اظهارات پزشکیان در گفتگو با کارشناسان حوزه سلامت بررسی شد
وعده رئیس جمهور برای تامین سلامت محرومان
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری که بیش و پیش از هر اشتغال دیگری یک پزشک متخصص است در آیین گرامیداشت روز پزشک بر تامین سلامت محرومان و اقشار کم‌درآمد جامعه تاکید کرد.
او خطاب به جامعه پزشکی و کادر درمانی گفت:«شما نخبگان در صورتی که بخواهید و اراده کنید، قطعاً خواهید توانست با رفع مشکلات مردم، موجبات رضایتمندی آنها را فراهم کنید: ما به عهد و پیمان خود با مردم در صداقت و راست‌گویی پایبندیم، درد و رنج مردم را درد و رنج خود می‌دانیم و برای کاستن از آلام آنان تلاش خواهیم کرد. با هم‌افزایی، همدلی و اراده جمعی خواهیم توانست برای بسیاری از مشکلات مردم چاره‌اندیشی کنیم.»
پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود تأمین سلامت و ارتقای خدمات درمانی به مردم را از اولویت‌های اصلی دولت چهاردهم عنوان کرد.
رئیسجمهور همچنین بر رفع دغدغه‌ها و مشکلات معیشتی جامعه پزشکی و کادر درمان کشور هم تأکید کرد: «قطعاً تأمین معیشت و فراهم کردن شرایط برای زندگی آبرومندانه پزشکان و پرستاران که در صف اول خدمت‌رسانی به مردم هستند، مورد اهتمام دولت خواهد بود، چراکه معتقدیم کسانی که به دنبال رفع گرفتاری و مشکل مردم هستند، ابتدا خود باید دچار مشکل نباشند.»
مهم‌ترین بخش از اظهارات پزشکیان اما به تامین سلامت محرومان جامعه اختصاص داشت:«ما با مردم عهد بستیم که صدای بی‌صدایان و کمک حال فقرا و دورافتادگان باشیم که به اعتقاد من گام اول برای تحقق این عهد تأمین سلامت کسانی است که در صورت بیماری، به دلیل فقر و ناتوانی در پرداخت هزینه‌های درمان جانشان به خطر می‌افتد.»
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم به مناسبت روز پزشک سخنرانی کرد. او پایه و اساس پزشکی خانواده را پزشکان عمومی برشمرد که می‌توانند این ساختار را اصلاح کنند. ظفرقندی ادامه داد:«هر قدر بودجه و اعتبارات به حوزه سلامت اختصاص یابد اگر ساختار مناسبی وجود نداشته باشد، این منابع به هدر می‌رود. خوشبختانه در کابینه دولت چهاردهم، 4 پزشک فعالیت دارند که فرصت مغتنمی است و حمایت جامعه پزشکی فارغ از هر سلیقه‌ای امروز وجود دارد تا بتوانیم مشکلات را حل کنیم. بسیاری از مشکلات عمده و اساسی قابل حل است که بخشی از آن با تکریم و برخی دیگر با بهبود وضعیت معیشتی از طریق پرداخت حق قانونی آنها، قابل حل است.»
وزیر بهداشت این را هم گفت که جامعه پزشکی معتمد مردم هستند: «هر آسیبی به جامعه پزشکی وارد شود در کل جامعه اثرگذار است. دوران دفاع مقدس بدون دغدغه از نظر پزشکی گذشت. سال 89 و برای مراسم سالروز آزادی خرمشهر از مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی دعوت کردیم که به عنوان سخنران حضور داشته باشد که سریعاً قبول و علت آن را اینگونه اعلام کرد که به‌عنوان مسئول جنگ در دوران دفاع مقدس، فکر می‌کنم به جامعه پزشکی خیلی مدیون هستیم. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی عنوان می‌کرد در دوران دفاع مقدس، تنها بخشی که نگرانی و دغدغه نداشتیم، بخش پزشکی جنگ بود. در دوران همه‌گیری کرونا نیز، فداکاری جامعه پزشکی برای همه ملموس بود.»
به هر روی تاکید بر حمایت از سلامت فقرا در حالی از سوی رئیسجمهور بیان شد که به دلیل سیاست‌های نادرست مدیریتی کشور روزبه‌روز دایره افراد سقوط‌کرده به زیر خط فقر گسترش یافته و به تعبیر متخصصان قشر متوسط جامعه با رفتن به محاق فقر، هر روز لاغرتر از روز قبل شده است. بیراه نیست اگر بگوییم در این گیر و دار افزایش فقر و کاهش درآمدها کالایی که زودتر از همه از سبد هزینه خانوار حذف می‌شود، «سلامت» است.
درحالی‌که بر اساس اصول مختلف قانون اساسی تامین سلامت مردم بر عهده دولت است اما شاهد هستیم که هزینه‌های کمرشکن سلامت، حضور مردم را در مراکز درمانی کمرنگ‌تر و نارضایتی‌ها را افزایش داده است. حقیقت آن است که در دل جامعه بسیاری از شهروندان حتی قشر دستمزدبگیر هم از قطار خدمات سلامت بازمانده‌اند و سعی می‌کنند با خوددرمانی و درمان‌های غیررسمی حداقل بر برخی بیماری‌های خود غلبه کنند.
بیماری‌های دهان و دندان که به شدت نادیده گرفته می‌شود و برخی بیماری‌ها هم به دلیل همین سختی تامین هزینه‌ها به معلولیت یا مرگ منجر می‌شود. نگاهی به آمار هم جالب است. اول تیرماه 1398 ایرج حریرچی، معاون کل وقت وزارت بهداشت گفته بود: «این نگرانی وجود دارد که طی امسال مردم به علت فشارهای اقتصادی و بالارفتن هزینه‌هایی همچون هزینه مواد غذایی و...، کمتر به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند.»
او در این حوزه اظهارات دیگری هم داشته است: «حدود ۳۰ درصد بار مراجعات به داروخانه‌ها بدون داشتن نسخه و بدون مراجعه مجدد به پزشک است تا از این طریق بتوانند هزینه‌های خود را کاهش داده و پول ویزیت را پرداخت نکنند. حریرچی این رفتار مردم را «نشانه‌های نگران‌کننده» دانسته بود.»
بنا به تأکید او بیش از ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از جمعیت کشور هستند که با یک ریال پرداخت در حوزه سلامت فقیر می‌شوند. این سخنان حریرچی البته 5 سال پیش بیان شد؛ زمانی که گرانی خدمات درمانی با شرایط امروز فاصله‌ای چشمگیر داشت. این روزها اما شرایط اقتصادی مردم برای پرداخت هزینه‌های درمانی سخت‌تر شده است تا جایی که سال گذشته حسین کرمانپور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا، در توئیتی نوشت: «تعداد بیمارانی که مرخص شده اما با وجود داشتن بیمه درمانی، پولی در بساط ندارند یا کتمان می‌کنند یا هر علت دیگر، رو به افزایش است. گاهی دیگر هم‌تختی‌های بیمار و گاهی پزشکان و پرستاران بخش، پول روی هم می‌گذارند برای کمک و گاهی خود بیمارستان تخفیف می‌دهد! این روال تاب نخواهد آورد!»
او در گفت‌وگو با هم‌میهن توضیح داده بود که «فرار، یک مسئله روتین در بیمارستان‌های کشور است. عمدتاً اینها افرادی‌اند که برای اولین‌بار مراجعه می‌کنند و از هزینه درمان آگاهی ندارند. اغلب هم بیمه ندارند یا بیمه هزینه‌های درمانی آنها را به‌طور کامل پوشش نمی‌دهد. به‌همین‌دلیل در مواجهه با هزینه‌های سرسام‌آور، تصمیم به فرار می‌گیرند.»
با توجه به حقایق تلخ موجود در جامعه و شرایط دردناک بیماران بی‌پول که تعدادشان هم کم نیست، باید بررسی کرد که آقای رئیسجمهور و همراهان او در حوزه بهداشت و درمان کشور چگونه و با چه راهکارها و اقداماتی می‌توانند سلامت قشر در حال گسترش محرومان و بی‌پول‌ها را از خدمات بهداشتی و درمانی با کیفیت و البته ارزان و در دسترس بهره‌مند کنند.
پزشکیان از اشتباهات دولت سیزدهم درس بگیرد
محمدرضا واعظ‌مهدوی، نماینده انجمن‌های علمی وزارت بهداشت در شورای عالی تحقیقات و فناوری و رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت دراین‌باره به هم‌میهن میگوید:«سخنان رئیسجمهور ناظر بر این واقعیت است که امروزه مهم‌ترین چالش نظام‌های سلامت، بحث عدالت در سلامت است. در حال حاضر در جهان هزینه‌های سلامت به شدت افزایش یافته و از طرف دیگر جمعیت سالمند شده، این درحالیست که هزینه‌های سالمندی بسیار بالاست. همچنین بیماری‌های نوظهور و بازپدید هم ایجاد شده‌اند. تکنولوژی پزشکی رشد بسیاری کرده است و از طرف دیگر انتظارات و آگاهی مردم در حوزه سلامت هم افزایش یافته است. همه این موارد به افزایش هزینه‌های سلامت در جوامع منجر شده؛ درحالی‌که منابع برای تامین هزینه‌ها به این میزان رشد نکرده است.»
او اضافه می‌کند که رشد هزینه‌ها از منابع پیشی می‌گیرد. رقابت برای جذب این منابع ناکافی در کشورها تشدید می‌شود. برندگان این رقابت هم ثروتمندان و قدرتمندان هستند. بنابراین مسئله سلامت فقرا و گروه‌های محروم از اهمیت زیادی برخوردار است.»
به گفته این استاد دانشگاه، دولت‌ها باید برای آنهایی که نمی‌توانند در این رقابت پیروز شوند شرایطی ایجاد کنند که به تامین سلامت آنها منجر شود.
واعظ‌مهدوی این را هم میگوید که به صورت طبیعی افرادی که درآمد بیشتری دارند به هر نحوی که شده، نیازهای سلامتی خود را برآورده می‌کنند:«اما برای تامین سلامت افراد کم‌درآمد دولت باید اقدامات لازم را انجام دهد. برای تامین این حوزه بیمه مهم‌ترین ابزاری است که در اختیار دولت‌ها قرار دارد. بیمه در حقیقت مکانیزمی است که سعی می‌کند برای نیروی کار و افرادی که توان پرداخت ندارند هزینه‌ها را کاهش دهد.
مرحله بعدی مربوط به افرادی است که توان کار ندارند؛ مثل افراد بی‌سرپرست، سالمندانی که از بیمه و بازنشستگی برخوردار نیستند و... طبیعتاً گسترش چتر بیمه‌های درمانی برای این افراد و تامین حق بیمه آنها در نظام پرداخت بیمه‌ای برای دولت اولویت پیدا می‌کند. راهکار بعدی این است که دولت بیمارستا‌ن‌ها و واحدهایی را ایجاد کند که به چنین افرادی خدمات درمانی رایگان ارائه دهد.»
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت از استراتژی سومی هم میگوید؛ یعنی ارزان کردن خدمات درمانی:«وزیر اقتصاد دولت سیزدهم در روزهای گذشته اعتراف کرده که حذف ارز ترجیحی اشتباه بوده است؛ مسئله‌ای که در آن زمان بسیاری از دلسوزان نسبت به آسیب‌های آن تذکر می‌دادند. این اقدام باعث افزایش هزینه‌ها شد. ما بارها تذکر داده بودیم که این اقدام در حوزه دارو باعث افزایش هزینه بیمه‌ها و عدم توانایی آنها برای عمل به تعهدات‌شان می‌شود. بنابراین بسیار مهم است که دولت فعلی این اشتباه را تکرار نکند.»
به باور این متخصص پند گرفتن دولت پزشکیان از اشتباه دولت سیزدهم و احیای ارز ترجیحی باعث می‌شود که خدمات ارزان شود:«مثلاً کیت‌های آزمایشگاهی با قیمتی ارزانتر در اختیار آزمایشگاه‌ها قرار بگیرند و دارو هم با قیمت ارزانتر تولید و عرضه شود. این مسئله باعث کاهش کسری بودجه بیمه‌ها و کاهش هزینه‌های پزشکی برای مصرف‌کننده می‌شود. این اقدام برای تامین سلامت فقرا به شیوه مورد نظر رئیسجمهور بسیار مهم و مؤثر است. اگر دولت برای کاهش هزینه‌های درمانی تلاش کند دستمزدبگیران با حقوق‌های مختصری که دارند هم می‌توانند هزینه‌های سلامت خود را تامین کنند.»
او گام بعدی دولت را تلاش برای کاهش رفتارهای مغایر سلامت در جامعه می‌داند:«دولت باید آموزش روش‌های مدیریت استرس و مهارت‌های زندگی به منظور اصلاح سبک زندگی و رفتارهای پرخطر را در دستور کار قراردهد.»
واعظ‌مهدوی همچنین درباره اینکه چند درصد از مردم امکان برخورداری از خدمات درمانی و دسترسی به آن را دارند هم میگوید:«شاخصی که در این زمینه وجود دارد شاخص هزینه‌های کمرشکن است که در مقاطع مختلفی مورد محاسبه قرار گرفته است. در واقع افرادی که هزینه‌های درمان‌شان بیش از ۴۰ درصد هزینه‌های غیرخوراکی و یا بیش از ۲۰ درصد کل هزینه‌های‌شان شود، در معرض هزینه‌های کمرشکن قرار دارند. این مسئله باید مرتباً توسط مرکز آمار محاسبه شود. در گذشته این اعداد و ارقام حدود ۴ درصد محاسبه می‌شد اما اطلاعاتی که مربوط به سال‌های ۱۴۰۲ یا ۱۴۰۱ باشد ندارم زیرا جداول آماری درآمد و هزینه خانوار به‌طور کامل محاسبه نشده است».
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند که شاخص هزینه‌های کمرشکن مخصوص افرادیست که به هر حال از خدمات درمانی مورد نیاز استفاده کردهاند. یعنی هزینه بهداشت و درمان در سبد هزینه خانوار‌شان بیش از ۲۰ درصد شده است اما در این شاخص افرادی که برای استفاده از خدمات بهداشتی درمانی پول نداشته‌اند و دچار مرگ زودرس یا معلولیت شده‌اند محاسبه نمی‌شود. بنابراین این گروه هم باید جداگانه مورد محاسبه قرار بگیرند.
مخارج درمانی قشر متوسط را هم به فقر می‌کشاند
ابوالفضل بهجو، مسئول سابق کمیته پزشک خانواده انجمن پزشکان عمومی هم در گفت‌وگو با هم‌میهن به توجه ویژه پزشکیان نسبت به فقرا و تاکید وزیر بهداشت بر عمل به این موضوع اشاره می‌کند:«از طرف دیگر رهبری هم تاکید کردهاند که مردم به جز درد بیماری مشکل دیگری نداشته باشند. به هر حال بیماری‌ها و هزینه‌های درمانی آنها برای قشر متوسط و ضعیف جامعه که به‌ویژه در حال حاضر درصد بالایی از جامعه ما را تشکیل می‌دهند، می‌تواند بسیار مشکل‌ساز باشد.»
او اضافه می‌کند:«دکتر پزشکیان در برنامه‌های انتخاباتی مطرح کردند که به اصول برنامه توسعه عمل خواهند کرد. این درحالیست که از برنامه چهارم تا هفتم بر گسترش شبکه‌های بهداشتی - درمانی و اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع تاکید شده است.»
به گفته بهجو بسامان کردن نظام سلامت ما منوط به برنامه پزشک خانواده است:«قشر بزرگی از جامعه حتی اگر مشکل مالی هم نداشته باشند با یک بیماری به زیر خط فقر سقوط می‌کنند و اجرای این برنامه می‌تواند در ممانعت از این موضوع بسیار مؤثر باشد. بنابراین قشر وسیعی از جامعه ما به‌ویژه در امر درمان که مخارج کمرشکنی دارد، به لحاظ برآمدن از عهده این هزینه‌ها ضعیف محسوب می‌شوند و مخارج درمانی برای‌شان مشکل‌ساز می‌شود.»
او این را هم میگوید که ساماندهی نظام سلامت با اجرای برنامه نظام ارجاع به پزشکی خانواده ممکن است. برنامه‌ای که هم جایگاهی برای پزشکان عمومی که خط اول درمان را تشکیل می‌دهند پی‌ریزی می‌کند و هم می‌تواند نظام سلامت را بسامان کند؛ به نحوی که اقشار مختلف جامعه به‌ویژه اقشار درآمدی ضعیف مشکلی نداشته باشند.
این پزشک عمومی تاکید می‌کند که از برنامه چهارم اجرای برنامه نظام ارجاع و پزشکی خانواده بر زمین مانده است:«ما پزشکان عمومی به عنوان افرادی که می‌توان گفت دروازه‌بان نظام سلامت هستیم چشم‌انتظاریم که واقعاً این برنامه اجرا شود. امروز با حضور دکتر پزشکیان و دکتر ظفرقندی امیدوار شدیم که به این مهم جامه عمل پوشانده شود.»
او درباره تاثیر اجرای نظام ارجاع بر ساکنان مناطق محروم و ایرانیان فاقد شناسنامه میگوید:«وقتی سامانه الکترونیک سلامت طراحی شود در همان سامانه مشخص می‌شود که چه افرادی امکان ثبت‌نام در سامانه را دارند. در حال حاضر در سامانه الکترونیک برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع که در استان فارس مستقر است حتی برای اتباع خارجی هم پیش‌بینی شده که با شماره کارت‌شان در سامانه ثبت‌نام کنند و با پرداخت هزینه‌ای بسیار کم تحت پوشش قرار بگیرند. به‌عنوان مثال در حال حاضر در استان فارس ویزیت یک پزشک عمومی به صورت آزاد ۱۵۰ هزار تومان است درحالی‌که در برنامه پزشک خانواده این ویزیت ۱۵ هزار تومان است همچنین افرادی که از طریق پزشک خانواده مراجعه می‌کنند تنها10 درصد هزینه دارو و آزمایش را می‌پردازند.»
بیمارستان آیت‌الله هاشمی رفسنجانی افتتاح شد
بیمارستان ۷۰ تختخوابی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی روز شنبه سوم شهریور با حضور مسعود پزشکیان رئیسجمهور در جنوب شرق تهران افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید. پزشکیان در این مراسم ضمن بازدید از بخش‌های مختلف بیمارستان آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، با برخی پزشکان و کادر درمانی این بیمارستان گفت‌وگو کرد. این بیمارستان به همت بنیاد امور بیماری‌های خاص احداث شده است و در بخش‌های مختلف اورژانس، تخصصی زنان و زایمان، اتاق عمل، آی‌سی‌یو و بخش‌های سرپایی شامل دیالیز، تالاسمی، شیمی‌درمانی و دیابت به جامعه تحت پوشش خود خدمات ارائه می‌کند.
پزشکیان در این مراسم یکی از مسائل مورد تاکید خود در ایام انتخابات را لزوم توجه به محرومین و شنیدن صدای بی‌صدایان خواند و گفت:«احداث این بیمارستان در یکی از محروم‌ترین نقاط شهر تهران نشان می‌دهد که رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص مستقل از دولت‌ها به این مهم توجه ویژه‌ای داشته‌اند.» او در ادامه موفقیت در تامین و تثبیت سلامت جامعه را منوط به تامین سلامت محرومین و فقرا دانست و گفت: «دولت چهاردهم خود را در این زمینه مسئول و موظف می‌داند و از هیچ تلاشی در خدمت‌رسانی به محرومین جامعه فروگذار نخواهد کرد.»
رئیسجمهور همچنین ضمن گرامیداشت یاد مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و خدمات ماندگار ایشان به کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: «بی‌تردید خدمات و زحمات ماندگار مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی باید مورد ارج‌گذاری و قدردانی قرار گیرد.»
