درباره مرگ‌های دلخراش ناشی از مسمومیت‌های الکلی
مستی و نیستی
حق بر سلامتی یک حق بشری است که دولت ایران طبق بند ۱ از ماده ۱۲ ضمیمه قانون اجازه الحاق دولت ایران به میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (مصوب ۱۳۵۴/۰۵/۱۷) آن را برای همه شهروندان خود به رسمیت می‌شناسد. بند ۲ از اصل سوم قانون اساسی هم دولت را به بالا بردنِ سطح آگاهی عمومی موظف ساخته که این مهم را می‌توان به موضوع مهمی چون آگاهی از مضرات مصرف الکل، چه اتانول و چه متانول، قابل تسری دانست. در نتیجه، استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای و ایجاد آگاهی در قبال ضرورتِ عدم مصرف الکل قطعاً در تأمین سلامت عمومی و رخ ندادنِ وقایع مشابه مؤثر خواهد بود.
در میان اخبار پرتب‌وتاب هفته گذشته، خبر مرگ و حال وخیمِ تعدادی جوان گیلانی پس از نوشیدن الکل تقلبی سبب شد تا موضوع مسمومیت الکلی بار دیگر به کانون توجه راه یابد. مدت زیادی هم از ماجرای مسمومیت الکلی چند پزشک متخصص و مرگ تأسف‌بار یکی از آنها در شیراز نمی‌گذرد. در نتیجه با موضوعی طرفیم که در سطح افکار عمومی نسبت به چرایی وقوع و ضرورت پیشگیری از آن حساسیت ایجاد شده.
نوشیدنی‌های الکلی در کنار چای و قهوه از محبوب‌ترین نوع نوشیدنی‌ها در جهان محسوب می‌شوند. مصرف الکل منجر به ایجاد سرخوشی، آرامش و کنترل استرس و اضطراب در شخص می‌شود. گفته شده که در مقیاس جهانی، هر شخص بالای پانزده سال به طور متوسط در هر سال حدود پنج لیتر نوشیدنی الکلی مصرف می‌کند. از این رو، گردش مالی تولید و صادرات مشروبات الکلی در جهان به رقمی معادل شش میلیارد دلار می‌رسد.
این سود سرشار ممکن است سبب شود در کشورهایی که الکل مشمول قید ممنوعیت است و نظارتی بر تولید محصولات الکلی خوراکی وجود ندارد، متانول (الکل چوب) به جای اتانول (الکل میوه) به فروش رسیده و مصرف شود. اتانول ماده اصلی نوشیدنی‌های الکلی است و آثار منفی بر سلامت انسان دارد اما متانول یک ترکیب شیمیایی است که مصرف آن در انسان به نارسایی کبدی و کلیوی، اختلال بینایی و مشکلات قلبی و گردش خون منجر می‌شود.
ایران، به همراه دوازده کشور دیگر ـ در قبال مشروبات الکلی قائل به ممنوعیت مطلق است و مسمومیت‌های الکلی چند وقت اخیر به دلیل مصرف ناخواسته متانول رخ داده. در ایران تولید، توزیع و مصرف الکل ذیل مواد 264، 265 و 266 از قانون مجازات اسلامی و مواد 701، 702، 703 و 704 در قانون تعزیرات جرم‌انگاری شده. خاستگاه این ممنوعیت نص صریح قرآن کریم در سوره‌های مبارکه نساء (آیه 42)، بقره (آیه 219) و مائده آیه 91 است.
لیکن آمارهای متفاوتی از مصرف پنهانی الکل در ایران در چارچوب گزارش‌های سازمان جهانی سلامت و بعضی پژوهش‌های مستقل قابل مشاهده است که به واسطه غیررسمی بودن نمی‌توان آنها را مورد اعتبارسنجی قرار داد. با این وجود و فارغ از آمار، نفسِ مصرف الکل در کشور قابل انکار نیست و به اصطلاح اگر مشتری باشد، فروشنده هم پیدا خواهد شد.
به گزارش سازمان جهانی سلامت، سالانه بیش از دو میلیون انسان در جهان جان خود را به دلیل مصرف الکل از دست می‌دهند. البته این آمار به مصرف نوشیدنی‌های حاوی اتانول مرتبط است. سابقه مرگ‌های ناشی از مصرف متانول بسیار اندک هستند. متأسفانه، تعدادی از این موارد اندک به ایران اختصاص یافته. اکنون به منظور پیشگیری از وقوع حوادث مشابه چه تدبیری می‌توان اندیشید؟
قانونی ساختنِ مشروبات الکلی به واسطه حرمت شرعی ممکن نیست. از سوی دیگر، راهکار پلیسی هم به تنهایی جوابگو نیست و نمی‌شود نیمی از جمعیت را گماشت تا بر نیمه‌ی دیگر نظارت و اِعمال کنترل نمایند. تشدید مجازات و تدبیر قضایی را هم نمی‌توانیم راه‌حل مطلوب بدانیم زیرا در مورد مواد مخدر به آمار صفر منتهی نشده. تنها راه‌حلی که می‌تواند مانع مسمومیت الکلی شود آموزش و ایجاد آگاهی در شهروندان نسبت به مضرات سوءمصرف الکل است.
حق بر سلامتی یک حق بشری است که دولت ایران طبق بند 1 از ماده 12 ضمیمه قانون اجازه الحاق دولت ایران به میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (مصوب 1354/05/17) آن را برای همه شهروندان خود به رسمیت می‌شناسد. بند 2 از اصل سوم قانون اساسی هم دولت را به بالا بردنِ سطح آگاهی عمومی موظف ساخته که این مهم را می‌توان به موضوع مهمی چون آگاهی از مضرات مصرف الکل، چه اتانول و چه متانول، قابل تسری دانست.
در نتیجه، استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای و ایجاد آگاهی در قبال ضرورتِ عدم مصرف الکل قطعاً در تأمین سلامت عمومی و رخ ندادنِ وقایع مشابه مؤثر خواهد بود. هیچ دولتی نمی‌تواند همه شهروندان را در تمام شئون کنترل نماید.
چه بهتر که مواردی چنین به عقل و آگاهی شهروندان واگذار شود. زیرا هر انسانی به‌طور غریزی نسبت به جانِ شیرین حساس است و اگر احتمال بدهد با مصرف الکلی که در زیرزمین تولید شده ممکن است به آغوش مرگ برود قطعاً در تصمیم خود تجدیدنظر خواهد کرد.
