اندیشکدهها
ترکیه، آمریکا و جنگ اسرائیل و حماس
ترکیه، آمریکا و جنگ اسرائیل و حماس
زمان و دامنه جنگ اسرائیل و حماس، ترکیه و رجبطیب اردوغان، رئیسجمهور این کشور را در موقعیت چالشبرانگیزی قرار داده است.
اردوغان در ابتدا که از خشونت حماس شوکه شده بود، با همتای اسرائیلی خود، آیزاک هرتزوگ تماس گرفت. با این حال قدرت حمایت افکار عمومی از حماس در ترکیه، بسیج ارتش و آغاز حملات هوایی اسرائیل در نوار غزه باعث شد اردوغان خیلی فوری موضعاش را تغییر دهد. لحن انتقادهای او از اسرائیل برای کمپینی که در نوار غزه راه انداخته، به تدریج شدیدتر شده است.
این امر مانع اردوغان در تلاش برای ایفای نقش میانجی نشده است. رئیسجمهور ترکیه با چندین نفر از رهبران منطقهای، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه تلفنی گفتوگو کرده است. اما جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا در این لیست قرار ندارد. در این میان، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده به محض شروع بحران، تور سریعالسیر خود به پایتختهای کشورهای منطقه را آغاز کرد تا بتواند راههایی برای جلوگیری از نابودی بیشتر پیدا کند. بهنظر میرسد بلینکن عمداً از سفر به آنکارا اجتناب کرد و ترجیح داد با هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه تلفنی صحبت کند. روابط بایدن و اردوغان مدتی است که پرتنش شده است. بایدن هم ارتباطاتش با اردوغان را محدود کرده و بهعنوان مثال از او برای سفر به واشنگتن دعوت نکرده است.
جنگ فعلی بین اسرائیل و حماس زمانی اتفاق افتاد که آمریکا و ترکیه بر سر چندین مسئله با یکدیگر اختلاف داشتند. مهمترین آن حمایت واشنگتن از نیروهای دموکراتیک سوریه است که عمدتاً جنگجویان کُرد این گروه را تشکیل میدهند و متحدان اصلی آمریکا در مبارزه علیه دولت اسلامی خودخوانده که به داعش موسوم است، بهشمار میروند. در 5 اکتبر، زمانی که جنگندههای اف-16 یک پهپاد ساخت ترکیه را که به مقر نیروهای آمریکا در شمال سوریه نزدیک شده بود، مورد هدف قرار دادند، این اختلافات شدت بیشتری گرفت.
ارتش ترکیه چندین عملیات نظامی، زمینی و هوایی، علیه نیروهای کُرد سوریه انجام داده است که واشنگتن آن را تضعیف مبارزه علیه داعش تلقی میکند. ترکیه نیروهای کُرد سوریه را شاخهای از پ.ک.ک یا حزب کارگران کردستان میداند که آنکارا و متحدانش این گروه را سازمانی تروریستی تعریف کردهاند. اختلافات آمریکا و ترکیه بر سر این مسئله به پیش از پیدایش دولت اسلامی و گسترش آنها در شمال سوریه و عراق در سال 2014 برمیگردد. اردوغان درخواست باراک اوباما، رئیسجمهور وقت آمریکا برای کمک به مبارزه علیه گروههای تروریستی را رد کرد و آمریکا را مجبور کرد با نیروهای دموکراتیک سوریه همکاری کند. نیروهای آمریکایی و نیروهای دموکراتیک سوریه در مبارزه با داعش موفق بودهاند. با این حال، در نبود یک قدرت حاکم در شمال سوریه، واشنگتن دستکم 900 سرباز خود را در این منطقه نگه داشته و با نیروهای دموکراتیک سوریه همکاری میکند تا جلوی پیشرویهای داعش را بگیرد. نیروهای دموکراتیک سوریه اداره اردوگاه الهول را نیز برعهده دارند که حدوداً 50هزار نفر با پیوندهای مختلف با داعش در آن حضور دارند.
ترکیه اخیراً از لحنی که دولت بایدن در بیانیه 12 اکتبر برای تجدید شرایط اضطراری در شمال سوریه استفاده کرده، دلخور شده است. کلمات بیانیه شبیه بیانیهای بود که دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا در سال 2019 استفاده کرد با اینکه همان میزان تمسخر را در آنکارا در پی نداشت. در این بیانیه آمده: «شرایط در داخل سوریه و در رابطه با این کشور و بهویژه اقدامات دولت ترکیه برای حمله نظامی در شمال شرق سوریه، کمپین مبارزه با دولت اسلامی در عراق و سوریه را تضعیف میکند، جان غیرنظامیان را بهخطر میاندازد و تهدید بیشتری است برای تضعیف صلح، امنیت و ثبات در منطقه و همچنان ادامه تهدیدی غیرمعمول و فوقالعاده برای امنیت ملی و سیاست خارجی ایالات متحده.»
ترکیه و آمریکا همچنین بر سر الحاق سوئد به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با یکدیگر اختلاف داشتهاند. اردوغان از روند تصویب استفاده کرد تا قبل از توافق برای ارسال قطعنامه الحاق به پارلمان ترکیه درخواستهایی را از سوئد مطرح کند که آن را بهطور رسمی در 23 اکتبر اعلام کرد. با اینکه سوئد چندین امتیاز اعطا کرد، تصویب این موضوع از سوی ترکیه با درخواست آنکارا برای خریداری جنگندههای اف-16 جدید و مدرنسازی موجودی در انبارهایش تحتالشعاع قرار گرفته است.