیروگاه‌های ما کفاف نیازهای ما را نمی‌دهد، به اضافه اینکه برقی که در کشور داریم و مصرف می‌کنیم به عنوان سرانه چند برابر انگلستان، کانادا و آلمان است. یعنی ما برق کم داریم و چند برابر هم بیشتر از کسانی که برق دارند، مصرف می‌کنیم.»
او ادامه داد: «ذخایر نفت و گاز و گازوئیل و سوخت ما در نیروگاه‌ها سال قبل در همین روزها بیش از 3 میلیارد بود و امسال یک میلیارد و خرده‌ای است. این اگر به هفتصد میلیون مترمکعب برسد، دیگر نمی‌توانیم سوخت نیروگاه‌ها را بدهیم. من نمی‌توانم طوری مدیریت کنم که در زمستان مجبور شویم گاز خانه‌ها را قطع کنیم. اگر الان مراقبت نکنم زمستان باید گاز قطع شود. گاز قطع شد در سرما چه می‌شود کرد.»
حجاب و فیلترینگ
قانون حجاب و رفع فیلترینگ دو موضوع روز و مهمی هستند که دولت با آنها دست به گریبان است. رفع فیلترینگ وعده واضح رئیس‌جمهور در دوران انتخابات بود و این روزها از طریق شورایعالی فضای مجازی پیگیری می‌شود اما اخبار حاکی از آن است که مخالفان قدرتمندی در این شورا دارد. مسئله قانون حجاب نیز دیگر سرفصلی بود که در این گفتوگو مطرح شد و به نظر می‌رسد که پزشکیان تا حد توان و امکان، پاسخی صریح به آن داد.
رئیس‌جمهور درباره مسئله فیلترینگ گفت: «ما در یک ساختاریم و اگر بخواهیم در این ساختار وفاق وجود داشته باشد، طبیعتاً باید سران قوا با هم درباره این موضوع به یک زبان و نگاه مشترک برسند، بعد تازه اگر رسیدند یک شورایی به نام شورای عالی فضای مجازی وجود دارد که در آنجا به رای گذاشته خواهد شد. ما در نشست سران مبتنی بر نظر به سه گزینه در این رابطه رسیدیم که مورد تأیید قرار گرفت، بعد آمدیم در شورا یکسری بازنگری‌های دیگر صورت گرفت، پس از آن هم موضوع را به یک جمع کارشناسی ارجاع دادند که در حال بررسی است.»
پزشکیان تاکید کرد: «بنده خدمت مقام معظم رهبری هم که رسیدم ایشان هم معتقد بودند که به هیچ‌کس نگفته‌اند فیلتر کنید، بلکه گفته‌اند مدیریت کنید؛ درحالی‌که اینها آمده‌اند همه چیز را فیلتر کردند و نارضایتی بزرگی ایجاد شد. حالا چون ما به وفاق معتقدیم در این چارچوب کار را پیگیری می‌کنیم، چون اگر دستور بدهیم، [شاید] دوباره دعوا شروع شود و به جای اینکه به نتیجه برسیم هدف اصلی گم شود.
در مجموع در حال تلاشیم که با وفاق و همدلی جلو برویم و مقام معظم رهبری هم در جلسه‌ای که خدمت‌شان بودیم فرمودند که بالاخره این بحث فضای مجازی را به نحوی حل کنید، اکنون ما منتظریم این گروه هم روی گزینه مطرح‌شده در جلسه سران کار کنند پس از تصویب به مرحله اجرا بگذاریم.» رئیس‌جمهور کشورمان درباره ابلاغ و اجرای قانون حجاب گفت: «در این رابطه خیلی بحث داریم و گفتوگو کردیم. می‌خواستند در اوایل آغاز به‌کار دولت آن را اجرا کنند اما از آنجا که برای بنده به عنوان مجری قانون خیلی سوال‌ها و ابهام‌ها در این رابطه وجود داشت، به این نتیجه رسیدیم که امکان اجرای آن به این سادگی نیست.
یعنی ما می‌خواهیم یک چیزی را درست کنیم، ممکن است با این مداخله کلی چیزهای دیگر را خراب کنیم. حالا قرار است گفتوگو کنیم و ببینیم روند قضیه را به چه شکلی می‌توانیم تعامل کنیم که هم آن اصول و ارزش اعتقادی خودمان را داشته باشیم، هم کاری نکنیم که آن وفاق و همدلی جامعه را به هم بزنیم. می‌گویند اگر کاری را می‌خواهید خراب کنید، خوب به آن حمله نکن، بد از آن دفاع کن! اگر قرار باشد کاری را که می‌خواهم انجام دهم نتوانم خوب اجرا کنم و بد دفاع کنم ممکن است خیلی بدتر شود.
باید حداقل آن کسانی که می‌خواهند این کار را بکنند آن مهارت، توانمندی، باور و اعتقاد را داشته باشند که یک‌چنین بستری را من در سیستم اداری خودم آماده نمی‌بینم و یک چنین رفتاری را یک مقدار مسئله‌دار می‌بینم، حالا باید بنشینیم گفتوگو کنیم و ببینیم به چه شکلی این اتفاق می‌افتد.»
پزشکیان ادامه داد: «یک مثال می‌زنم. مثلاً من راننده اسنپ هستم، یک خانمی می‌آید سوار می‌شود حجابش آنی نیست که می‌خواهند، هم من و هم او را جریمه خواهند کرد، مرا از زندگی ساقط می‌کنند، او به من چه ربطی دارد؟ مثال دیگر، من مثلاً یک غذاخوری دارم یکی می‌گوید افراد با فلان پوشش را راه نده و اگر راه داد او را جریمه کنند؛ آیا این را جامعه خواهد پذیرفت؟ با این روش امکان‌پذیر است؟ به این سادگی نیست، ما نباید کاری کنیم که حتی کسانی که به این موضوع ارتباطی ندارند را هم ناراضی کنیم. روش حل مسئله از مدرسه شروع می‌شود، ما اینها دستمان بوده، نتوانستیم آموزش دهیم، حالا به اینجا رسیده که می‌خواهیم با این حرف‌ها اصلاح کنیم، می‌شود؟»
رفع تحریم‌ها
رئیس‌جمهور کشورمان در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات پیش رو، اظهار داشت: «در سفر آمریکا، با کشورهای اروپایی گفت‌وگوهایی انجام شده بود. قرار بر این بود که یک هفته بعد، نمایندگان‌شان در اروپا گردهم‌آیند و توافقاتی را برای حل مشکلات به نتیجه برسانند، اما متأسفانه، در این میان برخی کارشکنی‌ها و ایجاد تنش‌ها مانع از پیشرفت این روند شد. این همان چیزی است که می‌گویم؛ این دعواها را به راه انداخته‌اند تا امید مردم را تضعیف کنند و اجازه ندهند که ما به توافقی سازنده با دنیا برسیم. آنها تلاش کردند تا ما را در شرایطی از چالش مداوم قرار دهند که نارضایتی عمومی افزایش یابد و این‌طور القا کنند که ما بی‌کفایت هستیم.»
پزشکیان تاکید کرد: «در این مدت، گفت‌وگوهای متعددی در سطح بالا انجام دادیم؛ در آمریکا، من با نخست‌وزیران کشورهای مختلف و همچنین رئیس‌جمهور فرانسه دیدار داشتم. با رئیس شورای اروپا نیز مذاکره کردم و همین‌طور با نخست‌وزیر نروژ، مقامات سوئدی و سوئیسی صحبت کردم. با بسیاری از مسئولان اروپایی تعامل داشتیم و توافق کردیم که همکاری‌های مشترکی را برای رفع سوءتفاهمات موجود آغاز کنیم و در جهت حل و فصل اختلافات گام برداریم. این اقداماتی که اسرائیل انجام داد، از جمله کشتار و تحریکات مختلف، از جمله بعد از حادثه مربوط به اسماعیل هنیه و پیجرها در لبنان و همچنین ترور سیدحسن نصرالله، اوضاع را کاملاً پیچیده کرد. این ترورها و عملیات‌ها، نظم منطقه را مختل کرد و شرایط را به سمت تنش بیشتر سوق داد.
طبیعتاً ما نیز مجبور شدیم واکنش نشان دهیم و همین واکنش‌ها موجب شد که اختلافات بیش از پیش شدت یابد. در حال حاضر، بار دیگر گفت‌وگوهایی میان وزرای خارجه و نمایندگان دیپلماتیک کشورهای اروپایی انجام شده و قرار بر این است که مذاکراتی جدید شکل بگیرد. با این حال، این کشورها روی دیگر سکه را نشان داده‌اند؛ تحریم‌های خود را افزایش داده‌اند، هواپیماهای ما را تحریم کرده‌اند و کشتی‌های ما را نیز محدود کرده‌اند، دقیقاً در راستای سیاست‌های ایالات متحده. اما علی‌رغم تمامی این چالش‌ها، ما همچنان تلاش می‌کنیم به آنها نشان دهیم که ایران به دنبال جنگ و ناآرامی نیست. ما به دنبال صلح هستیم، به دنبال امنیت هستیم.»
آقای پزشکیان باید روال صداوسیما را به‌هم بزند
غلامحسین کرباسچی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و مدیرمسئول روزنامه هم‌میهن در شماره روزگذشته روزنامه ایران نوشت:«اگر قصد مشورت به آقای رئیس‌جمهور را داشتم، قطعاً به ایشان می‌گفتم که سناریوهای صداوسیما را برهم بزند. این نوع صحبت کردن، این نوع نشاندن و این نوع سوال پرسیدن، بیشتر برای تخریب رئیس‌جمهور است تا اینکه پیامی به مردم برساند.
آنچه که دیشب از رئیس‌جمهور دیدیم، همان صداقت و شفافیت همیشگی بود اما در مقابل، شیطنت‌های صداوسیما را شاهد بوده‌ایم. به گونه‌ای که تلاش داشتند با سوال‌های متعدد و پریدن در میان کلام رئیس‌جمهور، به این پاسخ برسند که دولت می‌خواهد همه چیز را گران کند و با پیش کشاندن بحث مهم بالا رفتن نرخ بنزین اجازه ندهند کلام ایشان به درستی منعقد شود. اما موضع‌گیری رئیس‌جمهور در بحث حجاب -که با شیطنت صداوسیما، تنها دو دقیقه آخر گفتوگو به آن اختصاص یافت- قابل توجه بود.
رئیس‌جمهور به‌خوبی به مشکلات پیش روی اجرایی شدن این قانون واقف بود. این قانون نه‌تنها اجرایی نیست بلکه زمینه‌ای برای تخریب بیشتر اعتقادات مردم و برای درگیری‌های بیشتر اقشار مختلف است. ایشان با صداقت همیشگی خود اعلام کرده‌اند که زمینه‌ای برای اجرای آن را در دولت نمی‌بینند.»
در بخش پایانی این مطلب نیز آمده است:«آقای پزشکیان باید روال صداوسیما را به‌هم بزند. ضرورتی ندارد که ایشان بیش از یک ساعت در مقابل دوربین صداوسیما بنشیند و حرف بزند. ایشان می‌تواند هر وقت که تمایل داشت رسانه‌ها را دعوت کند و تنها دو جمله بگوید که برای مردم قابل قبول باشد. وگرنه حضور در برنامه‌هایی که از قبل معلوم است که در آن چه گفته خواهد شد، فایده‌ای ندارد.»
در همین راستا در گفتوگو با محمد مهاجری تحلیلگر سیاسی اصولگرا، سعید شریعتی عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت و جهانبخش خانجانی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی به بررسی بیشتر مصاحبه تلویزیونی رئیس جمهور پرداختیم.
