این نولان بی‌رقیب
اوپنهایمر، جوایز جشنواره آکادمی فیلم بریتانیا را درو کرد
محمدامین شکاری
روزنامه‌نگار
جوایز آکادمی فیلم بریتانیا که با عنوان جوایز سینمایی بفتا شناخته می‌شود، قدمتی نزدیک به ۷۵ سال دارد. اولین‌بار سال ۱۹۴۷ آکادمی هنرهای فیلم و تلویزیون بریتانیا به‌وسیله چهره‌های مهم و سرشناس سینمای این کشور ازجمله دیوید لین، کارول رید، چارلز لاتن، لارنس اولیویه، مایکل پاول و تعدادی دیگر از شخصیت‌های مهم سینمای بریتانیا شکل گرفت. اولین دوره جوایز سال ۱۹۴۹ به‌منظور تجلیل از بهترین فیلم‌های به نمایش درآمده در سال‌های ۱۹۴۷ و ۱۹۴۸ در بریتانیا برگزار شد و جوایز بخش رقابتی آن دوره تنها در دو بخش بهترین فیلم بریتانیایی و بهترین فیلم (هرگونه فیلمی را شامل می‌شد چه آنهایی که در بریتانیا ساخته شده بودند و چه فیلم‌های تولیدشده در خارج از بریتانیا)، اهدا شد و البته یک جایزه افتخاری بهترین مستند نیز در این رویداد به فیلم برگزیده رسید. «بهترین سال‌های زندگی ما» (۱۹۴۶) ساخته تحسین‌برانگیز ویلیام وایلر، جایزه بهترین فیلم اولین دوره بفتا را کسب کرد و فیلم نوار «مرد ناجور» (۱۹۴۷) ساخته کارول رید هم توانست جایزه بهترین فیلم بریتانیایی را دریافت کند. برخلاف جایزه بهترین فیلم که تا به‌امروز بدون وقفه در این رویداد اهدا شده است، جایزه بهترین فیلم بریتانیایی تا سال ۱۹۶۸ در جوایز بفتا وجود داشت که بعد از آن به‌دلیل تغییر ساختار برای سال‌ها این جایزه برچیده شد تااینکه سال ۱۹۹۲ دوباره به این رویداد برگشت. طی این ۷۵ سال در دوره‌های مختلف جوایز گوناگونی به بفتا اضافه و بعضاً کم شده است. اما می‌توان گفت شکل و شمایل امروزی رویداد بفتا از سال ۱۹۶۸ به‌وجود آمد. تا قبل از این دوره، جوایز به دو دسته بریتانیایی و خارجی تقسیم شده بود.
جزئیات اعضای تشکیل‌دهنده بفتا
در سال 2023، بفتا جزئیات به‌روزشده اعضای خود را بعد از اعمال تغییراتی در چینش افراد منتشر کرد. طبق این بیانیه، نسبت تعداد زن‌ها به مردها در میان اعضای فعلی آکادمی فیلم بریتانیا 42 به 58 است. 16 درصد از اعضای بفتا را اقلیت‌های نژادی تشکیل می‌دهند، 7 درصد اعضاء دارای معلولیت هستند و 12درصد را نیز افراد غیر از دگرجنس‌گرا شامل می‌شوند. تعداد اعضای فعلی این آکادمی در سراسر دنیا، به عدد 11 هزار و 500 نفر رسیده است، این درحالی‌است که در سال 2020، دو هزار و 500 عضو جدید به این مجموعه اضافه شده است.
«اوپنهایمر» در لندن بی‌رقیب بود
مراسم هفتادوهفتمین دوره جوایز بفتا، یکشنبه‌شب، 18 فوریه (29بهمن‌ماه) در شهر لندن برگزار شد. این مراسم شب موفقیت چشمگیر و قابل انتظار فیلم «اوپنهایمر» نولان و همینطور موفقیت غیرقابل پیش‌بینی «بیچارگان» لانتیموس بود. فیلم حماسی زندگینامه‌ای نولان توانست هفت‌جایزه مهم این رویداد ازجمله بهترین کارگردان، بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، بهترین فیلمبرداری، بهترین موسیقی متن و بهترین تدوین را دریافت کند. یکی از مهمترین این جوایز، جایزه بهترین کارگردانی بود که به کریستوفر نولان، سینماگر 54ساله انگلیسی رسید. نولان پیش‌ازاین 8 بار نامزد جایزه بفتا شده بود و هیچ‌گاه آن را به‌صورت رقابتی دریافت نکرده بود. (در سال 2010 جایزه افتخاری این رویداد به این کارگردان اهدا شده بود.) نولان اما امسال با فیلم حماسی‌اش درباره فیزیکدان هسته‌ای ـ رابرت جی اوپنهایمر ـ توانست فاتح بی‌رقیب این مراسم لقب بگیرد. این سینماگر سرشناس در هنگام دریافت جایزه‌اش گفت: «فیلم با ابراز نگرانی رابرت جی اوپنهایمر از این موضوع که بمب اتم به‌جای نجات دنیا، پایان آن را سرعت می‌بخشد، به انتها می‌رسد. یک یادداشت ناامیدانه اما ضروری. بااین‌حال باید تاکید کنم بسیاری از افراد و سازمان‌ها در خلع‌سلاح هسته‌ای بسیار موفق عمل کرده‌اند به‌طوری‌که از سال 1967 با کاهش ۹۰ درصدی ساخت این نوع سلاح مواجه بوده‌ایم.»
چیزی که مورفی ندید اما نولان دید!
دیگر جایزه مهم فیلم نولان، مربوط به بهترین بازیگر نقش اول مرد و برگزیده آن، کیلین مورفی ـ بازیگر ایرلندی ـ بود. مورفی نیز که همچون نولان برای اولین‌بار این جایزه را دریافت می‌کرد، هنگام گرفتن جایزه با تشکر از تمام عوامل فیلم «اوپنهایمر» رو به نولان کرد و گفت: «از اینکه چیزی را در من دیدی که احتمالاً خودم هم تابه‌حال ندیده بودم، متشکرم. کریس، از تو برای آن فیلمنامه فوق‌العاده و هیجان‌انگیزت نیز تشکر می‌کنم.» مهمترین رقیب کیلین مورفی در این‌بخش، پل جیاماتی؛ بازیگر فیلم «جاماندگان» بود و حالا باید منتظر ماند و دید در مراسم اسکار که حدود سه‌هفته دیگر برگزار می‌شود، کدام‌یک از این دو بازیگر، پیروز نهایی این رقابت ماراتُن‌گونه می‌شوند.
وقتی اشک مردم درآمد
مهمترین لحظه موفقیت فیلم «اوپنهایمر»، لحظه پایانی مراسم و اهدای جایزه بهترین فیلم بود. البته که لحظه اهدای این جایزه کمی خاص بود و همه زیبایی آن به نولان و فیلمش تعلق نداشت. یکشنبه‌شب کسی که جایزه بهترین فیلم را به نولان و اعضای فیلمش تقدیم کرد، به مرکز توجه رسانه‌ها تبدیل شد. مایکل جی فاکس؛ ستاره 62 ساله فیلم «بازگشت به آینده» که نزدیک به 30 سال است با بیماری پارکینسون دست به گریبان است، با یک حضور غافلگیرکننده در مراسم، بخش پایانی این رویداد را از آنِ خود کرد. مایکل جی فاکس که با صندلی چرخدار روی صحنه آمده بود، اصرار کرد که بایستد و در این حالت جایزه را به نولان اهدا کند و همین عمل او با تشویق ایستاده حضار همراه شد. بسیاری از کاربرها در شبکه‌های اجتماعی نوشتند که با دیدن این لحظه، اشک ریختند. فیلم مستند زندگی این بازیگر نیز با عنوان «هنوز: یک فیلم مایکل جی فاکس»، نامزد جایزه بهترین مستند شده بود که البته این جایزه را به مستند اوکراینی «20 روز در ماریوپل» واگذار کرد.
باربنهایمر به انتها نزدیک می‌شود
موفقیت فیلم نولان در حالی رقم خورد که «باربی»، رقیب و رفیق اصلی «اوپنهایمر»، در گیشه تابستان هم در این رویداد با نامزدی در 5 بخش حضور داشت بااین‌حال این فیلم پرفروش سال 2023 مراسم را بدون دریافت حتی یک‌جایزه به پایان رساند. این ناامیدی درحالی رقم خورد که همه چهره‌های مهم «باربی» ازجمله رایان گاسلینگ، مارگو رابی و گرتا گرویگ در مراسم حضور داشتند و فقط برنده‌ها را تشویق می‌کردند. به‌نظر می‌رسد عوامل «باربی» باید در آخرین جدال موسوم به «باربنهایمر»، در مراسم اسکار سه‌هفته آینده، اتفاقی مشابه بفتا را به انتظار بنشینند.
«بیچارگان» چندان هم بیچاره نیستند!
اگرچه همه‌جوره هفتادوهفتمین دوره بفتا شب «اوپنهایمر» بود، بااین‌حال نمی‌توان موفقیت غیرقابل پیش‌بینی «بیچارگان» لانتیموس را نادیده گرفت. «بیچارگان»، به پخش‌کنندگی سرچ‌لایت، از 11نامزدی جایزه بفتای خود توانست 5 جایزه ازجمله بهترین بازیگر نقش اول زن برای «اما استون»، بهترین طراحی لباس، طراحی صحنه، گریم و جلوه‌های ویژه را دریافت کند.
«اما استون»، بازیگر آمریکایی که با کمک یک مربی لهجه، نقش یک شخصیت بریتانیایی را در فیلم لانتیموس بازی کرده است، در هنگام دریافت جایزه از مردم انگلستان برای پذیرفتن خود تشکر کرد. او همینطور از مادرش که همیشه او را در انجام ایده‌های دیوانه‌وار همراهی کرده است نیز قدردانی کرد.
بفتایی به رنگ اسکار
جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان این دوره بفتا نیز به فیلم «منطقه مورد علاقه»، ساخته جاناتان گلیزر انگلیسی رسید. این فیلم که به زبان‌های آلمانی، لهستانی و ییدیش ساخته شده، درباره اردوگاه مرگ آشویتس است و گلیزر آن را بعد از سال‌ها غیبت ساخته است. «منطقه مورد علاقه» در رویداد بفتای امسال در 11 بخش نامزد بود که درنهایت سه‌جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان، بهترین صدا و بهترین فیلم محصول بریتانیا را دریافت کرد.
جایزه بهترین انیمیشن این رویداد نیز همانطور که انتظار می‌رفت به جدیدترین ساخته استاد انیمه ژاپنی هایائو میازاکی رسید. میازاکی با انیمه «پسر و مرغ ماهی‌خوار» همچون دیگر جوایز مهم سال، برنده بهترین انیمیشن شد. جایزه بهترین مستند نیز همانطور که در بالا اشاره شد، به مستند اوکراینی «20 روز در ماریوپل» رسید. مستیسلاو چرنوف، کارگردان این مستند، در هنگام دریافت جایزه‌اش به وضعیت امروز اوکراین گریزی زد و با ناراحتی گفت: «تنها تسلی برای من این است که صدای اوکراینی‌ها باشم. ما به‌صورت مداوم آنچه را که در آنجا اتفاق می‌افتد، به جهان یادآور می‌شویم.»
