ایران بر مواضع عدم تشدید تنش در منطقه تاکید کرد
پیام‌های آمریکا به ایران و ممانعت از حضور ایران در جلسه شورای امنیت
از آغاز درگیری میان حماس و اسرائیل، نام ایران بارها از سوی طرف‌های مختلف جنگ تکرار شده و یکی از محورهای اصلی این رویداد بین‌المللی نقش و واکنش احتمالی ایران به تحولات در غزه بوده است. جمهوری اسلامی ایران همواره یکی از حامیان اصلی گروه‌های مبارز فلسطینی بوده و به‌صورت عملی و سیاسی به حمایت از آنها پرداخته است و فعالیت‌های نظامی این گروه‌ها را در راستای حق دفاع مشروع ملت فلسطین دانسته است. این حمایت از سوی غرب و اسرائیل به‌عنوان حمایت از گروه‌های تروریستی مورد حمله و نکوهش قرار گرفته است. طی جنگ اخیر غزه که یکی از مهمترین عملیات‌های حماس علیه اسرائیل و در عین حال شدیدترین و کشنده‌ترین حملات اسرائیل علیه مردم فلسطین اتفاق افتاده، ایران ضمن حمایت از عملیات حماس از همه امکانات دیپلماتیک خود برای پایان دادن به حملات اسرائیل استفاده کرده است. حمایت‌ها و مواضع ایران نگرانی‌هایی را در رابطه با دخالت گروه‌های موسوم به محور مقاومت که روابط نزدیکی با ایران دارند، علیه اسرائیل رقم زده و طرف‌های مختلف نگران آن بودند که با حملات این گروه‌ها علیه اسرائیل و گسترش دامنه جنگ در منطقه، ایران نیز وارد کارزار علیه آمریکا و اسرائیل شود و از آن سو نیز آمریکا به حمایت از اسرائیل وارد جنگ گسترده‌ای شود که می‌تواند تبعات و دامنه پیش‌بینی‌ناپذیری داشته باشد اما به نظر می‌رسد همه طرف‌ها از وقوع چنین حادثه‌ای اجتناب دارند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در ارتباط با رخدادهای اخیر در گفت‌وگو با شبکه المیادین ضمن اینکه در زمینه پیامدهای حمایت آمریکا از رفتار نتانیاهو هشدار داد، گفت: «آتش‌بس کنونی یک فرصت سیاسی برای دوری منطقه از جنگ را فراهم کرده است و آمریکا باید بین استمرار این وضعیت و دوری منطقه از جنگ و یا ادامه یک وضعیت بدتر در منطقه، دست به انتخاب بزند. اگر آمریکا طبق پیام‌هایی که به ایران داده، به‌دنبال گسترش دامنه جنگ نیست، باید گزینه نخست را انتخاب کند، در غیر این صورت، چنانچه مسیر حمایت بی‌چون و چرا از ادامه نسل‌کشی اسرائیل را انتخاب کند، باید تبعات سخت آن را هم متحمل شود.»
او در این گفت‌وگو از ارسال پیام‌های متعدد آمریکا خطاب به ایران پرده برداشت و گفت: «آمریکا از روزهای اول هجوم وحشیانه رژیم‌صهیونیستی به غزه، چندین پیام فرستاد. یکی از موضوعات مورد اهتمام آمریکا، توصیه ایران به خویشتنداری بود. این درخواست اول آمریکا از ایران بود. موضوع دوم این است که آمریکا در پیام‌هایش تأکید می‌کند که ایالات متحده به‌دنبال توسعه دامنه جنگ نیست. تقریباً در همه این پیام‌ها آمریکا از ایران می‌خواهد که به گروه‌های موجود در عراق، سوریه، یمن و منطقه توصیه کند که دست به اقدامی علیه اسرائیل و پایگاه‌های آمریکایی نزنند. اگر امروز در عراق و سوریه گروه‌هایی هستند که طبق تشخیص و تصمیم خود علیه آمریکا عمل می‌کنند، آنها برای این کار از ما کسب اجازه نمی‌کنند. آنان تحت فرماندهی ایران نیستند. ما به صراحت گفتیم که ایران هیچ گروه یا مجموعه نیابتی در منطقه ندارد.» این مقام مسئول تاکید کرده است: «جوانان عراقی که طی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ با داعش و اشغالگری آمریکا مبارزه می‌کردند و شاهد این بودند که بیش از یک میلیون و صد هزار عراقی از سال ۲۰۰۳ به شهادت رسیدند، از سال ۲۰۱۱ به بعد آماده مقابله با داعش شدند، امروز برای استقلال خود و برای دفاع از همنوعان و برادران عرب و مسلمان خود به پایگاه‌های آمریکا در عراق یا سوریه حمله می‌کنند. یمن هم تصمیم گرفت که برای دفاع از ملت مظلوم فلسطین اقدام به پرتاب موشک به سمت شهر اشغال‌شده ایلات کند و با موشک‌های بالستیک و پهپادهای خود، آن را هدف قرار دهد. آنچه در جنوب لبنان اتفاق می‌افتد نیز تصمیمی است که در داخل لبنان و توسط مقاومت لبنان اتخاذ شده است. بنابراین همگی برای امنیت ملی کشورشان و امنیت منطقه تلاش می‌کنند.»
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که ایران به‌عنوان یکی از طرف‌های مهم در جنگ غزه به جلسه شورای امنیت دعوت شده بود اما با تعلل دولت آمریکا در صدور ویزا برای وزیر امور خارجه ایران، امیرعبداللهیان از شرکت در این جلسه بسیار مهم باز ماند. امیرعبداللهیان در حاشیه جلسه هیئت‌دولت ضمن خبر از تعویق سفر از پیش‌تعیین‌شده رئیسی به ترکیه به‌خاطر جلسه فوق‌العاده شورای امنیت پیرامون غزه گفت: «همه تلاش‌ها برای استمرار آتش‌بس ادامه دارد. طبعاً حماس باید تصمیم بگیرد که برای تداوم آتش‌بس چگونه عمل کند. الان ابتکاری روی میز است که چطور در ازای آزادی و تبادل همه اسرای فلسطینی در برابر اسرای اسرائیل به یک آتش‌بس دائمی برسیم. با نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر به‌عنوان واسطه تبادل اسرا به‌طور مستمر در تماس هستیم.»
دایره درگیری محدود به غزه خواهد ماند
کورورش احمدی، دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با هم‌میهن ضمن تاکید بر اینکه نشانه‌ای از احتمال گسترش دامنه جنگ غزه به منطقه وجود ندارد، گفت: «ظرف 50 روز گذشته چه ایران و چه گروه‌های غیردولتی در منطقه که به نحوی از انحاء مختلف با ایران در ارتباط هستند، نشان داده‌اند که در یک سطح کنترل‌شده و محدودی تنش‌هایی را با آمریکا و اسرائیل داشته باشند و توجه داشته‌اند که این درگیری‌ها از محدوده مشخصی فراتر نرود. این موضوع نشان می‌دهد به‌گونه‌ای تفاهم نانوشته‌ای بین طرفین یعنی ایران از یک طرف و آمریکا و اسرائیل از طرف دیگر وجود دارد که دامنه تنش‌ها و درگیری‌ها و برخوردها گسترش پیدا نکند و نقطه شروع این تفاهم نیز بلافاصله بعد از حادثه هفتم اکتبر و حمله حماس به اسرائیل بود که هم آمریکایی‌ها و هم اسرائیلی‌ها موضع‌گیری‌هایی کردند که ایران در طرح‌ریزی حمله 7اکتبر دخالت نداشته است و حتی آمریکایی‌ها گفتند که ایران از این حمله حماس غافلگیر شده و در اسرائیل در همه سطوح از نخست‌وزیر تا سخنگویان ارتش همین را گفتند که ما اعتقاد داریم ایران دخالت مستقیم نداشته است.» او ادامه داد: «این مواضع برخلاف سخنان همیشگی بود که ایران را همیشه متهم می‌کردند و این می‌توانست نشانه این باشد که نمی‌خواهند ایران را تحریک کنند و نمی‌خواهند احساس خطر و نگرانی در ایران بکنند که تهران وادار به واکنش شود که بعد شرایط از کنترل خارج شود. این سیاستی که آمریکا و اسرائیل داشته‌اند و هدفش نیز مشخص است می‌خواستند برای مبارزه با حماس متمرکز باشند و در چند جبهه با حزب‌الله لبنان و ارتش یمن و حشدالشعبی عراق و احیاناً از مسیر سوریه درگیر نشوند و این سیاست همچنان ادامه دارد و همچنان سیاست آمریکا و اسرائیل همین سیاست است.» احمدی معتقد است: «ایران نیز به‌طور طبیعی مایل نبوده و نیست که خودش درگیر شود. به هر حال علاوه بر سیاست‌های اعلامی آمریکایی‌ها ناوگروه‌های خود را به خلیج‌فارس و شرق مدیترانه اعزام کردند که تضمینی بر این بود که سیاست کنترل و محدود کردن دایره درگیری اعمال شود و تردیدی در جدیت آمریکا برای حمایت از اسرائیل ایجاد نشود. این فضایی بوده که در طی 50روز گذشته بوده و پس از این هم همین سیاست خواهد بود. پیام‌هایی هم در این چارچوب به ایران داده شده و هم از سوی غربی‌ها اخباری داشتیم که چنین پیام‌هایی به ایران داده شده و هم مقامات ایرانی گفتند که چنین پیام‌هایی را دریافت کرده‌اند.» این دیپلمات پیشین در رابطه با پیش‌بینی از شرایط جنگ غزه، گفت: «این شرایط به همین شکل کنونی می‌تواند ادامه داشته باشد و هم اینکه احتمال ادامه حملات اسرائیل علیه غزه وجود دارد و هم ممکن است آتش‌بس ادامه پیدا کند. شانس هر دو وضعیت یکسان است که البته شانس از سرگیری حملات به غزه از سوی اسرائیل بیشتر است. اما همچنان همان فرمول عدم گسترش درگیری به بخش‌های دیگر منطقه ادامه پیدا خواهد کرد. طبیعی است که مقامات جمهوری اسلامی نمی‌خواهند وارد یک جنگ گسترده با آمریکا و اسرائیل شوند و اینکه حزب‌الله لبنان و به تبع آن، ایران، وارد درگیری با اسرائیل شوند. این چیزی است که به نظر می‌رسد به نحو واقع‌بینانه و درست و عقلانی مقامات جمهوری اسلامی سعی در دوری از آن دارند.» کوروش احمدی در ارزیابی توان شورای امنیت سازمان ملل متحد برای کنترل آتش جنگ در غزه گفت: «خروجی شورای امنیت معدل مواضع اعضای شورای امنیت است و اعضا نیز تاکنون در حد وقفه بشردوستانه خواستار شده‌اند و بعید است که بیشتر از آن بتوانند کار خاصی انجام دهند. ضمن اینکه شورای امنیت در گذشته کارهایی کرده است؛ مثلاً قطعنامه 2334 شهرک‌سازی‌ها در اراضی اشغالی را ذیل حقوق بین‌الملل غیرقانونی دانست و خواستار توقف آن شد اما اسرائیل به آن اعتنایی نکرده است. ویژگی این قطعنامه این بود که آمریکا در دسامبر 2016 با رای ممتنع خودش اجازه داد شورای امنیت با 14 رای مثبت این تصمیم را بگیرد. شورای امنیت هم اگر احیاناً به تصمیمی برسد مسئله این است که آمریکا چه تصمیمی خواهد داشت؟ آیا آمریکا از اسرائیل خواهد خواست که اقدامی بکند یا نه؟»
