واکنش نمایندگان به افزایش قیمت دلار
دولت برنامه‌ای برای کنترل ندارد
روز گذشته ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری در نشستی با عنوان «راهکارهای حفظ و ارتقاء ثبات و آرامش بازارها» طبق معمول با اشاره به تمرکز دشمن بر ناامید کردن مردم از طریق فضاسازی‌های کاذب و ایجاد نوسانات اقتصادی بر ضرورت تلاش و همکاری بیشتر همه بخش‌ها برای تقویت ثبات و آرامش بازار تاکید کرد.
ضدونقیض‌گویی‌های رئیس بانک مرکزی
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی با حضور در رسانه ملی در واکنش به قیمت دلار، قیمت کنونی را زودگذر دانست که کاهش خواهد یافت. او به صراحت تاکید کرد که «بازاری به نام «مرکز مبادله» به وجود آورده‌ایم که نرخ به‌طور متوسط زیر 40 هزار تومان (قبل از سال 1403) نزدیک به 50 میلیارد دلار ارز به واردات تمام کالاها اختصاص دادیم. هر کس به طور قانونی می‌خواست کالایی وارد کند یا از خدمتی استفاده کند از این ارز استفاده کرده است. حتی پایان سال (1402) ارز مسافران را دو برابر کردیم. چراکه ارز لازم را داریم.
ما کاری به نرخ کانال‌ها و بازار غیررسمی نداریم. هر کس نیاز قانونی به ارز داشته باشد با نرخ مرکز مبادله به او ارز می‌دهیم. در سال گذشته 69میلیارد دلار ارز تامین کردیم. این تقریباً نزدیک به 1/8 برابر ارزی است که ابتدای دولت (سیزدهم) تامین شده است. نیازی نیست ارز دیگری در کشور تامین شود. تمام ارز کالاهای قانونی را ما می‌دهیم و نرخ بازار غیررسمی نرخ معامله کالاهای قاچاق و فرار سرمایه است.»
فرزین در حالی می‌گوید کاری به بازار آزاد ندارد که پیش‌تر و در تاریخ 9 دی 1401 و زمانی که نرخ ارز 44 هزار تومان بود، اعلام کرد: «نرخ 44 هزار تومانی نرخ ارز کشور نیست بلکه یک نرخ تعریف‌شده است. حتماً در بازار دخالت می‌کنیم و آن را مدیریت خواهیم کرد. نرخ شکل‌گرفته در بازار آزاد تحریفی است و این نرخ شدیداً افزایش پیدا کرده و علامت غلط به بازار کالای ما می‌دهد. اگر بخواهیم نرخ بازار کالا را با این نرخ (بازار آزاد) دنبال کنیم که هیچ کالایی قیمت نخواهد داشت. چراکه این بازار آزاد به دلایل انتظاراتی شدیداً افزایش یافته است. من این رابطه را قطع کرده‌ام. در بازار آزاد حتماً دخالت خواهیم کرد.» او حتی وجود بازار آزاد ارز را تایید کرده و گفته بود: «بسیاری از نیازهای ارزی را بازار آزاد تامین می‌کند. تلاش می‌کنیم نیازها را در بازار معامله تامین کنیم.»
این در حالی است که فرزین روز 19 مرداد 1402 از تدوین نقشه راه بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی و بازار ارز خبر داد. اما اینطور به نظر می‌رسد که این نقشه هم نتوانست دولت را بر بازار آزاد ارز مسلط کرده و موجب کنترل این بازار شود. از آنجا که تاثیر نرخ ارز بر دیگر کالاها و افزایش قیمت کالاهای اساسی غیرقابل انکار است، تنش و نگرانی‌های بسیاری در جامعه ایجاد شده است. اما کارشناسان اقتصادی بر این عقیده‌اند که بازارها هنوز تاثیر کامل خود را از قیمت ارز نگرفته و یکی، دو ماه دیگر قیمت کالاهای دیگر به تأسی از قیمت دلار کنونی افزایش خواهد یافت. برخی از کاربران فضای مجازی نیز در واکنش به این افزایش قیمت ارز نوشتند: «با این قیمت دلار از همان روزهای اول سال جدید افزایش حقوق‌ها پوچ شد.»
نخ اقتصاد از دلار قیچی شود
علی‌اصغر عنابستانی، نماینده مجلس دلیل تاثیر قیمت ارز بر کالاها را ایجاد فضای روانی توسط رسانه‌ها دانسته و مقصر اصلی ایجاد نگرانی‌های جامعه را مطبوعات معرفی کرده و به هم‌میهن گفت: «رسانه دلار را به کالاهای دیگر تسری می‌دهد. بقیه کالاهای کشور که با دلار 65 هزار تومانی تامین نمی‌شود.»
او در پاسخ به این سوال که اگر رسانه‌ها بنویسند قیمت دلار کاهش می‌یابد، واقعاً این اتفاق رخ می‌دهد؟ تاکید کرد: «شما باید بگویید که دلار هیچ ربطی به کالاهای کشور ندارد. کالاهای اساسی با ارز ترجیحی و بقیه کالاها با ارز مبادله‌ای وارد کشور می‌شود. ارز ترجیحی و مبادله‌ای همان قیمت است. پس دلار 65 هزار تومانی هیچ تاثیری در کالاهای کشور ندارد.»
عنابستانی افزود: «اما قرار ما با آقای رئیسی این بود که نخ اقتصاد از دلار قیچی شود. بخشی از این موضوع به فضای رسانه‌ای مربوط است و بخش‌‌های دیگر به سیاست‌های اشتباه ارزی دولت برمی‌گردد. اگر قیمت دلار تحت کنترل بوده و به قیمت واقعی کاهش یابد، باید حجم دلار در کشور افزایش یابد. در صورت افزایش میزان صادرات، حجم دلار افزایش می‌یابد. اما در حال حاضر مسیر سیاست‌های دولت بر محدود کردن مرتب و دائمی صادرات و تسهیل واردات است. نتیجه این است که حجم دلار کاهش می‌یابد و قیمت آن افزایش می‌یابد. دولت سیزدهم در سال اول صادرات را تسهیل کرد اما به سیاست‌های دولت روحانی بازگشت. دولت در مدیریت وضعیت دلار سردرگم است و اینکه رئیس بانک مرکزی بگوید من مسئول مدیریت قیمت ارز نیستم نیز اشتباه است. درست است که برخی دلایل اقتصادی خارج از کنترل بانک مرکزی است و باعث افزایش قیمت دلار می‌شود اما در شاکله دولت، مرکز تنظیم سیاست‌های ارزی، در دست رئیس بانک مرکزی است و او باید سیاست‌های ارزی دولت را تعیین و مدیریت کند تا کنترل بازار غیررسمی نیز به دست بانک مرکزی بیفتد.»
خرید کالا با ارز آزاد
احد آزادی‌خواه، نماینده ملایر در مجلس در واکنش به اظهارنظر فرزین، رئیس بانک مرکزی، به هم‌میهن گفت: «دفاعیات رئیس بانک مرکزی درباره بازار سکه و ارز کارشناسانه بود اما قابل دفاع نبود. اینکه بگوییم کالاهای وارداتی با ارز ترجیحی و مبادلاتی وارد می‌شود، بنابراین با ارز آزاد کاری نداریم، حرف درستی نیست.»
او افزود: «اگر مسئولان با ارز آزاد کاری ندارند، مردم با آن کار دارند. مردم کالا را به ارز آزاد خریداری می‌کنند. اقتصاد و بازار با لرزش‌ها و تکانه‌های نرخ ارز آزاد مدیریت می‌شود.»
مشکلات ارزی کشور با سخنرانی حل نمی‌شود
ذبیحالله اعظمی، نماینده جیرفت در مجلس با اشاره به جلسه هیئت دولت و مجلس درباره وضعیت ارز به هم‌میهن گفت: «این جلسه خروجی‌ای نداشته و چیزی به سفره مردم نمی‌افزاید. نتیجه‌ای که در سیاست‌های کلان تاثیرگذار بوده و باعث کاهش قیمت دلار شود نیز در این جلسه مطرح نشد. آقای رئیس‌جمهوری می‌گوید باید نهادهای تورم‌زا کنترل شوند. اما با گفتن یا دستور این اتفاق می‌افتد؟»
او تاکید کرد: «آقای قالیباف و یکی از نمایندگان این موضوع را گوشزد کردند که باید مجلس و دولت یک جلسه علنی یا غیرعلنی درباره افزایش قیمت ارز به‌ویژه دلار برگزار کنند. به احتمال زیاد سه‌شنبه هفته آینده این جلسه برگزار شود. مردم منتظر اقدام درست و به‌موقع مجلس و دولت هستند. با سخنرانی مشکلات ارزی کشور حل نمی‌شود.»
اعظمی افزود: «امیدوارم این اتفاق نیفتد اما پیش‌بینی بدبینانه این است که امسال دلار نوسان‌های افزایشی خواهد داشت.»
دولتمردان کوتاهی‌ها را به گردن یکدیگر نیاندازند
محمد سرگزی، نماینده زابل و زهک در مجلس درباره افزایش قیمت ارز و واکنش دولت به آن، تاکید کرد: «متولیان در حوزه ارز باید برنامه خود را تشریح کنند که مانع از افزایش قیمت ارز می‌شود، عوامل مؤثر بر این افزایش را نیز توضیح دهند و بیش از این، تقصیرات را به گردن عوامل خارجی و داخلی نیاندازند.»
او افزود: «متاسفانه در بین متولیان، توپ کوتاهی‌ها به زمین دیگری انداخته می‌شود. اما متولی آن نیز دولتی است. به‌عنوان مثال وقتی از عدم اخذ مالیات خانه‌های خالی سوال می‌کنیم در پاسخ می‌گویند وزارت نیرو همکاری نمی‌کند. سوال مهم این است که وزارت نیرو در یک کشور دیگر فعالیت می‌کند یا خارج از دولت است که همکاری نمی‌کند؟ درباره ارز نیز این مشکل وجود دارد. بانک مرکزی اعلام می‌کند که کنترل این بازار بر عهده وزارت اقتصاد است و وزارت اقتصاد هم می‌گوید وظیفه من نیست و دیگران با ما همکاری نمی‌کنند. این ادبیات در فضاهای حکمرانی مرسوم نیست. به دولتمردان توصیه می‌کنم از این ادبیات برای توجیه عدم موفقیت در یک حوزه استفاده نکنند. اول عوامل عدم موفقیت را ریشه‌یابی کنند و سپس درصدد رفع آن برآیند.»
سرگزی با اشاره به اینکه دولتمردان باید صادقانه با مردم صحبت کنند، گفت: «مردم امروز بیش از اینکه نگران قیمت حال اجاره‌بها، دلار، مسکن و کالاهای اساسی باشند، نگران فضای مبهم آینده هستند. اگر برای مردم این فضا روشن شود، براساس آن برنامه‌ریزی می‌کنند.»
این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که ما که انتظار کاهش قیمت ارز را داشتیم با اظهارنظر سخنگوی دولت باید منتظر افزایش 7 برابری آن باشیم؟ گفت: «تمام دولت‌ها با شعار بهبود معیشت مردم روی کار آمده‌اند. ما می‌گوییم باید در این مباحث حال مردم را بهبود بخشیم. برای دستیابی به حال خوب مردم باید برنامه‌ای مدون داشت. اگر عواملی خارج از اراده دولت سبب افزایش قیمت ارز شده، باید با مردم در میان گذاشته شود و برنامه حذف این عوامل در رسانه‌ها تشریح شود تا فضای ذهنی مردم برای آینده روشن شود.» سرگزی نیز اعلام کرد که مجلس و دولت جلسه‌ای در خصوص ارز در هفته آینده برگزار خواهند کرد اما این‌بار این جلسه علنی خواهد بود و اهالی رسانه‌ها نیز توضیحات دولت را می‌شنوند.»
