اهرم چین مقابل برتری نظامی آمریکا

استفاده دولت ترامپ از تعرفه‌ها برای تشدید جنگ تجاری با چین، توجه جهانی را به خود جلب کرد و پکن را مجبور کرده تا اقدامات متقابلی انجام دهد. اما در کنار تعرفه‌ها، پکن سلاح اقتصادی دیگری را در زرادخانه خود به کار گرفته که می‌تواند اثر بیشتری داشته باشد: توانایی او در کنترل عرضه جهانی مواد معدنی کمیاب. چین با محدود کردن دسترسی به مواد معدنی حیاتی، این پتاسیل را دارد تا آسیب جدی به صنعت دفاعی آمریکا وارد کند و جاه‌طلبی‌های گسترده‌تر دولت ترامپ برای صنعتی‌سازی مجدد را تضعیف می‌کند.

در نهایت، این امر در رقابت درازمدت آمریکا با چین برای برتری نظامی و فناوری می‌تواند مزیت استراتژیک مهمی را در اختیار پکن قرار دهد و به پیشتازی این کشور در صنعت تولید اضافه کند. 

به‌رغم درخواست‌های مکرر دونالد ترامپ از شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین برای رسیدن به توافقی برای تنش‌زدایی جنگ تجاری خود، پکن وعده داده که تا آخر به مبارزه ادامه می‌دهد. چین در واکنش به تعرفه‌های آمریکا محدودیت‌هایی را روی صادرات 7 ماده معدنی به‌همراه دیگر محصولات شامل آهنرباهای دائمی وضع کرده است. 

چین بیشترین مواد معدنی کمیاب جهان را تولید می‌کند؛ گروهی از 17 عنصر که برای تکنولوژی مدرن، از آهنرباها گرفته تا لیزرها تا نمایشگرهای ال‌سی‌دی، مهم‌اند. پکن کنترل تقریباً 70درصد از استخراج مواد معدنی کمیاب و 90درصد از فرآوری مواد معدنی کمیاب در جهان را برعهده دارد. در عوض، با اینکه آمریکا هفتمین دارنده ذخایر بزرگ و دومین تولیدکننده بزرگ جهان است، اما تولیدات کمتری نسبت به چین دارد و برای واردات این منابع به پکن وابسته است. واشنگتن مواد معدنی مهم را از تعرفه‌های متقابل جهانی خود خارج کرده که نشان‌دهنده اهمیت این منابع برای آمریکاست. 

این امر به چین دست بالاتری را بر سر کالاهای ورودی به زنجیره تامین می‌دهد که برای برتری آمریکا امری مهم تلقی می‌شود؛ از نیمه‌هادی‌ها گرفته تا هواپیماها. برای مثال، دیسپروزیوم برای تولید موتورهای برقی نسوز که در جت‌های جنگی اف-35 «نسل پنجم» نیروی هوایی آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد مورد نیاز است و از آن در ساخت ربات‌ها، پهپادها، خودروهای برقی و صفحه نمایش لمسی استفاده می‌شود. مثال مهم دیگر ایتریم است که برای موتور جت، لیزرهای چاپی و رادارهای فرکانس بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر دو در میان هفت ماده معدنی کمیابی قرار دارند که دسترسی به آنها از سوی پکن محدود شده است. 

چین از نقش مرکزی خود در زنجیره تامین بهره می‌برد که آمریکا تلاش می‌کرد پکن را از آن بیرون کند؛ به‌ویژه در مورد نیمه‌هادی‌ها. این اقدام پیامی را دارد: درحالی‌که آمریکا ممکن است تلاش کند تا دسترسی چین را از پیشرفته‌ترین تراشه‌ها و دیگر فناوری‌های پیشرفته قطع کند، چین می‌تواند یک قدم فراتر رود و جریان زنجیره تامین را قطع کند. 

صادرکنندگان مواد معدنی کمیاب در چین هم‌اکنون گزارش داده‌اند که برخی از صادرات خود را قطع کرده‌اند چون منتظر گرفتن مجوزهای خود از وزارت بازرگانی چین هستند؛ سیستمی که به پکن این توانایی را می‌دهد تا صادرات مواد معدنی را در دوران جنگ تجاری ادامه‌دار قانون‌مند کند. 

در درازمدت، آمریکا می‌تواند عملیات استخراج و فرآوری خود را راه‌اندازی کند اما این موضوع زمان‌بر است و هزینه اقتصادی و زیست‌محیطی بالایی دارد. این موضوع به‌طور مشابه می‌تواند در مورد کشورهای دیگری که آمریکا به دنبال شراکت با آنهاست، صدق کند.

محدودیت‌ها بر مواد معدنی می‌تواند جاه‌طلبی‌های گسترده دولت ترامپ مبنی بر برتری آمریکا به چین را تضعیف کند. این موضوع شامل بازگشت کارخانجات تولیدی به آمریکا از طریق برنامه گسترده صنعتی‌سازی مجدد، تعهد به رهبری جهانی در فناوری‌های نوظهور مانند هوش‌مصنوعی و استراتژی برای بازدارندگی چین در مقابل تایوان از طریق قدرت نظامی بزرگ و منطقه‌ای که با بودجه دفاعی یک تریلیونی حمایت می‌شود.

اگر آمریکا می‌خواهد در دهه‌های آینده از نظر نظامی مقابل چین بایستد، صنعتی‌سازی مجدد و پیشرو بودن در فناوری‌های نوظهور امری ضروری خواهد بود. آمریکا در برخی زمینه‌های رقابتی دفاعی و فناوری‌های نوظهور از چین عقب است. در برخی موارد مثل فناوری موشک هایپرسونیک چین هم‌اکنون پیشرفته‌تر است. در موارد دیگر محدودیت دسترسی به مواد معدنی می‌تواند حیاتی باشد.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید