صلح به شرط عقب‌نشینی
در دومین سالگرد آغاز جنگ اوکراین گفت‌وگویی با یوگن کراوچنکو، کاردار اوکراین در ایران داشتیم. کراوچنکو، در نبودِ سفیر، مدیریت سفارت اوکراین در ایران را برعهده دارد. او به زبان فارسی مسلط است و شناخت خوبی از تاریخ ایران دارد. کاردار اوکراین در این گفت‌وگو به بیان تحولات جنگ و همچنین اهداف و رویکردهای اوکراین پرداخت. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
دو سال از آغاز حمله نظامی همه‌جانبه روسیه به اوکراین می‌گذرد. جنگ در سال ۲۰۲۴ در شرایطی ادامه دارد که ضدحمله بزرگ اوکراین که در سال ۲۰۲۳ آغاز شده بود، به اهداف خود نرسید. آیا این ناکامی در دستیابی به اهداف، تغییری در اهداف و رویکردهای اوکراین ایجاد کرده است؟
حمله تمام‌عیار روسیه در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ آغاز شد؛ ولی واقعیت این است که اوکراین بیش از ۱۰ سال است که در جنگ با روسیه به سر می‌برد. در حقیقت، جنگ در فوریه ۲۰۱۴ با ورود نیروهای نظامی روسیه به شبه‌جزیره کریمه و دو استان شرقی لوهانسک و دونتسک شروع شد و در سال ۲۰۲۲ به جنگی تمام‌عیار تبدیل شد. ریشه این جنگ برای ما و کل دنیا کاملاً روشن است؛ ما با تهاجمی از سوی رهبری کرملین به کشور مستقل همسایه روبه‌رو هستیم که هدف آن تصرف سرزمین، از بین بردن کشور، فرهنگ و تاریخ اوکراین است. طی این دو سال اخیر، ما موفق شدیم حدود نیمی از سرزمینی را که از فوریه ۲۰۲۲ به این سو از سوی روسیه اشغال شده بود، آزاد کنیم. بله، شما هم درست گفتید که انتظار ما از ضدحمله اخیر و سرزمین‌هایی که می‌خواستیم آزاد کنیم بیشتر بود. این ضدحمله به خاطر تأخیر در ارسال کمک‌های نظامی از سوی غرب به اهداف خود نرسید. درحالی‌که ما زمان زیادی را در انتظار رسیدن کمک‌های نظامی و تسلیحات از دست دادیم، روس‌ها موفق شدند خطوط دفاعی خود را تقویت کرده و موضع خود را در مناطق اشغالی تثبیت کنند.
اما به‌طور کلی، برنامه ما قرار نیست تغییر کند. هدف ما آزادی کل سرزمین اوکراین و رسیدن به مرزهای ۱۹۹۱ شامل شبه‌جزیره کریمه و تمام مناطق شرقی در استان‌های لوهانسک و دونتسک است که از سال ۲۰۱۴ موقتأ در اشغال روسیه قرار دارد. در نتیجه، این هدفی نیست که ما آن را کنار بگذاریم و تغییر دهیم؛ صرفاً دستیابی به نتیجه به تأخیر افتاده و ما همچنان این اهداف را دنبال خواهیم کرد.
در حال حاضر، وضعیت جنگ به‌گونه‌ای است که برنامه نیروهای ما از ضدحمله برای بازپس‌گیری مناطق اشغالی به دفاع تغییر کرده و درگیری‌های بسیار سنگینی در تمام طول خطوط مقدم جریان دارد. خط مقدم حدود ۱۲۰۰ کیلومتر است و مردم و نیروهای مسلح ما کار بسیار سختی برای دفاع در برابر تهاجم نیروهای روسیه پیش رو دارند.
به تازگی هم روسیه موفق شد شهر آودیوکا را تصرف کند. چرا این شهر سقوط کرد؟
طی ۱۰ سال اخیر بارها روس‌ها برای تصرف این شهر کوچک که جمعیت آن پیش از شروع جنگ حدود ۳۰ هزار نفر بود، اقدام کرده بودند. درگیری‌های بسیار خونینی به‌ویژه در چهار ماه اخیر جریان داشت. تنها در همین چهار ماه تلفات روس‌ها حدود ۴۷ هزار نفر برآورد می‌شود. آن‌ها حدود ۳۷۰ تانک از دست دادند، تعدادی از هواپیماهای جنگنده آن‌ها ساقط شد و بسیاری از تجهیزات نظامی آن‌ها شامل خودروهای نظامی هدف قرار گرفت. اما با تأخیر ارسال کمک‌های نظامی از سوی غرب، ارزیابی فرماندهان نظامی اوکراین این بود که با توجه به شرایط باید شهر آودیوکا را ترک کرد. ما از یک‌سو برای هر متر از خاک کشورمان مبارزه می‌کنیم و از سوی دیگر، برای جان سربازان‌مان و مدافعان کشور اهمیت بسیار زیادی قائل هستیم. در آودیوکا، در شرایطی که کمبودهای زیادی در زمینه تسلیحات وجود داشت، مجبور به عقب‌نشینی بودیم. این خود نشانه‌ای است که ببینیم، تأخیر در ارسال کمک‌های نظامی می‌تواند چه تبعاتی در پی داشته باشد.
اخیراً فرمانده کل نیروهای مسلح اوکراین تغییر کرد و با کنار گذاشته شدن آقای زالوژنی، آقای سیرسکی به جای او منصوب شد. آیا ناکامی‌ها در رسیدن به اهداف، عامل تغییر فرماندهی نظامی اوکراین بود؟
این تصمیم مقام‌های ارشد اوکراین بود. آقای زالوژنی به‌عنوان فرمانده کل نیروهای اوکراین دستاوردهای زیادی در دو سال اخیر داشت اما مقام‌های ارشد کشور به این نتیجه رسیده بودند که برای ادامه جنگ به برخی تغییرات نیاز است. آقای سیرسکی، فرمانده جدید ارتش اوکراین همان فرمانده‌ای است که در طول سال‌های گذشته مسئولیت دفاع از شهرهای کی‌یف، خارکف و خرسون را برعهده داشت و تجربه بسیار زیادی دارد. ما امیدوار هستیم که با این انتصاب، تحولاتی در میدان جنگ ببینیم.
یکی از راهبردهای اوکراین در طول دو سال گذشته، حمله به اهداف درون خاک روسیه بود. آیا این راهبرد ادامه خواهد یافت و شما حملاتی را به درون خاک روسیه در دستور کار خواهید داشت؟
حمله نیروهای اوکراینی به اهداف روسی در مناطق موقتاً اشغال‌شده اوکراین و همچنین درون مرزهای روسیه کاملاً قانونی است. روس‌ها از پالایشگاه‌ها، انبارهای نفت و گاز و زیرساخت‌های دیگر، از جمله راه‌های حمل و نقل، برای حمایت از اقدامات نظامی علیه اوکراین استفاده می‌کنند. ما سعی می‌کنیم با نابود کردن این اهداف، نیروهای نظامی روسیه را فرسوده کنیم.
در شرایط فعلی جنگ که درباره آن صحبت کردیم، آیا آتش‌بس یا مذاکره با روسیه یک گزینه برای دولت به شمار می‌رود یا نه؟
برای پاسخ به این سوال باید به گذشته بازگشت. واقعیت این است که در سال‌های گذشته در چارچوب روند مینسک و فرمت نورماندی، بیش از ۲۰۰ دور مذاکره بین اوکراین و روسیه برگزار و حدود ۲۰ توافق آتش‌بس حاصل شد. این مذاکرات و توافق‌ها نه به صلح منجر شد و نه به آزادی مناطق اشغالی اوکراین انجامید. پیش از آغاز حمله تمام‌عیار روسیه به اوکراین نیز، رئیس‌جمهور ما آقای زلنسکی به آقای پوتین پیشنهاد داد که رودررو و بدون حضور میانجی با یکدیگر مذاکره کنند و تمام مشکلات میان دو کشور مطرح شود. پوتین هرگز این پیشنهاد را نپذیرفت. در شرایط فعلی هم بعضی از رؤسای دولت‌های خارجی پیشنهاد می‌کنند که باید با روسیه مذاکره کنید و توافق کنید اما با توجه به تجربه‌ای که داشته‌ایم واقعاً ما نمی‌توانیم به روسیه اعتماد کنیم.
چه کشورهایی چنین پیشنهادی را مطرح می‌کنند؟
بسیاری از کشورها، حتی کشور شما ایران!
پس این برای شما یک گزینه نیست؟
ببینید ما اکنون این درس را گرفته‌ایم و فکر می‌کنیم نه‌فقط اوکراین بلکه همه دنیا در قبال روسیه اشتباه می‌کردند. مسکو در برابر اقداماتی که انجام می‌داد، پاسخ قاطع از جامعه جهانی دریافت نمی‌کرد و ارزیابی روسیه این بود که این عدم واکنش به معنای ضعف کل دنیا در برابر آن‌هاست. همین مسئله موجب شد که روسیه سیاست نظامی و سیاست اشغالگری خود را ادامه دهد. روسیه در سال ۲۰۰۸ نزدیک به ۲۵ درصد از خاک گرجستان را اشغال کرد و دنیا واکنشی نشان نداد. آن‌ها در سال ۲۰۱۴ شبه‌جزیره کریمه را اشغال کردند و باز هم واکنش قاطعی را شاهد نبودند. طبیعی است به نظرشان رسید که اگر واکنشی در کار نیست، روسیه می‌تواند به سیاست اشغالگری ادامه دهد و سرزمین کشورهای دیگر را با زور تصرف کند. الان ما فکر نمی‌کنیم که پوتین یا رهبری کرملین برای مذاکره واقعی – نه‌فقط گفت‌وگو برای گفت‌وگو - آماده باشند. اقدامات نظامی آن‌ها در اوکراین، ارتکاب جنایات جنگی جدی و نسل‌کشی، لفاظی‌های مقام‌های کرملین و همچنین تأکید بر گزاره‌هایی نظیر اینکه «کشور اوکراین وجود ندارد» بیش از آنکه شبیه به اقدامات و اظهارات کشوری خواهان مذاکره باشد، به اظهارات هیتلر در قرن گذشته شباهت دارد که می‌کوشید با بهانه‌های مختلف مرزهای کشورش را توسعه دهد. روسیه هم تمایلی به صلح واقعی و آتش‌بس ندارد، صرفاً خواهان زمان است که با تجدید قوا، حمله‌ای در مقیاس گسترده‌تر ترتیب دهد.
هفته گذشته خبرگزاری رویترز به نقل از منابع روس از پیشنهاد روسیه به آمریکا برای آغاز گفت‌وگوهای صلح خبر داد. آیا چنین پیشنهادی به دست کی‌یف رسیده است؟
من خبر رسمی در این باره ندارم که آیا روسیه چنین پیشنهادی را داده است یا نه. اما پاسخ شما را دادم؛ هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که ثابت کند روس‌ها به صلح یا آتش‌بس واقعی علاقه‌مندند. ما تجربه تلخی در این زمینه داریم؛ روس‌ها بارها از آتش‌بس سخن گفته بودند اما درحالی‌که نیروهای ما انتظار نداشتند، به آن‌ها حمله می‌شد.
به نظر من، حتی اگر پیامی هم داده شده، اعتمادی به آن‌ها و پیشنهادات‌شان وجود ندارد. شما می‌دانید، یک ماه دیگر در ماه مارس، روس‌ها انتخابات ریاست‌جمهوری دارند و پوتین که می‌خواهد محبوبیتش را افزایش دهد، پس از یک پیروزی جزئی در میدان نبرد (آودیوکا) تمایل دارد نشان دهد مایل به صلح است و برخی اقدامات را در این چارچوب باید دید.
اوکراین چه نوع صلحی را خواهد پذیرفت؟ اگر روسیه حاضر باشد از مناطق اشغالی خارج شود آیا اوکراین حاضر است از پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپا چشم‌پوشی کند؟
یکی از اصلی‌ترین شروط اوکراین، عقب‌نشینی همه نیروهای نظامی روسیه و بازگشت به مرزهای ۱۹۹۱ است. در این شرایط خیلی زود می‌توانیم به صلح برسیم. این مسئله یکی از مهم‌ترین مسائل در طرح صلح رئیس‌جمهور اوکراین، آقای زلنسکی است. هدف این فرمول صلح ۱۰ماده‌ای، هم در مورد امنیت نظامی و هم در مورد امنیت هسته‌ای و امنیت غذایی و سایر موضوعات نیز برنامه دارد. ما همچنین از پیشنهادات سایر بازیگران بین‌المللی، از آمریکای جنوبی، آفریقا تا آسیا استقبال می‌کنیم و آماده بررسی پیشنهاداتی هستیم که جزئیات کاملی برای صلح دارد و سازنده هستند. از سوی دیگر، ما براساس فرمول صلح رئیس‌جمهور اوکراین با کشورهای مختلف در تماس هستیم. به‌زودی یک نشست در سوئیس با حضور رؤسای کشورهای مربوط برگزار خواهد شد.
نگران نیستید عدم دستیابی به صلح، تهدیدهای هسته‌ای روسیه را به واقعیت بدل کند؟
همه ما متوجه هستیم، زمانی که یک کشور هسته‌ای به کشور دیگری که تسلیحات هسته‌ای ندارد حمله می‌کند و در پی تصرف سرزمین دیگری برمی‌آید، این به الگویی برای دیگر کشورها بدل خواهد شد که این مسیر را تکرار کنند. آن‌ها با خود می‌گویند اگر روسیه این کار را انجام می‌دهد چرا ما انجام ندهیم. حمله هسته‌ای هم همین حالت را دارد. نمی‌توان گفت تنها تهدید برای اوکراین است بلکه تهدیدی برای منطقه و کل جهان است. البته زمانی که یک تهدید زیاد مطرح شود، تأثیر معکوسی دارد و دیگر کسی آن را جدی نمی‌گیرد. از طرفی، ماهیت مقام‌های فعلی مسکو را روشن‌تر می‌کند و همه متوجه می‌شوند مقام‌های روسیه و رژیم سیاسی این کشور چگونه انسان‌ها و چگونه رژیمی هستند.
مردم و افکار عمومی در اوکراین پیرامون جنگ چطور فکر می‌کنند؟
طبیعی است که هر مردمی از جنگ خسته می‌شوند. ما برای کشتن یکدیگر به دنیا نیامده‌ایم و دوست داریم زندگی کنیم اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد مردم همچنان خواستار ادامه دفاع هستند چراکه هدف فقط آزادسازی سرزمین خودمان نیست، بلکه مسائل زیستی ملت ما هم هست. مسئله ما، حفظ فرهنگ، زبان و تاریخ‌مان است. تاریخ ما از تاریخ روسیه کهن‌تر است. روسیه هم علیه همین مسئله مبارزه می‌کند. آن‌ها با نابود کردن زبان، فرهنگ و تاریخ می‌خواهند روحیه مقاومت ما را بشکنند. اقداماتی مثل کوچاندن جمعیت از اوکراین به مناطق شرقی روسیه و آوردن جمعیت روس به مناطق اشغالی هم در همین راستا شناخته می‌شود. این چیز جدیدی هم نیست. هم در زمان استالین و هم پیشتر در زمان تزار چنین سیاست‌هایی علیه اوکراینی‌ها اجرا می‌شد و دولت کنونی روسیه هم کار آن‌ها را ادامه می‌دهد. این سیاست قدیمی آن‌هاست که به یک کشور حمله می‌کنند و تلاش می‌کنند آن کشور را به کشورهایی کوچک‌تر تقسیم کنند. همین مسئله در تاریخ ایران هم دیده می‌شود. روس‌ها تلاش داشتند در گیلان و آذربایجان و کردستان حکومت خودمختار تشکیل دهند. شما هم این تجربه را دارید.
در ماه‌های اخیر مسئله حمایت‌های بین‌المللی از اوکراین با چالش مواجه شده است. در اتحادیه اروپا مخالفت مجارستان تا مدت‌ها تصویب بسته ۵۴ میلیاردی حمایت از اوکراین را با مشکل مواجه کرد و در آمریکا نیز اقدامات جمهوری‌خواهان باعث شد تا امروز هم بسته حمایت از اوکراین تصویب نشود. این موضوع شما را در خصوص آینده جنگ نگران نمی‌کند؟
اگر بگویم نگران نیستم که دروغ گفته‌ام اما طی این دو سال اخیر ما با موانع بسیار زیادی در مسیر دریافت کمک‌های مالی و نظامی روبه‌رو بودیم. برای نمونه در زمینه کریدور دریایی برای صادرات غلات اوکراین مشکلات زیادی وجود داشت اما هربار موفق شدیم کار خود را پیش ببریم و به باور من باز هم می‌توانیم این کار را بکنیم. همانطور که گفتید موانعی در مسیر دریافت کمک از اتحادیه اروپا وجود داشت و کشور مجارستان با اعطای این کمک‌ها مخالف بود اما طی مذاکراتی که با بوداپست داشتیم، توانستیم با آن‌ها به نقطه خوبی در خصوص تصویب حمایت مالی از اوکراین و همچنین مسئله پیوستن به اتحادیه اروپا برسیم.
در آمریکا نیز به دلیل تعطیلی کنگره مسئله تصویب بسته حمایت از اوکراین به تأخیر افتاد و قرار است در هفته آینده مورد بررسی قرار گیرد. من امید زیادی دارم که این بسته تصویب خواهد شد و کمک‌های آمریکا هم به اوکراین خواهد رسید.
اگر کمک‌های آمریکا تصویب نشود و به اوکراین نرسد، ما شکست نخواهیم خورد اما کار برای ما بسیار سخت می‌شود. با کمک‌های آمریکا یا بدون کمک‌های این کشور ما به راه خود ادامه خواهیم داد.
مسئله مهم به نظر من بحث زمان است. اگر کمک‌های آمریکا به سرعت تصویب نشود و به سرعت به اوکراین نرسد، این کمک‌ها اثربخشی خود را از دست خواهند داد. تبعات این مسئله هم تنها دامن اوکراین را نخواهد گرفت. تمام کشورهایی که امروز رابطه خوبی با آمریکا دارند این اقدام حاکمیت آمریکا را به‌عنوان نشانه‌ای بسیار منفی خواهند دید و جایگاه آمریکا در نزد اروپا و سایر مناطقی که متحدان آمریکا حضور دارند تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
به هر حال اینکه امروز ترامپ در نظرسنجی‌ها جایگاه بالاتری نسبت به بایدن دارد، یک واقعیت است و او هم مواضع خود درباره جنگ اوکراین را به روشنی بیان کرده و گفته می‌خواهد «یک‌روزه جنگ را تمام کند». آماده چنین روزی هستید؟
هنوز فاصله زیادی تا انتخابات آمریکا داریم. هر حزبی می‌کوشد از موضوعات داخلی و خارجی برای پیشبرد استراتژی خود در انتخابات بهره ببرد. مشخص نیست اگر ترامپ رئیس‌جمهور شود هم همین سیاستی را که امروز اعلام می‌کند در پیش بگیرد. ممکن هم هست خود آقای بایدن پیروز شود. به باور من سیستم سیاسی آمریکا به اندازه‌ای پیچیده است که سیاست‌های کلان این کشور به‌ویژه در این‌گونه مسائل با تغییر دولت‌ها تغییر جدی پیدا نمی‌کند. من امیدوارم نظر دولت آمریکا در خصوص جنگ اوکراین تغییر نکند. ببینید واقعیت این است که اگر روسیه موفق شود اوکراین را شکست دهد و بر کشور ما تسلط یابد، این یک تهدید بسیار جدی علیه امنیت اروپا و اعضای اروپایی ناتو خواهد بود. همه می‌دانند که اگر روسیه موفق شود، چند سال دیگر به سوی کشورهای بالتیک پیشروی خواهد کرد و کشورهای سابق بلوک شرق مثل لهستان، مجارستان و رومانی قربانیان بعدی روسیه خواهند بود. به باور من، این خطر باعث می‌شود اگر آمریکا هم حاضر نباشد در حجم فعلی به اوکراین کمک نظامی کند، اروپا تلاش خواهد کرد که با افزایش کمک‌های خود کمبودها را جبران کند.
ممکن است برخی از مردم در اروپا متوجه خطر نباشند یا تحت تأثیر پروپاگاندای روسیه قرار گرفته باشند اما مردم کشورهایی که روزگاری تحت نفوذ مسکو در بلوک شرق زندگی می‌کردند، به‌خوبی از عمق فاجعه‌ای که ممکن است رخ دهد آگاهند و همین امر سبب می‌شود امروز آن‌ها بیشترین کمک‌ها را به اوکراین داشته باشند. الان اوکراین به قیمت جان سربازان و مردم خود در برابر روسیه ایستاده اما بعداً نوبت به آن‌ها خواهد رسید. پس به نظر من اتحادیه اروپا و شرکای ما در سایر نقاط جهان به کمک‌های خود ادامه خواهند داد.
یک انتقادی که نسبت به سیاست خارجی دولت شما وجود دارد این است که به‌رغم اینکه کشور اوکراین خود تحت تأثیر جنگ و اشغالگری قرار دارد اما تلاش کرده رابطه نزدیکی با اسرائیل برقرار کند و حتی زمانی که در مورد جنگ غزه، از آقای زلنسکی پرسیده می‌شود، پاسخ می‌دهد که نمی‌توان جنگ غزه را با جنگ اوکراین مقایسه کرد و چنین به نظر می‌رسد که از نظر ایشان این انتظار وجود دارد که جنگ اوکراین مهمتر در نظر گرفته شود. چرا این‌گونه است؟
آقای زلنسکی موضوع جنگ در اسرائیل را مطرح کرد اما نگفت که جنگ اوکراین مهمتر است؛ نمی‌شود گفت که جان انسان‌ها در اوکراین ارزش بیشتری از جان مردم دیگر دارد. مردمی که در جنگ هستند و تحت تأثیر عملیات نظامی قرار دارند مشکلاتی یکسان دارند و آسیب می‌بینند. به نظر من پوتین با خرابکاری خود الگویی برای دیگر کشورها به جای گذاشت که بخواهند مشکلات‌شان را با توسل به زور و با استفاده از قوای نظامی حل کنند. روسیه کشوری است که از درگیری در دیگر نقاط دنیا از جمله خاورمیانه سود می‌برد و می‌خواهد تمرکزها از اوکراین برداشته شود.
سوال من به‌طور خاص درباره روابط شما با اسرائیل است. همکاری‌هایی میان شما وجود دارد. چرا اوکراین موضع قاطعی درباره اشغالگری اسرائیل نمی‌گیرد؟
ما مواضع خودمان را داریم و حتی پیش از ۷ اکتبر سال جاری به‌طور روشن اعلام کردیم که از پروسه تشکیل دو دولت مستقل حمایت می‌کنیم. حتی نمایندگی رسمی فلسطین در کی‌یف وجود دارد و ما نه‌تنها با اسرائیل بلکه با طرف فلسطین هم تجربه گفت‌وگو را داریم.
به‌عنوان کشوری که طعم تلخ و زجرآور جنگ را چشیده‌ایم ما مخالف هر جنگی در دنیا هستیم و امیدواریم هرچه سریع‌تر مردم خاورمیانه و فلسطین به صلح و آرامش دائمی برسند. برای اوکراین مهم این است که رویارویی جاری در غزه منجر به افزایش تعداد قربانیان در میان جمعیت غیرنظامی حصوصاً کودکان و زنان در هر دو طرف درگیری نشود. ما معتقدیم که روند صلح خاورمیانه اساس هرگونه تلاش در راستای بازگرداندن ثبات و امنیت منطقه باقی می‌ماند. موضع رسمی اوکراین وجود دو دولت مطابق قطعنامه سازمان ملل است. باز هم تاکید می‌کنم که اوکراین بابت کشته‌شده‌های هر دو طرف جنگ عمیقاً متأسف است.
روابط اوکراین و ایران در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد؟
الان که به دلایلی که روشن است و روابط دو کشور را تحت تأثیر قرار داده، همکاری ما کم شده و شاید بتوان گفت روابط تجاری تقریباً متوقف است. اما پیش از جنگ تمام‌عیار روسیه علیه اوکراین، ما هر سال شاهد رشد در روابط تجاری میان دو کشور بودیم؛ به‌گونه‌ای‌که پیش از سال ۲۰۲۲ حجم معاملات اقتصادی به حدود ۷۰۰ میلیون دلار رسید و حتی در ماه‌های ژانویه و فوریه ۲۰۲۲ آمارها نشان می‌داد که این روابط می‌تواند به چند برابر سطح قبلی برسد اما با شروع جنگ وضعیت تغییر کرد.
از یک‌سو روس‌ها هم توان صادراتی و زیرساخت‌های اوکراین را نابود کردند. نزدیک به ۳۰ درصد توان تولید و زیرساخت‌های اوکراین به‌طور کامل نابود شدند و مسیرها از جمله دریای سیاه هم مسدود شد. اما بعد از دو سال که حمله تمام‌عیار روسیه شروع شد ما توانستیم بخشی از توان تولید خود را بازیابیم و مسیرهایی برای صادرات پیدا کنیم و ۸۲درصد از شرکت‌های کوچک و متوسط که فعالیت‌شان متوقف شده بود، فعالیت‌شان را از سر گرفتند. آمارهای وزارت اقتصاد اوکراین نشان می‌دهد اقتصاد ما دوباره در مسیر رشد قرار دارد و تولید ناخالص داخلی اوکراین در سالی که گذشت رشد 5/3درصدی داشت. با این حال، روابط ایران و روسیه مانع از آن شد که روابط کی‌یف و تهران دوباره به وضعیت عادی بازگردد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد مذاکراتی میان ایران و اوکراین طی دو سال گذشته شکل گرفت تا اختلافات دوجانبه بررسی شود. آیا برنامه‌ای برای ادامه این مذاکرات وجود دارد؟
ما آماده بودیم که مذاکرات به صورت واقعی و عملی ادامه پیدا کند. گفت‌وگوهایی هم بین وزرای خارجه دو کشور برگزار شد اما به هیچ جا نرسید. همانطور که گفتم ما برای گفت‌وگویی سازنده در راستای رسیدن به توافق برای حل مشکلات میان دو کشور آماده هستیم و خواسته‌های کاملاً روشن و آسانی داریم اما گفت‌وگو برای گفت‌وگو بدون اراده برای حل مشکل، مشکلی را رفع نخواهد کرد.
دو کشور همیشه روابط خوبی داشتند؛ هم در زمینه اقتصادی و هم در زمینه سیاسی. اوکراین تنها کشوری بود که حاضر شد کارخانه تولید هواپیما در ایران درست کند و تکنولوژی را منتقل کند. بین مردم دو کشور هم روابط خوبی وجود داشت. جوان‌های ایرانی برای تحصیل در مقاطع عالی به اوکراین می‌آمدند و بعضی از آن‌ها با شهروندان اوکراینی ازدواج کردند. اوکراین همواره در شرایط سخت مردم ایران نزدیک بوده و یکی از اولین کشورهایی بود که برای رفع عواقب چندین زلزله کمک کرد. اوکراین تیم‌های امدادی را برای جست‌وجو و نجات قربانیان با هواپیما به ایران اعزام کرد و کمک‌های مالی و بشردوستانه ارائه شد. ما خیلی روابط خوبی داشتیم و حتی امیدوار بودیم همکاری‌ها و سطح روابط با سرعت افزایش یابد اما در مدت زمان کوتاهی همه چیز از بین رفت. از کل مردم دنیا درخواست حق‌پرستی و عدالت می‌کنیم و انتظار داریم که کشورهای بیشتری، از جمله ایران، دشمن ظالم و یار مظلوم باشند.
