از جاده ابریشم تا کریدور داده/دیپلماسی فناوری و نقش ایران در اتصال شرق و غرب

برگزاری رویداد بین‌المللی «ایران‌کریدور» در دوبی، نقطه عطفی در مسیر ارتقای جایگاه ایران به‌عنوان هاب ترانزیت داده در منطقه محسوب می‌شود. این رویداد با حضور مقامات بلندپایه و فعالان حوزه ارتباطات، فرصتی برای نمایش ظرفیت‌های زیرساختی ایران و معرفی مسیرهای امن و پایدار برای ترانزیت داده در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم کرد.

حضور خوب شرکت‌های ارتباطی و اپراتورهای منطقه‌ای و بین‌المللی در این نشست، نشان از اهمیت فزاینده همکاری‌های چندجانبه در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، در شرایط بغرنج تحریم‌ها دارد. ایران در رویکرد نوین خود به همکاری‌های منطقه‌ای حوزه خلیج‌فارس، باید از سطح روابط دوجانبه فراتر رود. آنها در جست‌وجوی تعریف جدیدی از امنیت هستند و می‌خواهند از امنیت ژئوپلیتیک‌محور به سمت امنیت مبتنی بر توسعه حرکت کنند.

ما چه می‌خواهیم؟ می‌توانیم همچنان در چارچوب‌های کلاسیک تاریخی نسبت به رقبا باقی بمانیم یا به سوی وحدت و همکاری حرکت کنیم. از گفت‌وگو آغاز کنیم، سپس به همکاری برسیم. اولین جلسه گفت‌وگوی ایران و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، بعد از ۴۵ سال میان وزارت‌خارجه ایران و این کشورها در دوحه قطر اخیراً برگزار شد و این گام ابتدایی در مسیر منطقه‌گرایی بود. کسی منتظر ما نمی‌ماند.

در حال حاضر ائتلاف‌های منطقه‌ای مانند I2U2 و سایر پیمان‌های ژئوپلیتیکی در حال شکل‌گیری هستند. اگر نتوانیم با مختصات خود در این فرآیند حضور داشته باشیم، دیگران قواعد بازی را به ما تحمیل خواهندکرد. ما باید به فکر ترسیم نظم نوینی برای منطقه، با مشارکت هشت کشور خلیج‌فارس باشیم. این نظم نوین باید با مشارکت ایران و کشورهای منطقه شکل گیرد و البته اندیشمندان منطقه‌ای بیش از کارگزاران سیاسی، در جهت ایجاد و تقویت نظم نوین منطقه‌ای تفکر کنند و مسیرهای تحقق آن را ترسیم نمایند.

در شرایطی که منطقه خلیج‌فارس در چهار دهه گذشته تحت‌تأثیر شکاف‌های جغرافیایی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی قرار داشته است، ایران با رویکردی جدید در حوزه دیپلماسی فناوری، مسیر تعاملات منطقه‌ای را تغییر دهد. در این میان، ظرفیت‌های زیرساختی ایران در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، می‌تواند به‌عنوان عاملی هم‌گرایانه در منطقه عمل کرده و زمینه‌ساز کاهش شکاف‌های موجود شود.

یکی از اهداف کلیدی رویداد «ایران‌کریدور»، معرفی ایران به‌عنوان مسیری امن و مطمئن برای ترانزیت داده در میان کشورهای منطقه و جهان است. ایران با بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک خود و شبکه گسترده فیبر نوری، قادر است مسیر جایگزینی برای مسیرهای ارتباطی دریایی که از کانال سوئز عبور می‌کنند، فراهم آورد. در دنیای دیجیتال امروز، که تأخیر چنددقیقه‌ای در انتقال داده‌ها می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد، مسیر زمینی ایران می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای کاهش تأخیر و افزایش پایداری ارتباطات بین شرق و غرب باشد.

با وجود سرمایه‌گذاری‌های گسترده در توسعه شبکه فیبر نوری، ایران تاکنون سهم قابل‌توجهی در زمینه فیبرهای بین‌المللی نداشته است. شبکه انتقال نوری شرکت ارتباطات زیرساخت، یکی از برترین شبکه‌های دنیا به‌شمار می‌رود که می‌تواند به افزایش سهم ایران از بازار جهانی ارتباطات کمک کند. این درحالی‌است که کشورهای منطقه همچنان به‌دنبال توسعه مسیرهای ارتباطی جدید هستند و ایران می‌تواند با بهره‌گیری از زیرساخت‌های خود، نقش فعالی در این حوزه ایفا کند.

رویداد «ایران‌کریدور» به‌عنوان نخستین گام در جهت تقویت جایگاه ایران در بازار ارتباطات بین‌المللی، بستری مناسب برای معرفی فرصت‌های همکاری میان اپراتورهای منطقه‌ای و جهانی فراهم ‌آورد. ایران طبق برنامه‌ می‌خواهد با ارائه تسهیلات و امکانات لازم، مراکز داده ابری و زیرساخت‌های پردازشی را در مناطق مختلف کشور توسعه دهد و در این راستا، پنج منطقه ویژه برای ایجاد مراکز داده در نظر گرفته است.

باتوجه به رشد فناوری و افزایش نیاز به انتقال سریع و امن داده‌ها، لازم است کشورمان جایگاه خود را در اکوسیستم دیجیتال منطقه تثبیت کند. همان‌طور که ایران در طول تاریخ نقشی مهم در مسیر جاده ابریشم داشته، اکنون نیز می‌تواند در شکل‌گیری اکوسیستم دیجیتال منطقه‌ای سهمی کلیدی داشته باشد.

تداوم این رویکرد و برگزاری سالانه رویدادهایی همچون «ایران‌کریدور»، به‌تدریج نقش ایران را به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی تقویت می‌کند. تثبیت جایگاه ایران در اکوسیستم دیجیتال منطقه‌ای، نیازمند تداوم تعاملات، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و تقویت همکاری‌های چندجانبه است.

همان‌گونه که ایران در طول تاریخ نقشی کلیدی در جاده ابریشم ایفا کرد، اکنون هم می‌تواند سهم مهمی در شکل‌گیری اکوسیستم دیجیتال منطقه‌ای داشته باشد. استمرار رویدادهایی نظیر «ایران‌کریدور»، زمینه‌ساز تقویت جایگاه ایران در بازار جهانی ارتباطات و افزایش نقش آن در آینده اقتصاد دیجیتال خواهد بود.