حافظان صلح اروپایی در اوکراین؟ یک ایده فاجعه!

بر اساس گزارش‌ها، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، دونالد ترامپ، طرح اعزام نیروی حافظ صلح مسلح از اروپا - شامل اعضای ناتو - به اوکراین را به‌عنوان بخشی از توافق صلح مطرح کرده است. این ایده، که به وضوح ناقص و فاقد مطالعه کافی است، باید پیش از ایجاد خسارت‌های جدی انسانی، اقتصادی و سرزمینی برای اوکراین، کنار گذاشته شود.

به گزارش وال‌استریت ژورنال و لوموند، این پیشنهاد ابتدا در مذاکرات خصوصی میان مقامات فرانسوی و بریتانیایی در نوامبر مطرح و سپس در نشست وزرای خارجه ناتو در بروکسل بررسی شد. ترامپ این طرح را در دیداری با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در ۷ دسامبر در پاریس مطرح کرد. مکرون نیز برای بررسی این طرح با دولت لهستان به ورشو سفر کرد، اما مقامات لهستانی واکنش سردی نشان دادند. دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، تأکید کرد که تصمیم‌گیری درباره مشارکت لهستان تنها در ورشو انجام خواهد شد و برنامه‌ای برای چنین اقدامی وجود ندارد.

فردریش مرتس، سیاستمدار حزب دموکرات مسیحی آلمان و احتمالاً صدراعظم آینده این کشور نیز از این ایده فاصله گرفته است. هرچند این طرح ممکن است در ظاهر به حل تضادهای موجود در فرآیند صلح اوکراین کمک کند - مانند درخواست روسیه برای ممانعت دائمی از عضویت اوکراین در ناتو و نیاز اوکراین به تضمین‌های امنیتی -  اما با مشکلات اساسی مواجه است. از نگاه مسکو، حضور نیروهای غربی در اوکراین به همان اندازه عضویت این کشور در ناتو غیرقابل‌قبول است و روسیه آن را مقدمه‌ای برای پیشروی ناتو می‌داند.

زلنسکی نیز گفته است که اوکراین تنها در صورتی این ایده را بررسی خواهد کرد که جدول زمانی روشنی برای عضویت آینده در ناتو مشخص شود. به همین دلیل، اگر این طرح در مذاکرات توسط نماینده ترامپ مطرح شود، به احتمال زیاد از سوی روسیه رد خواهد شد و اصرار بر آن می‌تواند به شکست مذاکرات بیانجامد.

علاوه بر این، افکار عمومی و نهادهای اروپایی نیز به نظر می‌رسد با این طرح مخالفت کنند. نظرسنجی‌ها در فرانسه نشان می‌دهد که اکثریت مردم با اعزام نیروهای فرانسوی به اوکراین مخالف هستند. 

این خطرات کاملاً آشکار است. از یک سو، اوکراینی‌هایی که مصمم به بازپس‌گیری سرزمین‌های ازدست‌رفته خود هستند، ممکن است تلاش کنند با ایجاد درگیری‌های مسلحانه، نیروهای «حافظ صلح» غربی را به درگیری مستقیم با روسیه بکشانند. از سوی دیگر، اگر مسکو واقعاً بخواهد ناتو را آزمایش کند و از اختلافات داخلی در غرب بهره‌برداری نماید، چه راهی بهتر از تهدید نیروهای «حافظ صلح» ناتو در اوکراین، جایی که تحت پوشش ماده ۵ ناتو قرار ندارند.

این خطرات نشان می‌دهد که دولت‌های اروپایی تنها در صورتی با این طرح موافقت خواهند کرد که تضمین‌های محکم از دولت ترامپ مبنی بر حمایت کامل نظامی ایالات متحده در صورت وقوع درگیری دریافت کنند. چنین تعهدی به معنای ورود ایالات متحده به جنگ با روسیه خواهد بود، چیزی که ترامپ و تیم او مایل به اجتناب از آن هستند. مقامات فرانسوی نیز تصریح کرده‌اند که این طرح نیازمند پشتیبانی ایالات متحده است، اما مشخص نیست دولت ترامپ چنین حمایتی ارائه دهد.

در این میان، تناقض آشکار یا شاید نوعی فریب‌کاری در رفتار برخی سیاستمداران رادیکال غربی به چشم می‌خورد؛ از یک سو درباره تهدید احتمالی روسیه برای «آزمودن اراده ناتو» در کشورهای بالتیک هشدار می‌دهند و از سوی دیگر، مسیر بسیار محتمل‌تر این آزمون را در اوکراین پیشنهاد می‌کنند.

این ایده، حتی اگر صرفاً به عنوان آزمونی برای سنجش افکار مطرح شده باشد، به وضوح ناقص است. بررسی آن نشان می‌دهد که ترامپ و دولت‌های اروپایی اطلاعات نادرستی درباره مواضع روسیه دریافت کرده‌اند. این مسئله یا نشان‌دهنده ضعف در تحلیل اطلاعاتی است یا تلاش عمدی برخی مشاوران برای تخریب فرآیند صلح. در هر صورت، این رویکرد به نفع اوکراین نخواهد بود؛ زیرا هرچه این جنگ طولانی‌تر شود، وضعیت اوکراین وخیم‌تر خواهد شد.