پشت پرده خلع سلاح پ.ک.ک

چند روز پیش عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) از زندان اعلامیه‌ای تاریخی صادر کرد. او از پ.ک.ک که در لیست گروه‌های تروریستی بین‌المللی قرار دارد خواست تا خود را خلع سلاح و منحل کنند. این اقدامی است که می‌تواند پایان مبارزه خشونت‌آمیز بیش از چهل ساله پ.ک.ک علیه ترکیه باشد. اهمیت این تغییر احتمالی را نمی‌توان از نظر دور داشت. چنانچه این اتفاق رخ دهد، ترکیه متحول می‌شود و اثرات آن فراتر از مرزها احساس خواهد شد.

منابع ترکیه دیگر با نیاز دائمی به مقابله با چالش‌های مرتبط با پ.ک.ک مصرف نخواهد شد و دست ترکیه در نفوذ فرامرزی‌اش باز می‌شود. این امر فضایی را در سیاست‌های خارجی، اقتصادی و امنیتی ترکیه برای تعاملات بین‌المللی خلاقانه‌تر و مثبت‌تر ایجاد می‌کند و چشم‌انداز وضعیت در صحنه داخلی را بهبود می‌بخشد. این تحول می‌تواند دوره جدیدی از فرصت‌های دموکراتیک را آغاز کند البته اگر اراده سیاسی دولت ترکیه بر این امر استوار شود. هرچندرسیدن به چنین نقطه‌ای آسان نخواهد بود و هنوز برای نتیجه‌گیری نهایی زود است.

تاریخ مدرن ترکیه مملو از قیام کردها است. پ‌ک‌ک نشان‌دهنده‌ی جدیدترین و طولانی‌ترین تکرار این چالش است. این که چه چیزی اوجالان را وسوسه کرد تا در این مقطع چنین گام قاطعانه‌ای بردارد، هنوز نامشخص است و یک سوال بسیار مهم در این میان مطرح است که چرا حالا؟ آرزوهای اوجالان در طول زمان تغییر کرده است. در اوایل دهه 2000، او به سمت ایده یک راه‌حل کنفدرال برای کردها که در کشورهای مختلف پراکنده شده بودند، گرایش پیدا کرد. این اولین باری نیست که او درباره کنار گذاشتن سلاح‌های پ.ک.ک صحبت می‌کند؛ هرچند تلاش‌های گذشته، به دلایلی، شکست خورده است.

درخواست اوجالان بسیار مهم است. او به طور قطع تاکید کرد که پایه‌های ایدئولوژیکی که پ.ک.ک بر اساس آن بنا شده است دیگر وجود ندارد و این سازمان اساساً منسوخ شده است. هیچ برداشت دیگری از این پیام وجود ندارد جز اینکه، فصل جدیدی در حال ورق خوردن است. او شرایط در حال تغییر را - چه در ترکیه و چه در جهان به‌طور کلی - در مقایسه با زمان تأسیس پ‌ک‌ک یادآور کرد و با اشاره به نیاز ترک‌ها و کردها به اتحاد در برابر «قدرت‌های سلطه‌گر»، راه جدیدی را برای پیشرفت تجویز کرده است.  محتوای پیام اوجالان به دقت تنظیم شده است و احتمالاً نتیجه مذاکرات فشرده با مقامات ترکیه است.

مقامات ترکیه آنچه را که در حال وقوع است منحصراً تلاشی برای پاکسازی ترکیه از ترور توصیف می‌کنند و نه چیز دیگر. ترکیه همیشه نگران رشد روزافزون شبکه بین‌المللی استخدام و تامین مالی پ.ک.ک و همچنین پناهگاه‌های امن آن در ایران، عراق و سوریه بوده است. پ‌ک‌ک طی سال‌ها با شاخه‌های متعددی مانند حزب زندگی آزاد کردستان (پژاک) در ایران و حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و شاخه نظامی آن، یگان‌های حفاظت از خلق (YPG) در سوریه، گسترش یافته است. یگان‌های حفاظت از خلق، بخش عمده‌ای از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) را تشکیل می‌دهند که ایالات متحده از سال 2014 با آنها در مبارزه با دولت اسلامی شریک است.

بدتر از همه، سایر متحدان ناتو نیز روابط خود را با نیروهای SDF توسعه داده‌اند. به عنوان مثال، یکی از دلایلی که ترکیه پیوستن سوئد به ناتو را به تعویق انداخت، حمایتش از نیروهای دموکراتیک سوریه بود که بعدها سوئد آن را متوقف کرد. ترکیه همچنین اخیراً ایران را به خاطر تماس‌هایش با عناصر پ‌ک‌ک در سوریه مورد سرزنش قرار داده است و همین امر موجب چرخه احضار سفیران در هر دو پایتخت شده است. شاید نگرانی بزرگتر برای آنکارا این باشد که اسرائیل بیانیه‌های علنی حمایت از نیروهای دموکراتیک سوریه را صادر کرده است.

اکنون، بنا بر گزارش‌ها، اسرائیل در واشنگتن در مورد نگرانی‌های خود در مورد نقش آنکارا در سوریه لابی می‌کند. در رأس فهرست اهداف ترکیه در سوریه این است که نیروهای دموکراتیک سوریه را از بین ببرد و هرگونه حضور مرتبط با پ.ک.ک در سوریه را از میان بردارد. آنکارا بر این عقیده‌است که این تنها راه برای جبران چالشی است که توسط نهادهای ضدترکی در سراسر مرزهایش ایجاد شده است و عراق را برای انجام همین کار تحت فشار قرار می‌دهد.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید