از سرگیری مذاکرات آتش‌بس جنگ غزه در قطر

درحالی‌که جنگ غزه از صدوچهل‌ودومین روز خود گذشته است، رسانه‌های منطقه از شروع مذاکرات آتش‌بس در دوحه قطر خبر دادند و حتی رسانه‌های اسرائیلی پا پیش‌تر گذاشته و از پیشرفت در این مذاکرات خبر دادند. تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس و تبادل اسیران دو طرف با میانجیگری قطر ادامه دارد و در همین راستا در روزهای گذشته خبرها حاکی از سفر هیئتی از سوی کابینه نتانیاهو به قطر برای پیگیری توافق تبادل اُسرا بود و شبکه تلویزیونی ۱۲ اسرائیل نیز به نقل از منبعی گزارش داد که «خوش‌بینی فزاینده‌‌ای» در خصوص دست‌یابی به توافق در این زمینه وجود دارد و تلاش می‌شود قبل از شروع ماه رمضان این توافق حاصل شود.

این مذاکرات در حالی صورت می‌گیرد که بنیامین نتانیاهو روز جمعه از طرحی با عنوان «یک روز پس از حماس» که به وضعیت اداره غزه پس از اشغال این منطقه توسط اسرائیل و دستیابی به اهداف اعلامی آنها در کابینه جنگی خود می‌پردازد، رونمایی کرد. این در حالی است که جنگ در غزه وارد صدوچهل‌ودومین روز خود شده است و حملات هوایی و توپخانه‌ای اسرائیل به مناطقی از غزه ادامه دارد. همزمان با حملات هوایی و توپخانه‌ای اسرائیل به برخی مناطق غزه، آمریکا و انگلیس نیز اهداف جدیدی را در صنعاء پایتخت یمن و برخی دیگر از استان‌های این کشور هدف قرار دادند. یسرائیل کاتس، وزیر خارجه اسرائیل در مصاحبه با شبکه ۱۴ این رژیم بر تداوم جنگ در غزه تاکید کرد و گفت: «جنگ را متوقف نمی‌کنیم زیرا موافق ماندن حماس در غزه نیستیم. تشکیلات خودگردان فلسطین بخشی از دولت غیرنظامی در نوار غزه نخواهد بود.» این سخنان مطابق با طرح بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با عنوان«طرح روز پس از حماس» است. نکات اصلی این طرح مربوط به ایجاد نهادی در سطح غیرنظامی است که مسئول غیرنظامی کردن نوار غزه خواهد بود و آزادی عمل ارتش اسرائیل را حفظ می‌کند. طبق طرح بنیامین نتانیاهو، پس از پایان جنگ، کنترل امنیتی نوار غزه و کرانه باختری حفظ می‌شود و حکومت محلی فلسطینی متشکل از تکنوکرات‌ها در این منطقه شکل می‌گیرد. این سند کوتاه که تنها به نکات اصولی و مختصر در جزئیات مشخص می‌پردازد، وضعیت را به سه دوره کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت تقسیم می‌کند. این طرح بر موضع نتانیاهو برای از بین بردن حماس تاکید دارد.  این طرح می‌گوید که ارتش اسرائیل تا رسیدن به اهدافش به جنگ ادامه خواهد داد و توان نظامی و زیرساخت‌های حماس و جهاد اسلامی را از بین می‌برد، گروگان‌ها را آزاد می‌کند و از هرگونه تهدید جدیدی از نوار غزه جلوگیری خواهد کرد. از جمله موارد اختلاف بین اسرائیل و حماس، اصرار این گروه برای آتش‌بس دائمی و خروج کامل اسرائیل از غزه بوده است. نتانیاهو در تعیین اهداف کوتاه‌مدت و میان‌مدت خود تصریح کرد که این اتفاق رخ نمی‌دهد. او همچنین چارچوب زمانی برای طرح میانجی خود که به جنبه‌های امنیتی و غیرنظامی زندگی در غزه پس از جنگ می‌پردازد، تعیین نکرد. طبق طرح نتانیاهو، ارتش اسرائیل برای جلوگیری از «تکرار تروریسم» و خنثی‌ کردن تهدیدات از نوار غزه، آزادی عمل عملیات خود را در کل این باریکه بدون محدودیت زمانی حفظ می‌کند.

اسرائیل برای جلوگیری از آنچه «تقویت عناصر تروریستی» در تشکیلات خودگردان فلسطینی و نوار غزه و خنثی‌ کردن تهدیدات می‌نامد، طبق این طرح می‌خواهد کنترل امنیتی بر کل منطقه غرب اردن از جمله منطقه مرزی غزه را بر عهده بگیرد. به نظر می‌رسد، این طرح به‌دنبال مدلی باشد که اکنون در کرانه باختری رود اردن وجود دارد، جایی که نیروی پلیس فلسطینی حضور دارد اما ارتش اسرائیل کنترل کلی امنیت را حفظ می‌کند. طبق این طرح، تنها سلاح‌های مجاز در غزه «آن چیزی خواهد بود که برای حفظ نظم عمومی لازم است.» این طرح مخالفت آمریکا با ایجاد منطقه حائل در مرز غزه با اسرائیل را رد کرده است. در این طرح آمده است: «منطقه امنیتی ایجادشده در نوار غزه در منطقه هم‌مرز با اسرائیل تا زمانی وجود خواهد داشت که نیاز امنیتی به آن احساس شود.» در این سند به منطقه حائل در مرز غزه با مصر اشاره نشده‌ است. منطقه‌ای که طبق گفته رسانه‌های اسرائیلی حماس در گذشته از طریق آن، تسلیحات را به داخل باریکه قاچاق می‌کرده است. مصر نسبت به تسلط اسرائیل بر این منطقه هشدار داده است. طبق دوره میان‌مدت در طرح نتانیاهو، حکومت غزه که در دست حماس بود، از سوی فلسطینی‌های محلی با تجربه اداری مدیریت می‌شود که با هیچ کشور یا نهادی که از تروریسم حمایت می‌کنند ارتباطی نداشته باشد. نتانیاهو در برنامه خود از ترویج «برنامه جامع رادیکال‌زدایی برای همه مؤسسات مذهبی، آموزشی و رفاهی در نوار غزه» صحبت کرده است. این طرح می‌گوید: «تا حد امکان با مشارکت و کمک کشورهای عربی که در این زمینه تجربه دارند، انجام خواهد شد.» نتانیاهو در این طرح متعهد شده است که برای تعطیلی آژانس امداد و کار سازمان ملل که «عوامل آن در کشتار هفت اکتبر دست داشتند» تلاش کند. آنروا UNRWA بزرگترین سازمان امدادرسانی به آوارگان فلسطینی بوده است که به ۹/۵ میلیون نفر در سوریه، لبنان، اردن، غزه، کرانه باختری و بیت‌المقدس خدمات‌رسانی می‌کند اما اسرائیل مدعی است شماری از کارکنان آن در حمله حماس در هفت اکتبر دست داشته‌اند. اما طرح نتانیاهو در بخش برنامه‌های بلندمدت بسیار خلاصه است. طبق طرح بلندمدت نتانیاهو، «آینده غزه از طریق مذاکره تعیین می‌شود.» این طرح مشخص نمی‌کند که اسرائیل با چه کسی مذاکره خواهد کرد. اسرائیل در این طرح تاکید کرده است که با ایجاد کشور فلسطینی مخالف است. در این طرح آمده است که به رسمیت شناختن کشور فلسطین در پی کشتار هفت اکتبر پاداش بزرگی به تروریسم خواهد داد و از هر گونه توافق صلح در آینده جلوگیری می‌کند.

طرح نتانیاهو بلوف است

جعفر قنادباشی، کارشناس خاورمیانه با اشاره به طرح نتانیاهو به هم‌میهن گفت: «این طرح را باید با توجه به موقعیت کلی اسرائیل مورد بررسی قرار دهیم. به نظر می‌رسد که این طرح اگرچه موضوع تازه‌ای هم نیست برای سرپوش گذاشتن بر موقعیت کنونی آنها و بالابردن قدرت چانه‎زنی در مذاکرات صلح و پوشاندن ضعف‌های بسیار زیاد صهیونیست‌ها است.» او افزود: «هفته پیش فرمان جنگ رفح صادر شده و در حال حاضر در پارلمان درباره بعد از جنگ صحبت می‌کنند. همزمان با آن نماینده‌ای جهت پیشبرد مذاکرات آتش‌بس به قطر فرستاده شده است. آنها به بعد از جنگ فکر می‌کنند درحالی‌که اعلام کردند اگر جنگ غزه سال‌ها طول بکشد آن را ادامه خواهند داد. محتوا و موضوع بحث که بعد از جنگ چه خواهیم کرد حاکی از آن است که در داخل این رژیم نارضایتی بسیار است و حامیان ‌آنها هم اعلام کردند که به بعد از جنگ فکر می‌کنیم. بنابراین بخش تبلیغاتی این موضوع بیشتر از آن چیزی است که گفته می‌شود.»

این کارشناس خاورمیانه با بیان اینکه آنها با طرح ایجاد دو دولت مخالف هستند، تاکید کرد: «علاوه بر آن با ایجاد هر گونه تشکیلات یا ساختاری که جنبه حکومتی داشته باشد، مخالف هستند. از زمانی که حماس توانست موفقیت خوبی در عرصه سیاسی کسب کند این مخالفت‌ها قوت گرفت. اما این موضوع توسط رسانه‌های داخلی و خارجی نادیده گرفته شد. دقیقاً در زمانی که طرح ایجاد دو دولت فراموش شده‌ بود، نتانیاهو از نابودی حماس سخن می‌گوید، طرح ایجاد دو دولت به‌طور جدی در دستور کار دولت‌های غربی قرار می‌گیرد. این یک پله و مرحله مهم به نفع حماس است، حماسی که قرار بود نابود شود و همه فلسطینی‌ها از غزه اخراج شوند.» جعفر قنادباشی با اشاره به اینکه طرح ایجاد دو دولت از جانب ایران، نیروهای مقاومت و حماس پذیرفته نیست، افزود: «مجموعه جبهه مقاومت از کل فلسطین صحبت می‌کند و دولتی مبتنی بر رفراندوم را قبول دارند. اما احیای طرح ایجاد دو دولت و پذیرش آن از سوی غرب و حتی آمریکا مطرح شده که مرحله بسیار مهم برای حماس است.» او با بیان اینکه پشت صحنه موضوعات مطرح‌شده در پارلمان اسرائیل، موضوعات مهمی وجود دارد، گفت: «مشکلات اقتصادی بی‌شمار که به بحران تبدیل شده، مربوط به تجارتی است که از سوی یمن مورد حمله قرار گرفته است و  روی آن سرپوش گذاشته می‌شود. موضوع بعد اختلافات سیاسی بین نظامیان و سیاسیون است که ارتش به صورت علنی اعلام کرد؛ توانایی حمله به رفح را نداریم و نمی‌توانیم طرح‌های نتانیاهو را اجرا کنیم. موضوع دیگر فشارهای پنهانی غرب است؛ آن‌هم به دلیل پیام‌هایی که از پایتخت‌های مصر، اردن و عربستان به غرب مخابره می‌شود. در این پیام‌ها اعلام شده که بیش از این نمی‌توانیم مردم را کنترل کنیم و احتمال دارد که آنها به سمت مرزها حرکت کنند و حتی ممکن است لشکر جدید خالداسلامبولی‌ها راه بیفتد.» قنادباشی وضعیت اقتصادی غرب را هم از معضلات پشت صحنه موضوعات مطرح‌شده در پارلمان صهیونیست‌ها دانسته و تاکید کرد: «موضوع یمن به معضل جدی در غرب تبدیل شده که غربی‌ها را وامی‌دارد تا از طرح دو دولت سخن بگویند. بنابراین آنچه که در پارلمان صهیونیست‌ها گذشت، پوششی برای سرپوش گذاشتن بر ضعف آنهاست. یک نشانه قدرتمند شدن حماس و ضعف صهیونیست‌ها این است حماس فهرستی از خواسته‌های خود اعلام می‌کند مبنی بر اینکه 1) هر یک نفری که ما آزاد می‌کنیم شما باید 500 نفر آزاد کنید. 2) غزه را بازسازی کنید. 3) کمک‌ها به غزه ارسال شود. 4) کشورهای غربی باید از غزه حمایت کنند. این خواسته حاکی از آن است که حماس قوی و مطمئن ایستاده و صهیونیست‌ها شکست خورده‌‌اند.» او با اشاره به اینکه رژیم صهیونیستی یک دستورالعمل سری به تمام بخش‌ها ابلاغ کرده است، گفت: «طبق این دستورالعمل هر بخشی که نشان‌دهنده قدرت آنهاست را باید اجرا کنند. یکی از این موضوعات شهرک‌سازی است که در این شرایط خرابی که در کرانه باختری و غزه خون ریخته می‌شود آنها با مطرح کردن طرح شهرک‌سازی سعی می‌کنند شرایط را عادی جلوه دهند و اعلام کنند که همچنان به طرح‌های خود ادامه می‌دهند. شرایط دقیقاً مانند معامله بزرگ قرن در زمان ترامپ است. یک طرحی با عنوان صلح ابراهیم – معامله بزرگ قرن – را مطرح کردند و طوری وانمود کردند که رسانه‌ها فریب خوردند و پنداشتند که تمام کشورهای عربی به سمت صلح می‌روند. درحالی‌که در جلسه واشنگتن فقط ترامپ، نتانیاهو و 3 سفیر – حتی وزیر هم نبودند – امارات، بحرین و مغرب حضور داشتند. درحالی‌که تصور بر این بود که تمام سران کشورهای عربی جمع‌ می‌شوند و به سمت عادی‌سازی حرکت می‌کنند. بنابراین طرح 3مرحله‌ای که نتانیاهو در پارلمان مطرح می‌کند بلوف بزرگی است که عمدتاً جنبه تبلیغاتی دارد. البته موضوع تازه‌ای هم نیست چراکه عرفات با حذف بند مبارزه مسلحانه در منشور فتح بیشترین معامله سیاسی را با رژیم صهیونیستی داشت اما حتی خودمختاری را هم به او ندادند. تشکیلات خودگردان موضوع جدیدی است که شناخته‌شده نیست. تشکیلات خودگردان را ساختند تا خودمختاری را به فلسطینی‌ها ندهند.»