شلیک پیروزی؟

پس از سوءقصد علیه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا که به مجروح شدن او، کشته شدن یکی از هوادارانش و زخمی شدن یک نفر دیگر منجر شد، زمان زیادی طول نکشید که یک سوال بسیار مهم در ذهن بسیاری در آمریکا و جهان شکل گیرد: این حادثه چه معنایی برای آینده سیاسی ترامپ خواهد داشت؟

میان سیاستمداران، کارشناسان سیاسی و افرادی که در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی درباره این موضوع به بحث و تبادل‌نظر پرداخته‌اند، دو نوع واکنش و پیش‌بینی متفاوت نسبت به این مسئله وجود دارد:

گروه اول معتقدند که سوءقصد ناکام می‌تواند مسیر ترامپ برای پیروزی در انتخابات نوامبر و بازگشت او به کاخ سفید را هموار کند اما گروه دوم باور دارند آنچه اتفاق افتاد هرچند می‌تواند تأثیر مقطعی بر نگاه رأی‌دهندگان داشته باشد و محبوبیت ترامپ را موقتاً افزایش دهد اما با توجه به مدت‌زمان باقی‌مانده تا انتخابات و تحولاتی که ممکن است پدید آید، این مسئله تفاوت چشمگیری ایجاد نخواهد کرد.

ما از آینده چیزی نمی‌دانیم؛ اقدام برای ترور یک رئیس‌جمهور سابق که یکی از دو کاندیدای اصلی انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو است، تأثیرات زیادی در گروه‌های مختلف رای‌دهندگان دارد. در ادامه برخی از این تأثیرات و تبعات را با استدلال‌هایی که بتوان از آن‌ها یک نتیجه‌گیری منطقی و غیراحساسی داشت بررسی می‌کنیم:

آیا سوءقصد یک کمک مهم به کارزار ترامپ خواهد بود؟

تاریخ مملو از رهبرانی است که پس از تجربه نجات یافتن از یک سوءقصد ناموفق، به سوی متمرکز ساختن قدرت و محدود کردن آزادی‌های مدنی حرکت کرده‌اند. خوشبختانه ترامپ که تجربه نشان داده پتانسیل زیادی برای حرکت به این سمت‌وسو دارد، در کاخ سفید نیست و نمی‌تواند در این راستا گام بردارد. در نتیجه تنها تأثیری که حادثه ترور می‌تواند در حال حاضر بر روی او داشته باشد، افزایش شانس او برای پیروزی است.

یکی از اولین نتایج این حادثه فعال‌تر کردن بدنه رأی‌دهندگان MAGA است که اصلی‌ترین گروه در میان حامیان ترامپ به حساب می‌آیند. این گروه از رأی‌دهندگان که با شعار «عظمت را به آمریکا بازگردانید» در سال ۲۰۱۶ شیفته ترامپ شدند و تا امروز از وفادارترین حامیان او بودند، علاقه کمی به موضوعات سیاسی دارند؛ آن‌ها مشکلات آمریکا را به ساده‌ترین شیوه ممکن تحلیل می‌کنند، به تئوری‌های توطئه باور دارند، مشکلات اقتصادی و افزایش جرم و جنایت را نتیجه حضور مهاجران می‌دانند و معتقدند که ترامپ فردی بیرون از هسته قدرت است که برای نجات آن‌ها و بازگرداندن عظمت به آمریکا وارد سیاست شده است.

این گروه از حامیان ترامپ در این انتخابات کمتر فعال بودند و یکی از نشانه‌های اصلی آن اندک بودن مجموع کمک‌های مالی خرد به ترامپ بود. پس از صدور حکم محکومیت علیه ترامپ در ۳۰ مه شرایط تا حدی تغییر کرد و بدنه حامیان او کمک‌های خرد به رئیس‌جمهور سابق را افزایش دادند. حالا انتظار می‌رود که سوءقصد علیه ترامپ هم همانند محکومیت او کاتالیستی برای فعال‌تر کردن وفادارترین حامیان او باشد. از جمله دیگر آثاری که انتظار می‌رود این مسئله داشته باشد، افزایش مشارکت هواداران جنبش MAGA در انتخابات است.

واکنش ترامپ پس از سوءقصد می‌تواند او را نزد رای‌دهندگان سرسخت نشان دهد و نوعی احساس همدردی و همدلی میان آن‌ها ایجاد کند. در برخی موارد تاریخی زمانی که یک سیاستمدار مورد حمله قرار گرفته و توانسته از آن حمله جان سالم به در ببرد، موجی از ابراز همدردی با او ایجاد شده است. در سال ۱۹۸۱ رونالد ریگان، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده مورد حمله قرار گرفت و بسیار جدی‌تر از دونالد ترامپ آسیب دید. براساس داده‌های ثبت‌شده از سوی مؤسسه افکارسنجی گالوپ این حمله باعث شد تا مقبولیت عمومی ریگان از ۶۰ درصد به حدود ۶۸ درصد افزایش پیدا کند.

این اتفاق می‌تواند تا حدی برای ترامپ هم رخ دهد و نگاه برخی رأی‌دهندگان مستقل را تا حدی نسبت به او تغییر دهد. ترامپ کاملاً خوش‌شانس بود که در زمان حمله عکاسان خبری زیادی در آنجا حضور داشتند و موفق شدند تصاویری را از او به ثبت برسانند که علاوه بر برانگیختن احساس همدردی با ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا را فردی سرسخت و مقاوم در برابر حملات نشان دهد. در یکی از تصاویر که توسط ایوان ووچی، عکاس آسوشیتدپرس به ثبت رسیده، ترامپ درحالی‌که خون روی صورتش جاری است و پرچم آمریکا در پس‌زمینه تصویر قرار دارد، مشتش را گره کرده و فریاد می‌زند. برخی هواداران ترامپ در شبکه‌های اجتماعی با انتشار این تصاویر، حمله به او را با حمله به تئودور دی روزولت که در یک سخنرانی انتخاباتی هدف تیراندازی قرار گرفت مقایسه می‌کنند و معتقدند چون روزولت به سخنرانی خود ادامه نداد فردی قوی نبود. البته این مقایسه چند اشکال دارد؛ اینکه ترامپ هم مانند روزولت به سخنرانی ادامه نداد و روزولت هم در آن انتخابات شکست خورد و ماجرای سوءقصد نتوانست او را نجات دهد.

برای رأی‌دهندگان بی‌اعتماد به سیستم سیاسی در آمریکا، حادثه ترور ترامپ می‌تواند یک نقطه عطف باشد. برخی تحلیلگران نظیر اریک لویتز، ادعا کرده‌اند که مجموعه شواهد نشان می‌دهد رأی‌دهندگان بی‌اعتماد به جامعه، نهادها و سیستم سیاسی در آمریکا در حال نزدیک شدن به اردوگاه ترامپ هستند و او را شخصیتی می‌بینند که می‌تواند آن‌ها را نمایندگی کند. برخی اقدامات ترامپ نظیر انتخاب جی‌دی‌ونس به‌عنوان نامزد معاونت ریاست‌جمهوری نیز در همین راستاست که بتواند با نوعی از پوپولیست که این قشر از افراد را به رأی‌دهندگان احتمالی تبدیل کند کار خود را پیش ببرد.

تئوری‌های توطئه پس از ماجرای سوءقصد هم به او در این مسیر کمک خواهد کرد. از زمان وقوع حادثه این خط خبری به‌طور گسترده‌ای در حال پخش است که «آن‌ها – یعنی دموکرات‌ها، رسانه‌ها، قدرت‌های در سایه و... – مایل نیستند ترامپ به کاخ سفید برود و ترامپ را دشمن خود می‌دانند.» پافشاری جمهوری‌خواهان بر استفاده از این خط خبری می‌تواند باعث شود جایگاه آن‌ها نزد گروه‌های بی‌اعتماد به سیستم تقویت شود و این گروه‌ها تمایل بیشتری به حضور در انتخابات به نفع جمهوری‌خواهان پیدا کنند.

ماجرای سوءقصد می‌تواند کم‌اثر بر روند انتخابات باشد؟

به‌رغم تمام آثاری که این روند می‌تواند داشته باشد نباید از یاد برد که ترامپ و بایدن سیاستمدارانی شناخته‌شده، با کارنامه‌ای مشخص و با سیاست‌هایی کاملاً متفاوت هستند و از شانس کمی برای جذب آرای یکدیگر برخوردارند.

واقعیت این است که هنوز ۴ ماه تا زمان برگزاری انتخابات باقی مانده و تحولات زیادی تا ۵ نوامبر می‌تواند شرایط را تغییر دهد. تنها یک هفته پیش از این، اصلی‌ترین سوال حول محور انتخابات این بود که آیا جو بایدن قرار است کاندیدای نهایی حزب دموکرات در انتخابات باشد یا فرد دیگری جایگزین او خواهد شد. با توجه به ماهیت داینامیک انتخابات، پیش‌بینی می‌شود خیلی زود موضوعات دیگری جایگزین ماجرای سوءقصد شود و مانع از اثرگذاری زیاد این ماجرا شود.

نظرسنجی‌ها ثابت می‌کنند که میدان بازی کاندیداها برای جذب رای محدود است. تفاوت‌های میان بایدن و ترامپ به اندازه‌ای جدی و شکاف میان نگاه آن‌ها به اندازه‌ای عمیق است که بعید به نظر می‌رسد یک رای‌دهنده به بایدن به خاطر فاکتوری نظیر مورد حمله قرار گرفتن ترامپ تمام باورهای خود را زیر پا بگذارد و به ترامپ رأی دهد. بررسی بلندمدت نظرسنجی‌ها هم این موضوع را ثابت می‌کند. زمانی که جو بایدن در مناظره اول عملکردی بسیار فاجعه‌بار داشت و نتوانست به خوبی از پسِ ترامپ برآید، انتظار می‌رفت که تغییری جدی در نظرسنجی‌ها ایجاد شود اما آمارها بیانگر آن است که به طور میانگین این نظرسنجی تنها ۲ درصد تغییر در نظرسنجی‌ها در سطح ملی ایجاد کرد که فاصله‌ای قابل جبران به حساب می‌آید.

اقشار حامی بایدن نظیر دانشگاهیان یا زنان نیز گروه‌هایی زخم‌خورده از ترامپ به حساب می‌آیند که روی کار آمدن دوباره جمهوری‌خواهان می‌تواند برای آن‌ها تبعات سنگین مالی و اجتماعی به همراه داشته باشد. از جمله در موضوعاتی نظیر بخشش وام‌های دانشجویی یا مخالفت با ممنوعیت سقط جنین که از جمله سیاست‌های اصلی دولت بایدن محسوب می‌شود و برای این اقشار حیاتی به حساب می‌آید، روی کار آمدن ترامپ به معنای یک تغییر منفی بزرگ خواهد بود. این مسئله می‌تواند باعث شود آنچه برای ترامپ در پی حادثه سوءقصد رخ می‌دهد صرفاً یک همدردی کوتاه‌مدت با او باشد. زمانی که رونالد ریگان هم در پی حادثه ترور محبوبیت مضاعفی پیدا کرد، این محبوبیت مضاعف تنها چند ماه ادامه داشت و پس از آن وضعیت به حالت سابق بازگشت.

رونالد ریگان در انتخابات سال ۱۹۸۰ با وعده‌ای به قدرت رسید که بعدها توسط دونالد ترامپ نیز به کار گرفته شد: «عظمت را به آمریکا بازگردانیم». این شعار در دورانی طنین‌انداز شد که بسیاری، دوران طلایی آمریکا را به دلیل تورم بالا، رکود اقتصادی، بحران گروگان‌گیری ایران و تشدید تنش‌های جنگ سرد با اتحاد جماهیر شوروی (که ریگان بعدها آن را «امپراطوری شیطان» نامید)، به پایان‌رسیده می‌دانستند. درحالی‌که در آن زمان در مورد بسیاری از این مسائل بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان اختلاف نظر وجود داشت، اما شدت این اختلافات به‌هیچ‌وجه قابل مقایسه با فضای امروزِ سیاست آمریکا که تحت سلطه هویت‌گرایی است، نبود. همکاری‌های دوحزبی و گرایش‌های میانه‌رو در هر دو جناح رایج‌تر بود و فضای رسانه‌ای نیز همگن‌تر و به مراتب کم‌حاشیه‌تر از رسانه‌های امروزی بود. اگرچه ریگان حامی ارزش‌های محافظه‌کارانه‌ی اجتماعی بود، اما مسائل اجتماعی مانند سقط جنین و مهاجرت، در آن زمان، این سطح از تفرقه و قبیله‌گرایی را در سیاست ایالات متحده برنمی‌انگیختند. خود ریگان در سال ۱۹۸۶ اصلاحات مهاجرتی گسترده‌ای را به تصویب رساند (چیزی که در کنگره امروزی که به شدت دوقطبی شده و غیرقابل تصور است) و میزان حمایت رأی‌دهندگان از سقط جنین صرفاً براساس خطوط حزبی تعیین نمی‌شد.

فضای به‌شدت دوقطبی سیاست در آمریکای امروز مانع از آن است که اثرگذاری تحولات این‌چنینی بر پایگاه رای بسیار زیاد باشد.

انگیزه فرد مهاجم به ترامپ بسیار حائز اهمیت است. براساس سوابقی که تاکنون از او منتشر شده این فرد به‌عنوان یک رای‌دهنده جمهوری‌خواه ثبت‌نام کرده بود و اطلاعات زیادی از او وجود ندارد اما اگر نتایج تحقیقات FBI (اداره تحقیقات فدرال) روشن شود، وضعیت مشخص‌تر خواهد شد.

آنچه تاکنون می‌دانیم این است که عامل سوءقصد نافرجام به جان دونالد ترامپ، یک جوان ۲۰ ساله اهل پنسیلوانیا معرفی شده است. اداره تحقیقات فدرال این جوان ۲۰ ساله را توماس متیو کروکس معرفی کرده که بلافاصله پس از اقدام به سوءقصد توسط نیروهای سرویس مخفی به ضرب گلوله کشته شد. مقامات قضایی و امنیتی اعلام کرده‌اند که کروکس هیچ کارت شناسایی به همراه نداشت و از طریق فناوری تشخیص چهره اداره تحقیقات فدرال و نیز تطابق دی‌ان‌ای هویت او شناسایی شده است. سوابق رأی‌دهندگان ایالتی در پنسیلوانیا نشان می‌دهد که او به‌عنوان یک جمهوری‌خواه برای رأی‌گیری امسال ثبت‌نام کرده بود. با این حال او در سال ۲۰۲۱ به ActBlue، یک کمیته اقدام سیاسی که برای سیاستمداران دموکرات پول جمع‌آوری می‌کند، مبلغ ۱۵ دلار اهدا کرده بود.

توماس کروکس دو سال پیش در سال ۲۰۲۲ از دبیرستان بتل پارک، حومه پیتزبورگ در پنسیلوانیا فارغ‌التحصیل شد و «جایزه ستاره» ۵۰۰ دلاری از سازمان «ابتکار ملی ریاضیات و علوم» دریافت کرد.

کروکس ۲۰ ساله در زمان ارتکاب سوءقصد به عنوان کارگر آشپزخانه مشغول به کار بود، اما دست‌کم برای یک سال در یک باشگاه تیراندازی عضویت داشت.

به گفته کارآگاهان، کروکس با یک تفنگ نیمه اتوماتیک AR-15، به سوی ترامپ تیراندازی کرد؛ حادثه‌ای که در آن یک نفر از حاضران کشته و دو نفر دیگر زخمی شدند. محل استقرار کروکس در ۱۳۰ متری محل سخنرانی ترامپ بود.

مصاحبه‌های شبکه سی‌ان‌ان با نیمی از هم‌کلاسی‌ها و همسایه‌های توماس متیو کروکس او را جوانی ساکت به تصویر کشیده است. هم‌کلاسی‌ها او را دانش‌آموزی خوب اما کمی هم ناسازگار به یاد داشتند.

جیسون کوهلر، ۲۱ ساله، که در همان دبیرستان درس خوانده، به یاد آورد که متیو از سوی دانش‌آموزان دیگر «هر روز» اذیت و آزار می‌شد و در مجموع پسری تنها به نظر می‌رسید و مثل طردشده‌ها بود. او تأکید می‌کند که دانش‌آموزان دیگر، متیو را به‌طور دائمی و بسیار زیاد آزار می‌دادند. به گفته کوهلر، متیو وقتی در راهروهای دبیرستان عبور می‌کرد، حالاتی مانند سایر دانش‌آموزان نداشت. «می‌شود حدس زد که انگار همیشه یک هدف را در سر خود دنبال می‌کرد». سارا دنجلو گفت کروکس بچه‌ای آرام و به‌دور از نشانه‌های خشونت بود. یک هم‌کلاسی دیگر هم کروکس را بسیار باهوش، خجالتی با دوستانی نسبتاً محافظه‌کار که برخی از آن‌ها کلاه کارزار تبلیغاتی دونالد ترامپ بر سر داشتند، به یاد می‌آورد. به‌دلیل درس خواندن اجباری از راه دور در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ که با سال‌های اول و دوم دبیرستان متیو همزمان بود، بسیاری از هم‌کلاسی‌ها، آن دو سالِ او را به یاد نمی‌آورند. در مجموع هم‌دوره‌ای‌های او از شنیدن این خبر که کروکس عامل حمله به دونالد ترامپ معرفی شده، «شوکه» شده‌اند و آن را اقدامی بسیار جسورانه‌تر از روحیات و خلقیاتی که از او دیده بودند، تشخیص دادند.

اثر حادثه تیراندازی بر کاندیداتوری بایدن

به نظر می‌رسد می‌توان شخص جو بایدن را هم یکی از برنده‌های حادثه تیراندازی به ترامپ ارزیابی کرد. وبسایت آمریکایی وکس در این باره می‌نویسد: شورشی که پس از نمایش بد بایدن در مناظره اول در میان دموکرات‌ها در حال شکل‌گیری بود و این هدف را دنبال می‌کرد که کاندیدای جدیدی جایگزین بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری شود، به احتمال زیاد پایان یافته است.

تنها چند روز پیش بود که به نظر می‌رسید دموکرات‌ها به شدت در خصوص حضور بایدن به‌عنوان نامزد نهایی حزب جمهوری‌خواه مردد هستند. سلسله‌گزارش‌های بی‌رحمانه‌ای هم که در رسانه‌ها منتشر می‌شد و به موضوعاتی نظیر کاهش کمک‌های مالی به کارزار انتخاباتی بایدن، فاصله گرفتن مشاوران و دستیاران رئیس‌جمهور از او و همچنین تلاش شخصیت‌های ارشد حزب برای کناره‌گیری بایدن می‌پرداخت، بیش از پیش جو بایدن را تحت فشار قرار داده بود. حتی روایت‌هایی مطرح شد که احتمالاً گروهی از دموکرات‌های کنگره قرار است در نامه‌ای علنی خواستار کناره‌گیری بایدن از رقابت‌ها و جایگزین شدن یک کاندیدای دیگر شوند.

بایدن برای فرار از این وضعیت ظهر روز پنجشنبه به وقت محلی یک کنفرانس مطبوعاتی برگزار کرد و به مدت نزدیک به یک ساعت به سوالات خبرنگاران پاسخ داد. هرچند عملکرد او در این کنفرانس خبری بد به نظر نمی‌رسید اما هنوز نمی‌شد گفت که فشارها از روی رئیس‌جمهور آمریکا برداشته شده است. تا اینکه عصر روز شنبه به وقت محلی، تیراندازی به ترامپ در جریان یک سخنرانی انتخاباتی در پنسیلوانیا شرایط را تا حدی تغییر داد.

به نوشته وکس این حادثه سه تأثیر فوری بر روند انتخابات داشت؛ اول اینکه پیش از تیراندازی به ترامپ، رسانه‌ها به‌طور گسترده‌ای بر عملکرد بایدن در مناظره ریاست‌جمهوری و نگرانی‌ها پیرامون سن او تمرکز کرده بودند. این موضوع فشار زیادی را بر بایدن و حزب دموکرات وارد می‌کرد. با وقوع این حادثه، توجه رسانه‌ها به‌طور ناگهانی از بایدن به ترامپ معطوف شد و فرصتی برای او فراهم کرد تا از زیر بار این فشارها خارج شود.

دوم، بایدن پس از تیراندازی به ترامپ، با لحنی فراجناحی و با تاکید بر وحدت ملی، به این رویداد واکنش نشان داد. این اقدام او تحسین بسیاری را برانگیخت و به تقویت وجهه ریاست‌جمهوری او به عنوان رهبری باثبات و مسئول کمک کرد.

سومین تأثیر، واکنش برخی دموکرات‌ها به تیراندازی ترامپ بود که تصور کردند حالا ترامپ انتخابات را می‌برد و بنابر آن نتیجه بگیرند که تلاش سخت و طاقت‌فرسا برای جایگزینی بایدن ارزش چندانی نخواهد داشت، چون جایگزین بایدن هم به احتمال زیاد شکست خواهد خورد. یک نماینده ارشد دموکرات مجلس نمایندگان روز یکشنبه به آکسیوس گفت: «همه ما خودمان را برای دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ آماده کرده‌ایم.» این نوع ناامیدی هرچند از نگاه بسیاری از تحلیلگران منطقی به نظر نمی‌رسد اما یکی از آثار آن پایان دادن به تلاش‌ها برای جایگزینی فردی دیگر با بایدن است.

تا زمان آغاز کنوانسیون ملی حزب دموکرات که کمی بیش از یک ماه دیگر برگزار می‌شود، زمان اندکی باقی مانده است. در این راستا، جو بایدن، رئیس‌جمهور فعلی ایالات متحده، برای حفظ نامزدی خود در انتخابات پیش رو، باید تا آن زمان صبر پیشه کند. با این حال، تسریع این روند نیز محتمل است. در صورتی که کمیته ملی دموکرات (DNC) تصمیم بگیرد از نمایندگان بخواهد تا نامزدی بایدن را در یک رأی‌گیری مجازی زودهنگام رسمی کنند، این امر می‌تواند به نفع او باشد. این پیشنهاد در حال حاضر توسط DNC در حال بررسی است. در پی تحولات پرالتهاب چند هفته اخیر در عرصه سیاست آمریکا، به نظر می‌رسد که شانس بایدن برای نامزدی مجدد افزایش یافته است. با وجود این، قطعی شدن این امر هنوز به طور کامل مشخص نیست. بایدن در طول چند هفته آینده باید از بروز هرگونه اتفاقی که نگرانی‌ها را در مورد سن و سلامتی او افزایش دهد، جلوگیری کند. علاوه بر این، احتمال دارد که برخی از دموکرات‌ها دوباره به مخالفت با نامزدی او بپردازند. همانطور که آشفتگی‌های چند هفته گذشته نشان داده است، در دنیای سیاست همواره رویدادهای غیرمنتظره‌ای رخ می‌دهد و هیچ چیز تا زمانی که به وقوع نپیوندد، قطعی نیست.

نتیجه‌‌گیری

در پایان، ماجرای تیراندازی تغییری در ماهیت دونالد ترامپ یا سیاست‌های او که در یک دوره ۴ ساله آزموده شده ایجاد نمی‌کند. ترامپ همچنان برای تقریباً نیمی از آمریکایی‌ها سیاستمداری است که بازگشت او به قدرت و اجرای سیاست‌هایش در زمینه اقتصاد، مهاجرت و مسائل اجتماعی می‌تواند به معنای یک فاجعه باشد و از همین رو به‌رغم اینکه نمی‌توان تأثیر کوتاه‌مدت ماجرای تیراندازی را انکار کرد اما نمی‌توان این موضوع را عامل قطعی شدن پیروزی ترامپ در انتخابات دانست.

فاصله دو رقیب در انتخابات پیش رو اندک است و با توجه به زمان باقی‌مانده تا پایان رقابت‌ها و همچنین مناظره‌ها این شانس برای دموکرات‌ها وجود دارد که بازی را تغییر دهند.