اندیشکده‌ها

چشم‌انداز موضع حمایتی هند از اسرائیل

چهار روز بعد از اینکه حملات حماس علیه اسرائیل جرقه جنگ در منطقه را زد، واکنش هند به شکل دو توئیت از نخست‌وزیر نارندرا مودی آمد که «تروریسم» را محکوم کرد و با اسرائیل اعلام همبستگی کرد. دهلی‌نو هم با اسرائیل و هم با طرف فلسطینی روابطی دوستانه دارد، بنابراین باید در پیام‌های عمومی‌اش محتاط باشد؛ اما روابطش با اسرائیل در سال‌های اخیر به‌سرعت رشد کرده است. جنگ اسرائیل و حماس، آن‌طور که در توئیت‌های مودی مطرح شده است، ممکن است دو طرف را از این هم نزدیک‌تر کند.
هند، در چند دهه اول استقلالش، از روابطی نزدیک با فلسطینی‌ها برخوردار بود. روابط با اسرائیل تنها بعد از جنگ سرد بود که شروع به قوی‌شدن کردند. نقطه عطفی در این باره در سال ۱۹۹۹ از راه رسید، وقتی در دوران جنگ کوتاه هند با پاکستان، اسرائیل به هند سلاح فرستاد؛ اما این روابط در دوران مودی شکوفا شده‌اند: در سال ۲۰۱۷، او اولین نخست‌وزیر هند شد که به اسرائیل سفر کرد. از آن زمان، تجارت و فروش اسلحه رشد کرده است. همکاری در حوزه فناوری، به‌خصوص در کشاورزی و در سیستم‌های نظارتی هم گسترش یافته‌اند. گزارش‌ها حاکی از رابطه شخصی خوب بین دو نخست‌وزیر است.
تحولات اخیر ژئوپلیتیک در خاورمیانه، شراکت بین این دو طرف را تقویت کرده است و همزمان بین هند و فلسطینی‌ها هم فاصله‌ای انداخته است. دهلی‌نو از توافقات ابراهیم ۲۰۲۰ حمایت کرد؛ توافقاتی که روابط اسرائیل را با برخی از همسایگان عربش عادی کرد و اجازه ظهور ابتکارات جدیدی را داد که هند را هم شامل می‌شوند، از قبیل I2U2 Quad [توافق همکاری چهارجانبه بین هند، اسرائیل، ایالات متحده آمریکا و امارات متحده عربی، با مخفف نام‌هایشان، India، Israel، United States و United Arab Emirates برای همکاری در حوزه‌های آب، انرژی، حمل‌ونقل، فضا، سلامت و امنیت غذایی] و یک کریدور جدید حمل‌ونقل. همکاری‌های چندجانبه در خاورمیانه برای دهلی‌نو مهم است، با توجه به منافع تجاری‌اش در این منطقه و جمعیت کثیر مهاجران هندی در کشورهای عربی حاشیه خلیج[فارس].
روابط هند در خاورمیانه هم با اسرائیل هماهنگی نزدیک‌تری دارد تا با فلسطینی‌ها. بعضی از شرکای اصلی هند در منطقه، از قبیل مصر و امارات متحده عربی، روابطی رسمی با اسرائیل دارند، درحالی‌که شریک مهم دیگر، هند، طبق گزارش‌ها، پیش از شروع جنگ بین اسرائیل و حماس در حال نزدیک‌شدن به یک توافق عادی‌سازی بود. ایران، از متحدان حماس، یکی از معدود کشورهای خاورمیانه است که در روابطش با هند دچار چالش‌هایی شده است. عمدتاً به خاطر اینکه دهلی نو در تمکین از تحریم‌های ایالات متحده، روابط تجاری‌اش با تهران را کم کرده است.
به‌رغم همه این‌ها، هند نمی‌تواند این تصور را ارائه کند که کاملاً دارد طرف اسرائیل را می‌گیرد. هند هنوز از راه‌حل دودولتی حمایت می‌کند و در سال‌های گذشته در چندین قطعنامه سازمان ملل متحد علیه اسرائیل رأی داده و کمک‌های انسان‌دوستانه به پناهجویان فلسطینی را تصویب کرده است. هند نخواهد خواست شرکای کلیدی‌اش در خاورمیانه را به خصومت با خود برانگیزد؛ شرکایی که از بی‌رحمی تلافی اسرائیل در غزه بعد از حملات حماس، بسیار رنجیده‌اند.
هند احتمالا در دوران جنگ، تلاش خواهد کرد چندان توجهات را به خود جلب نکند. به‌شکل خصوصی پیام حمایتش از اسرائیل را ارسال کند و همزمان در ارتباط با فلسطینی‌های طرف صحبتش این پیام را بدهد که ابراز همبستگی‌اش با اسرائیل، واکنشی به «تروریسم» حماس هستند و نه انکار خواسته‌های فلسطینیان. گزارش‌هایی رسیده که شرکای عرب هند ناراحت‌اند که دهلی‌نو حاضر نشده حرفی از عملیات تلافی‌جویانه اسرائیل در غزه بزند. با توجه به این گزارش‌ها، احتمال این را نمی‌شود رد کرد که هند بیانیه‌ای بدهد و خواستار کاهش تنش‌ها و گفت‌وگو شود.
با این حال، گسترش همکاری‌ها بین هند و اسرائیل و جنگی جدید که دغدغه‌های مشترک‌شان را برجسته می‌کند، حاکی از این است که سیاستی که هند مدت‌ها مبنی بر تعادل در روابطش با اسرائیل و فلسطینی‌ها داشته است، ممکن است به زودی به محک آزمایش گذاشته شود.