روایت «هم‌میهن» از یک مشکل متفاوت در کنکور سراسری امسال که برای 10داوطلب اتفاق افتاده است
روابط عمومی سازمان سنجش: تغییر کارنامه ممکن نیست؛ این اتفاق را رد می‌کنیم
رویای پزشک‌شدن، یکی از اعضای خانواده زهرا و مادرش شده بود. رویای پزشکی در خانه زنده و حاضر بود. نشست و برخاست می‌کرد و هرازگاهی گفت‌وگوهایی با زهرا و مادرش داشت. مثلاً گفته بود تا شش‌ماه دیگر ماندگار می‌شود، واقعی می‌شود و زهرا پزشک می‌شود. شش‌ماه بعد اما حرف‌های رویا درست از آب در نیامد. این‌بار کرونا در خانه زهرا و مادرش ماندگار شد. زهرا در جلسه کنکور بیمار بود و کنکور را «آنطور که انتظار داشت، نداد.» همه‌چیز به تابستان بعدی واگذار شد.
مسئولان، زمستان 1401 ترتیب برگزاری یک کنکور دیگر را دادند. می‌خواستند ترس آزمون برای بچه‌ها بریزد. زهرا دی‌ماه سر جلسه کنکور نشست، سوالات را دید و نمراتش قابل‌قبول شد اما هدف اصلی تابستان بود. تیرماه امسال اما وقتی سر جلسه نشست، دایره‌های پاسخنامه یکی پس از دیگری سیاه می‌شد: «تیرماه سوالات را خوب جواب داد، خیلی خوب.» رویای پزشکی، دوباره سروکله‌اش در خانه زهرا و مادرش در شمال کشور پیدا شد. ۲۱مردادماه نتایج اولیه کنکور که در سامانه سنجش منتشر شد، رویا تعبیر شد. درصدها بالای ۶۰درصد و تراز 8هزار بود اما مشاوران کنکور زهرا می‌گفتند با این درصدها، باید تراز بالای ۱۲هزار ثبت شده باشد نه 8هزار؛ تراز بالای ۱۲هزار یعنی، رتبه پایین 150 و رتبه پایین 150 یعنی پزشکی دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی یا حتی دانشگاه علوم پزشکی ایران اما تراز عددی حدود 8هزار یعنی رتبه بالای 5هزار و خداحافظی با پزشکی دانشگاه‌های سراسر کشور.
زهرا و مادرش ساعت‌های ابتدایی صبح اعلام نتایج کارنامه را با سیستم شخصی خود مشاهده کردند، از کارنامه پرینتی گرفتند و در سایت سازمان سنجش هم به‌دلیل پایین بودن تراز اعتراضی ثبت کردند، بعد از 24ساعت، کارنامه‌ای تازه در سامانه بالا آمد. کارنامه‌ای که درصدهای آن کن فیکون شده بود؛ همه درصدها زیر ۵۰درصد بود. پایین کارنامه زهرا اما عدد تراز ثابت باقیمانده بود. این یعنی رویای پزشکی زهرا باید با او خداحافظی می‌کرد. این اتفاق فقط برای زهرا رخ نداده است، در مسیر آمدوشد خودش و مادرش به سازمان سنجش و وزارت علوم و دیوان عدالت اداری و حتی مجلس شورای اسلامی مشخص شد که حدود 10نفر دیگر هم درصدهای‌شان در کارنامه تغییر کرده است. خانوادههایی از نهاوند، کرمانشاه، فیروزکوه، آمل، اصفهان و… برخی بعد از اعتراض و برخی دیگر یک هفته بعد از اعلام رتبه‌ها. علیرضا کریمیان، مشاور رئیس و مدیرکل روابط عمومی سازمان سنجش و آموزش کشور اما در گفت‌وگو با روزنامه «هم‌میهن» می‌گوید، چنین اتفاقی نمی‌تواند رخ داده باشد چون روند تصحیح آزمون به‌صورت ماشینی و بدون دخالت نیروی انسانی است.
مریم از حدود ۵سال پیش یک پایش در بیمارستان بود و یک پایش در مدرسه و کلاس کنکور. بیماری در بندبند شکمش خانه کرده بود او اما حالا با دکتر و داروی بیماری خداحافظی کرده است. مریم، تیرماه امسال کنکوری شد. بعد از جلسه کنکور سوالات را با مشاورانش تحلیل کرد. مادر مریم می‌گوید: «درصدهایش با آن چیزی که در روز اعلام نتایج کنکور اعلام شد، فقط چنددرصد تفاوت داشت، مثلاً مشاورانش گفته بودند، شیمی را بالای ۸۰درصد زده است اما کارنامه اولیه‌ا‌ش 79درصد را نشان می‌داد. درواقع درصدهایی که مشاوران گفته بودند با آن چیزی که در کارنامه مشخص شد، حدود 4 یا 5درصد تفاوت داشت.» مادر مریم می‌گوید در کارنامه‌ای که صبح روزی که نتایج آمد مشاهده کرده، همه درصدها بالای 70 بوده است اما تراز؟ «تراز حدود ۷هزار بود. به همین دلیل هم ما اعتراض زدیم، ما ساعت هشت‌صبح کارنامه را دیدیم و ساعت 17:48 غروب اعتراض زدیم. بعد از اعتراض پیغامی در سامانه آمد که درخواست شما در حال بررسی است. سایت سازمان سنجش همان شب بالا نیامد.»
خبر از دسترس خارج‌شدن سامانه سنجش را خبرگزاری پانا هم منتشر کرده است. پانا روز جمعه 20مردادماه امسال نوشت که سایت سازمان سنجش به‌دلیل ترافیک بالا از دسترس خارج شده است: «این نتایج تنها شامل نمرۀ خام، درصدها و نمرۀ کل سابقۀ تحصیلی است و رتبه‌های نهایی در روزهای آینده اعلام خواهد شد. از ساعاتی قبل با مراجعه گسترده کنکوری‌ها به سایت سازمان سنجش، این سایت از دسترس خارج شده است. این سازمان اعلام کرده که به‌دلیل ترافیک بالای مراجعه به سامانه، فعلاً مشاهده نتایج کنکور مقدور نیست.» خانواده مریم فردای همان روز به شهر تهران آمدند تا تکلیف کارنامه مریم را تعیین کنند: «به ما گفتند مجدد به سامانه مراجعه کنید و کارنامه را ببینید.» داستان مریم از اینجا به بعد فرق چندانی با داستان زهرا ندارد. با این تفاوت که این‌بار درصدها به‌طور فاحشی تغییر کرد: «منفی 95صدم درصد، 3درصد. اما تراز همان حدود ۷هزار مانده بود. وقتی گفتیم چه اتفاقی افتاده است، گفتند کارنامه اول جعلی بوده است، گفتند فیک بوده، خودمان آن را ساختیم، من پاسخ دادم که چطور ممکن است که تراز کارنامه تغییر نکرده؟ من گفتم اصلاً دختر من باتوجه با این درصدها نباید مجاز به انتخاب رشته می‌شد.»
مادر مریم می‌گوید، رتبه دخترش حدود 30هزار شده است. او هم مانند زهرا انتخاب رشته کرده اما هیچ امیدی به قبولی ندارد. مادر مریم از فردای همان روز که کارنامه را دید، کفش آهنی پوشید و از وزارت علوم به سازمان سنجش می‌رفت، از سازمان سنجش راهی دفتر نماینده شهرشان می‌شد، درنهایت به نهاد ریاست‌جمهوری رفت و بعد از آن برای شکایت کارش به دیوان عدالت اداری کشید. او در همین رفت‌وآمدها با خانواده زهرا آشنا شد. آن‌دو با چند خانواده دیگر از نهاوند، اصفهان، آمل و کرمانشاه هم روبه‌رو شدند. خانوادههایی که اغلب دختران‌شان داوطلب شرکت در کنکور تجربی بودند و تجربه مشابهی با این دو داشتند.
«امکان ندارد»
علیرضا کریمیان، مشاور رئیس و مدیرکل روابط عمومی سازمان سنجش و آموزش کشور در گفت‌وگو با روزنامه «هم‌میهن»، از ماجرا مطلع است. او مشابه حرف‌هایی را می‌گوید که خانواده مریم و زهرا مدعی‌اند شنیده‌اند. مخرج مشترک همه حرف‌های او این است: «امکان ندارد.» او معتقد است که بالا نیامدن سایت سازمان سنجش در ابتدای روز اعلام نتایج، ارتباطی به تغییر کارنامه‌ها ندارد. او معتقد است که وقتی سایت مراجع زیاد داشته باشد، بار آن زیاد خواهد شد و مدتی از دسترس خارج شود و دوباره برگردد. «این ربطی به تغییر کارنامه ندارد، ما فقط خروجی داده‌هایی که وارد سیستم شده را روی سایت می‌گذاریم و ربطی به ورودی ندارد.» او درباره ادعای تغییر کارنامه هم توضیحاتی می‌دهد: «چنین ادعایی مثل موارد دیگر است، بچه‌ها به‌هردلیلی به‌واسطه فشار خانواده، بعضاً به افرادی در بیرون از خانواده می‌گویند تا برای‌شان کارنامه را فتوشاپ کند. این جرم هم هست، اما ما از این زاویه به موضوع نگاه نمی‌کنیم و فقط برای اینکه آرامش خانواده به هم نریزد، این موضوع جرم را پیگیری نمی‌کنیم. حتی این چند موردی هم که به ما مراجعه کرده و گفته بودند کارنامه تغییر کرده است، ما به آنها دلیل فتوشاپی بودن را اعلام کردیم. این افراد حتی به نهادهای بالاتری هم مراجعه کرده بودند. یکی از این نهادهای نظارتی حتی بازرس‌اش هم به ما مراجعه کرد و مشخص شد که حرف مدعی، درست نیست و پدر و مادر داوطلب هم عذرخواهی کردند.» کریمیان در گفت‌وگویش باز هم مدعی است که گاهی داوطلب نخواسته به خانواده حقیقت را بگوید و به‌همین‌دلیل کارنامه را جعل کرده است. این مسئول سازمان سنجش می‌گوید، پاسخنامه ملاک است.
خانواده زهرا و خانواده مریم می‌گویند، شاهد پاسخنامه اصلی نبودند. مادر زهرا می‌گوید: «کپی از پاسخ برگ اصلی را به من نشان دادند، پاسخنامه‌ای که جز صفحه اول آن امضاء و اثر انگشت نداشت. دختر من همان زمان گفت که این پاسخنامه خودش نیست.» کریمیان باز هم تکرار می‌کند که ملاک، پاسخنامه داوطلب است: «تمام قضاوت‌ها به پاسخنامه ختم می‌شود.» او در پاسخ به این پرسش که چگونه امکان دارد ترازها یکی باشد، تاکید می‌کند: «چنین موضوعاتی صحت ندارد، تمام سیستم ماشینی انجام می‌شود، امکان ندارد که درصدها یکی باشد اما ترازها تغییری نکند.» او چند مثال از موارد مشابهی که این روزها شاهد آن بوده، می‌زند: «ما در مواردی حتی دفترچه سوالات را هم به داوطلب و فردی که مدعی تغییر کارنامه است، نشان دادیم، فرد متوجه شد که پاسخنامه خودش بوده و حتی پدرش عذرخواهی کرد.» او تاکید می‌کند که سازمان سنجش، سازمانی حساس است و باید اعتماد مردم حفظ شود: «من خودم شاهد فراخوان یک کانال تلگرامی بودم که مدعی بود کارنامه، فتوشاپ می‌کند. کسی که چنین ادعایی را بدون دلیل مطرح می‌کند، حاصلش این است که فضای اعتماد را خدشه‌دار می‌کند.»
روایت مشابه تکرارشونده
تصور کنید ۱۲سال با رویای درس‌خواندن در رشته پزشکی صبح را شب کرده باشید. رویای پزشکی شب‌ها هنگام خواب هم سراغ‌تان بیاید. تصور کنید از مهلکه کنکور جان سالم به‌در ببرید و به‌گمان خودتان بهترین نتیجه را گرفته باشید. صبح روز اعلام نتایج هم کارنامه، ادعا و گمان‌تان را تایید کند اما بعد از مدتی یک اتفاق، ورق را برگرداند. فاطمه یکی دیگر از دخترانی است که روایتی مشابه روایت زهرا و مریم دارد. او هم داوطلب رشته تجربی است و دومین سالی است که کنکور می‌دهد و شاهد تغییر کارنامه بوده است. مشاوران کنکور به فاطمه گفته بودند که تراز او بالا خواهد شد. پدر فاطمه می‌گوید، دخترش چند ماه هم در پانسیون بوده تا بتواند بهتر تمرکز کند: «کارنامه آزمون دی‌ماه را پرینت گرفتیم، درصدها همه بالای ۷۰درصد بود. تیرماه درصدهایش از دی‌ماه پایین‌تر بود، ترازی که اعلام شد تقریباً ۸هزار بود.» یک هفته بعد وقتی رتبه‌ها اعلام شد، درصدها و رتبه‌ها تغییر محسوسی کرد. رتبه بالای ۴۰هزار شد: «درصدهای دی‌ماه اصلاً اعمال نشد و درصدهای تیرماه هم پایین آمد و حتی منفی شد.» پدر فاطمه می‌گوید چون درصدهای دی‌ماه بهتر بود، او می‌خواسته با نمرات دی‌ماه برای دانشگاه انتخاب رشته کند. او درنهایت به‌دلیل رتبه، مجاز به انتخاب رشته نشد. پدر فاطمه هم مثل مادر و پدر باقی دانش‌آموزان کفش آهنی به‌پا کرد و از سازمان سنجش راهی وزارت علوم شد. به او هم پاسخنامه‌ای نشان داده شده اما دخترش تشخیص داده که پاسخنامه متعلق به خودش نیست. کریمیان می‌گوید اصل پاسخنامه به‌صورت محرمانه نگهداری می‌شود و در قرنطینه است: «زیرا تنها سندی است که ما در اختیار داریم و مرجع اصلی قضاوت ماست تا ببینیم حرف داوطلب درست است یا برگزارکننده آزمون.» او می‌گوید هر فردی که به پاسخنامه‌اش معترض باشد، می‌تواند شکایت کند و دادگاه و مسئول خط‌شناسی معمولاً بررسی می‌کنند: «البته که معمولا چنین مسائلی رخ نمی‌دهد.» مشاور رئیس سازمان سنجش حرف‌هایی که مسئولان سازمان سنجش به خانواده‌ها گفته‌اند را تکرار می‌کند: «اعتراض امری معمول در برگزاری آزمون سراسری است و ما هم رسیدگی می‌کنیم. امسال هم داوطلبانی آمدند که تصور می‌کردند اشتباهی رخ داده است، بنابراین پاسخنامه را دیدند. بنابراین حرفی که گفته می‌شود که کارنامه تغییر کرده است، نمی‌تواند صحت داشته باشد.» خانواده‌ها می‌گویند علاوه بر اینکه پاسخ برگ کپی بوده، صفحات دیگر آن امضاء و اثرانگشت نداشته است. موضوعی که بازهم کریمیان آن را رد می‌کند: «همان لحظه‌ای که داوطلب سر جلسه آزمون سراسری می‌نشیند، تمام پاسخنامه‌اش هم تطبیق عکس می‌شود، هم داوطلب در پایین صفحه مشخصات خودش یعنی آدرس و سایر مشخصات را می‌نویسد و امضاء می‌کند و اثرانگشت می‌زند. داوطلبی هم که می‌آید اول همین مشخصات به او نشان داده می‌شود و بعد سایر مشخصات به او نشان داده می‌شود.» او تایید می‌کند که تمام صفحات پاسخنامه باید امضاء و مشخصات داشته باشد و اینکه خانواده‌ها می‌گویند پاسخنامه بدون مشخصات به آنها نشان داده شده است، درست نیست: «حرف‌ها صحت ندارد، من می‌توانم بگویم چنین چیزی امکان ندارد. در پاسخنامه از ابتدا عکس داوطلب وجود دارد و سر جلسه هم یک نفر مامور تطبیق عکس است و در پایین صفحه هم آدرس وجود دارد. داوطلب حق دارد اعتراض کند و ما هم وظیفه داریم که پیگیری کنیم. اگر داوطلب تصور کند پاسخنامه متعلق به او نیست که این از نظر ما امکان‌پذیر نیست، می‌تواند به مرجع قضایی شکایت کند.» کریمیان باز هم تکرار می‌کند که چنین مسئله‌ای امکان ندارد رخ دهد: «ما معمولاً والدین را به آرامش بیشتر دعوت می‌کنیم تا فشار کمتری به داوطلب بیاورند. یک سری مسائل بین خانواده و بچه‌ها وجود دارد مثلاً داوطلبی درسش هم خوب باشد اما پاسخنامه سفید بدهد، داوطلب اعتراض می‌زند و ما هم وظیفه داریم که رسیدگی کنیم و پاسخ دهیم، اما موضوع غیرمعمولی ندیدیم چون کل سیستم به‌صورت ماشینی عمل می‌کند و دست در آن نقشی ندارد.»
تفاوت‌های کنکور امسال
کنکور امسال بنابر گفت‌وگوی عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش آموزش، با خبرگزاری فارس سالم‌تر از سال‌های قبل بوده چون حتی یک‌مورد تقلب هم در آن گزارش نشد: «در قیاس آزمون ۱۴۰۰ و قبل از آن که حدود چندهزار تقلب احراز شد، امسال حتی یک‌مورد تقلب هم اتفاق نیفتاد و در گزارشات ویژه دستگاه‌های ناظر و سازمان بازرسی که حضور مستمر در تمام شهرستان‌ها داشتند، هیچ گزارشی از تقلب نداشتیم و این نمی‌شد مگر اینکه تمام دوستان و عزیزان ما به‌طور ویژه در صحنه حاضر بودند.» او می‌گوید سامانه‌هایی که طراحی شده بود، خوب بود و هیچ تقلبی را گزارش ندادند. او درباره تاخیر در اعلام نتایج کنکوری‌ها هم توضیحاتی داده بود: «امسال دو اتفاق در اعلام نتایج کنکوری‌ها افتاد؛ یکی اینکه ما سوابق تحصیلی را به صورت ۴۰درصد قطعی اعلام کردیم، بر این اساس ۲۵روز با تاخیر سوابق تحصیلی داوطلبان نهایی شد، پس از آن نیز تا هشتم شهریورماه به آموزش‌وپرورش فرصت مجدد دادیم. پس از اعمال سوابق تحصیلی نهایتاً نتایج رشته‌های شرایط خاص را هفته گذشته استخراج کردیم. امیدواریم دانشگاه‌ها نتایج بررسی‌ها را تا ۳۱شهریورماه به سازمان اعلام کنند.» معاون وزیر علوم گفته بود که در اعلام نتایج آزمون ارشد حتی یک مورد اعتراض هم ثبت نشده است؛ برخلاف آزمون سراسری مقطع کارشناسی. کریمیان می‌گوید، آمار دقیقی از افرادی که اعتراض خود را ثبت کردند ندارد اما اعتراض روال مرسومی است و عجیب تلقی نمی‌شود: «هر زمان که کلید سوالات هر آزمونی منتشر می‌شود، آدرسی هم برای ثبت اعتراض داده می‌شود و داوطلبانی که احتمالاً اعتراض دارند، می‌توانند به آن مراجعه کنند. او می‌گوید بیشتر اعتراض‌ها برای داوطلبان رشته تجربی است زیرا متقاضی بیشتری است: «دعوای اصلی آنجاست. اما خب در سایر رشته‌ها هم اعتراض رخ می‌دهد، ما آنچه واقعیت است را می‌گوییم. مثلاً داوطلب به خانواده می‌گوید در یک درس فقط به ۵سوال پاسخ نداده است، بعد می‌بینید که ۱۵سوال سفید است. ما معمولاً در چنین شرایطی خانواده‌ها را به آرامش دعوت می‌کنیم.»
به خانواده زهرا، مریم و فاطمه گفته شده که کارنامه اولی که آن را به سازمان سنجش ارائه دادند، دروغین بوده است. می‌گویند به آنها گفته‌اند که دخترشان در کافی‌نت فتوشاپ کرده است. درحالی‌که خانواده‌ها همگی باهم شاهد رویت کارنامه بودند. پدر فاطمه می‌گوید، دخترش حتی تشخیص داده که امضایش با امضای پاسخنامه‌ای که به او نشان دادند هم فرق دارد. این ۳خانواده و چند خانواده دیگر همچنان پیگیر موضوعند و برای نهادهای مختلفی نامه‌نگاری کردند. فاطمه حتی مجاز به انتخاب رشته هم نشد، باقی بچه‌ها هم نمی‌دانند رویای کودکی‌شان تعبیر می‌شود یا نه.
نظرهای من