بازار ارز را باید مدیریت کرد نه رها

بازار ارز تکان خورده و صعودی شده است و دولت نیز به دنبال این است که از چندنرخی بودن ارز خلاص شود، آلبرت بغزیان، کارشناس و استاد اقتصاد در گفت‌وگو با «هم‌میهن» این موضوع را مورد بررسی قرار داده و گفته تا الان ندیده که دولت چهاردهم تصویر درستی از تک‌نرخی شدن ارز نشان دهد و البته این را هم گفته که در هیچ جای دنیا نمی‌توانید موردی پیدا کنید که کشوری ادعا کند ارز را رها کرده است. این استاد دانشگاه معتقد است چون دولت نمی‌تواند نظارت کند می‌خواهد ارز نیمایی را حذف کند در صورتی که بانک مرکزی باید ارز را به واردکننده‌ی مطمئن بدهد. بغزیان همچنین گفته بانک مرکزی در بازار آزاد نقش دارد چراکه توانسته در یک سال اخیر نرخ ارز را در حدود ۶۰ هزار تومان نگه دارد.

‌دولت به دنبال نزدیک کردن نرخ ارز بازار آزاد و نیمایی است و منطقه نیز در بحران جنگ؛ این دو اتفاق می‌تواند در افزایش نرخ ارز تاثیر داشته باشد؟

این دو اتفاق لزوماً به هم مربوط نیستند اما ابهامی که برای من وجود دارد این است که تک‌نرخی شدن ارز یعنی چه؟ یعنی هر فرد به هر مقدار و تحت هر دلیلی نیاز به ارز داشته باشد می‌تواند به صرافی برود و ارز را با نرخی که دولت اعلام می‌کند، بگیرد؟ چون اگر غیر از این باشد حتماً نرخ آزاد پیدا می‌شود و افرادی که نمی‌توانند ارز خود را با نرخ دولتی بگیرند مجبور می‌شوند مانند اکنون از ارز نرخ آزاد استفاده کنند. من تا الان ندیدم که دولت تصویر درستی از تک‌نرخی شدن ارز نشان دهد، حتی آقای طیب‌نیا که گفت قیمت بازار آزاد را ملاک قرار دهیم یعنی بانک مرکزی هیچ‌گونه مدیریتی نکند؟ در هیچ جای دنیا نمی‌توانید موردی پیدا کنید که کشوری ادعا کند ارز را رها کرده است. حتی می‌‌بینیم رابطه بین یورو و دلار را بانک مرکزی اروپا و خزانه‌داری آن مدیریت می‌کند. لطمه‌ای که از بالا بودن نرخ بازار آزاد نسبت به ارز نیمایی خوردیم باعث شد سفره مردم کوچک شود، وای به حال اینکه صددرصد نرخ در بازار آزاد باشد.

به نظر من بحران‌های منطقه‌ای نیز بهانه‌ی خوبی شده برای افرادی که می‌گویند نرخ ارز باید به بازار آزاد نزدیک شود تا هم صادرکننده راضی باشد و هم از چندنرخی بودن خلاص شویم. مطمئن باشید بخش دولتی هر قیمتی را بالا ببرد، بازار آزاد نیز قیمت خود را بالاتر می‌برد و مانند دو قطب همنام هیچ‌گاه همدیگر را جذب نمی‌کنند، من از آقای همتی تعجب می‌کنم که می‌گوید می‌خواهیم این دو نرخ را به هم نزدیک کنیم و یا فاصله را کم کنیم تا رانت از بین برود. در صورتی که رانت را خودمان ایجاد کرده‌ایم و بانک مرکزی بر ارزهای نیمایی که داده نظارت نداشته است.

بانک مرکزی دلار را به واردکنندگان می‌داد و برخی از آنان دلار را در بازار آزاد می‌فروختند و دولت این موضوع را رها کرده بود، اکنون نیز چون نمی‌توانند نظارت کنند می‌خواهند ارز نیمایی را حذف کنند در صورتی که باید بانک مرکزی بگردد و ارز را به واردکننده مطمئن بدهد. معلوم نیست دولت می‌خواهد کدام نرخ ارز را به کدام قیمت ارز نزدیک کند؟ ظاهراً قرار است ارز دولتی به ارز آزاد نزدیک شود که بعید به نظر می‌رسد.

‌فکر می‌کنید افزایش قیمت ارز تا کجا ادامه پیدا کند؟

هیچ مرزی ندارد و اگر فکر می‌کنید اکنون به نقطه اصلی خود و یا ۷۵ هزار تومانی که مردم از آن می‌گویند خواهد رسید اشتباه است، همانطور که قرار نیست دلار به صفر تومان برسد. چه کسی فکر می‌کرد دلار هزار تومانی به ۶۰ هزار تومان برسد؟ یا پراید ۵۰۰ میلیون تومان شود؟‌ قیمت ارز کم کم بالا می‌رود برای همین در هیچ جای دنیا آن را رها نمی‌کنند بلکه مدیریت می‌کنند تا بازار آزاد شکل نگیرد ولی وقتی ما با محدودیت ارزی مواجه هستیم، دولت کسری بودجه دارد و بانک‌ها ناترازی دارند یعنی به پول نیاز داریم و این پول در شرایط تحریم و نبود FATF تامین نمی‌شود. اگر هدف رفاه مردم باشد مسلماً تک‌نرخی بودن ارز هیچ کمکی به سفره دهک‌های اول، دوم و سوم نمی‌کند. 

‌ انتخابات آمریکا که دو ماه دیگر برگزار می‌شود چه تاثیری بر قیمت دلار دارد؟

این تجربه را چند سال پیش داشتیم، وقتی ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شد دلار بالا رفت چون موضع او برخلاف موضع بایدن که معلوم نبود پول‌های ما را آزاد می‌کند یا خیر، کاملاً مشخص بود. ترامپ حرف خود را در مناظره‌ها زده و در پنجاه درصد مناظره‌های خود درباره ایران بحث می‌کند، پس معلوم است که اگر بار دیگر رئیس‌جمهور آمریکا شود شمشیر را از رو بسته است و همین باعث می‌شود که اینگونه تحلیل شود که با آمدن او تحریم‌ها سنگین می‌شود، بازار ارز به هم می‌ریزد و درآمد ارزی کم خواهد شد که دور از انتظار هم نیست.

اگر همچنان دموکرات‌ها در کاخ سفید بمانند به نظر من دلار آزاد جهش چندانی نخواهد داشت؛ هرچند معتقد هستم که بانک مرکزی ما در بازار آزاد نقش دارد، چطور آقای فرزین توانسته در یک سال اخیر نرخ ارز را در حدود ۶۰ هزار تومان نگه دارد؟ به نظر می‌رسد بانک مرکزی نیز انگیزه‌ای برای افزایش قیمت نداشته و خواستار آن نبوده چون بحث حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کالاهای اساسی مطرح است و به عقیده من باید همین راه را ادامه بدهند.