آرزوهای خانم شهردار

درباره کلودیا شین‌بام که می‌تواند به اولین رئیس‌جمهور زن مکزیک تبدیل شود

یک سال دیگر در مکزیک انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار می‌شود و یکی از نامزدهای پیش‌رو که توجه‌های بسیاری را به خود جلب کرده، یک دانشمند محیط‌زیست است که می‌تواند به اولین رهبر زن در دومین اقتصاد بزرگ آمریکای لاتین تبدیل شود. به گزارش آسوشیتدپرس به نقل از یک نظرسنجی، کلودیا شین‌بام، شهردار مکزیکوسیتی 20 امتیاز از نزدیک‌ترین رقیب در حزب خود پیشتاز است.

عقاید شین‌بام 60 ساله که یک دانشمند شناخته‌شده جهانی است به رئیس‌جمهور چپ‌گرای فعلی مکزیک، آندرس مانوئل لوپز اوبرادور نزدیک است. شین‌بام در گفت‌وگویی با آسوشیتدپرس همانند لوپز اوبرادور سیاست‌های نئولیبرال اقتصادی رئیس‌جمهورهای پیشین را دلیل تشدید نابرابری‌های اجتماعی و بی‌عدالتی می‌داند. اما درنهایت سران کشورها در رویکردهایشان با یکدیگر متفاوت‌اند.

لوپز اوبرادور همواره به‌دنبال اشتغال‌زایی فارغ از تبعات محیط‌زیستی آن بوده است. او پیش از آنکه از چندین پروژه انرژی‌های تجدیدپذیر آمریکایی حمایت کند، احداث یک پالایشگاه دولتی نفتی را در دستورکار خود قرار داد. شین‌بام اما در رشته مهندسی مدرک دکتری دارد. او در هیئت بین‌دولتی تغییرات آب‌وهوایی خدمت کرده که منجر به دریافت جایزه صلح نوبل مشترک در سال 2007 شد و وعده داد که مکزیک را به پایداری آب‌وهوایی متعهد کند. شین‌بام بر اعتقاد خود به تمام یافته‌های علمی در زمینه‌های مختلف از محیط زیست گرفته تا پزشکی تاکید می‌کند. شهردار مکزیکوسیتی می‌گوید: «من به علم اعتقاد دارم. به تکنولوژی برای داشتن زندگی بهتر اعتقاد دارم.»

لوپز اوبرادور سال گذشته یک پالایشگاه نفتی عظیمی را در ایالت زادگاهش، تاباسکو افتتاح کرد و گفت که دولتش تصمیم گرفته شعار «آژیرهای خطر به‌صدا درآمده‌اند...که دوران نفت به پایان رسیده» را نادیده بگیرد. با وجود افتتاح، این پالایشگاه هنوز آغاز به کار نکرده است.

لوپز اوبرادور در همان زمان قوانینی را تصویب کرد که تأسیسات انرژی‌های تجدیدپذیر و غیردولتی گاز برای تولید برق را آخرین گزینه قرار می‌داد؛ بعد از نیروگاه‌های دولتی که اغلب سوخت‌های نفتی و آلاینده را می‌سوزانند، او اخیراً حمایت خود را از یک پروژه تأسیسات خورشیدی دولتی جدید در شمال مکزیک نشان داد و از تصمیم کمپانی تسلا برای ساخت کارخانه جدید ماشین‌سازی در نزدیکی شهر مونتری استقبال کرد. اقداماتی که به نظر می‌رسد به نفع منافع رئیس‌جمهور برای رشد اشتغال‌زایی و جلب رضایت آمریکا باشد که از کمبود تجارت آزاد شکایت کرده است. شین‌بام اما می‌گوید که به انرژی‌های تجدیدپذیر باور اساسی دارد.

شهردار مکزیکوسیتی می‌گوید: «من معتقدم در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتر رشد می‌کنیم و به سمت برقی کردن خودروها پیش می‌رویم. از حالا تا آینده حجم بزرگی از انرژی باید به انرژی تجدیدپذیر مرتبط باشد.»

در چهارم ژوئن رای‌دهندگان ایالت مکزیک، پرجمعیت‌ترین ایالت کشوری که همین نام را دارد، برای انتخاب فرماندار جدید به پای صندوق‌های رای می‌روند. این رای‌گیری را می‌توان به‌طور گسترده، آزمایشی برای انتخابات سراسری سال آینده دانست. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند دلفینا گومز، وزیر سابق آموزش از رقبایش خیلی جلوتر است. پیروزی گومز در انتخابات فرمانداری حاکی از موقعیت خوب حزب چپ‌گرایش موسوم به مورنا برای انتخابات سال آینده خواهد بود. مؤسس حزب مورنا، آندرس مانوئل لوپز اوبرادو، رئیس‌جمهور فعلی مکزیک است. لوپز اوبرادور که به آملو نیز شناخته می‌شود، نمی‌تواند دوباره برای انتخابات نامزد شود. در نتیجه، رای‌گیری انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده می‌تواند پیروزی بزرگ یک زن دیگر را در پی داشته باشد: کلودیا شین‌بام، شهردار مکزیکوسیتی، پایتخت کشور مکزیک. شین‌بام اولین زنی هست که رئیس دولت می‌شود اما برای خنثی کردن میراث به‌جا مانده لوپز اوبرادور، الگوی حرفه‌ای‌اش، کار سختی دارد.

حالا شین‌بام در آنچه به نظر می‌رسد یک مبارزه سه‌نفره برای نامزدی حزب مورنا باشد، رقابت می‌کند؛ حزبی که رقیب سیاسی آنچنانی ندارد. اگر شین‌بام برنده شود، انتظار می‌رود که به‌راحتی بتواند بر احزاب اپوزیسیون قدیمی که در تلاش برای ارائه یک جایگزین معتبر برای خود هستند، غلبه کند. مورنا و متحدانش 22 ایالت از 32 ایالت را اداره می‌کنند و دستگاه دولتی در حال حاضر در کمپین غیررسمی پیش از انتخابات فعالیت می‌کند.

شین‌بام تنها مدعی نامزدی حزب مورنا برای ریاست‌جمهوری نیست. رقیب نزدیکش مارسلو ابرارد، وزیر امور خارجه است. آدان آگوستو لوپز، وزیر کشور نیز از دیگر رقبای نامزدی حزب مورنا به شمار می‌رود. مارسلو ابرارد در آغاز دوره ریاست لوپز اوبرادور در اواخر سال 2018 محتمل‌ترین جانشین رئیس‌جمهور شناخته می‌شد اما در نظرسنجی‌ای که شرکت ENKOLL که از 4 تا 7 فوریه از 1223 نفر انجام شد، شین بام 18 امتیاز از ابرارد جلوتر بود. به گفته یکی از نزدیکانش، ابرارد «رئیس آتش‌نشانان» دولت لوپز اوبرادور است. وزارتخانه‌‌اش مذاکرات با آمریکا درباره تمام مسائل، از مهاجرت گرفته تا انرژی را پیش می‌برد. پس از آنکه لوپز اوبرادور در ابتدا از محکوم کردن حمله ولادیمیر پوتین به اوکراین سرباز زد، این ابرارد بود که به دولت جو بایدن اطمینان داد مکزیک یکی از متحدان این کشور باقی می‌ماند. دیپلماسی ابرارد همچنین اطمینان داد مکزیک در دوران پاندمی کرونا واکسن دریافت می‌کند. به گزارش اکونومیست تا همین اواخر، او از شین‌بام شناخته‌شده‌تر بود. جنبش شهروندان؛ یک حزب چپ‌گرایی است که حکمرانی دو ایالت مهم خالیسکو و نوولئون را برعهده دارد، لوئیس دونالو کولوسیو چهره‌ای محبوب و پسر یک نامزد اصلاح‌طلب ریاست‌جمهوری حزب انقلاب نهادی دارد که در سال 1994 به قتل رسید. کولوسیو به‌هرحال اعلام کرده که نامزد نمی‌شود.

اگر ابرارد از حزب مورنا جدا شود بسیار رقابتی می‌شود اما کمتر کسی فکر می‌کند که این کار را بکند.

اما با این حال،‌ شین‌بام از اختلاف بسیار زیادش از ابرارد خرسند است. برخی از نظرسنجی‌ها جایگاه شین‌بام را 8نقطه درصد بالاتر از ابرارد نشان می‌دهد. این موضوع کمک می‌کند که شین‌بام کاندیدای موردنظر رئیس‌جمهوری باشد. برای چندین ماه فعالان مورنا تابلوهایی را در سراسر کشور نصب کرده‌اند که روی آن نوشته شده: «کلودیاست»- که احتمالا قوانین سخت‌گیرانه کمپین ریاست‌جمهوری در مکزیک را نقض می‌کند.

شین‌بام در مدیریت یکی از بزرگترین شهرهای جهان نمره بالایی دارد. مکزیکوسیتی بیش از 9 میلیون نفر جمعیت دارد که با حساب حاشیه‌نشینان به 25 میلیون نفر می‌رسد. پایتخت مکزیک از سال 1997 که انتخابات شهرداری راه‌اندازی شد به‌دست چپ‌گرایان اداره شده است و مترقی‌ترین سیاست‌های کشور را دارد.

شین‌بام روابط مکزیک با آمریکا را که در زمان ریاست‌جمهوری لوپز اوبرادور در مسائلی مانند مهاجرت، تجارت مواد مخدر و امنیت گاه‌گاهی پرتنش می‌شد را کاملا تجاری توصیف می‌کند. او می‌گوید که در قرارداد تجارت آزاد مکزیک با آمریکا و کانادا فرصت بزرگی وجود دارد اما چالش این است که باید مطمئن بود سرمایه‌گذاری خارجی «بتواند ثروت را برای مردم مکزیک به ارمغان آورد.»

شین‌بام می‌خواهد فقر را از بین ببرد. او با بیان حق آموزش، سلامت، مسکن، شغل و درآمد مناسب می‌گوید: «برای من، چپ‌گرایی با تضمین حداقل حقوق برای تمام شهروندان مرتبط است. نابرابری‌های بزرگ را کاهش می‌دهد، فقر را با حقوق مدنی کم می‌کند و در عین حال دموکراسی را تقویت می‌کند.»

زمانی که لوپز اوبرادور در انتخابات سال 2018 با 53درصد آرا برنده شد، به نظر می‌آمد به‌دنبال تغییرات گسترده‌ای در سیاست‌های مکزیک است. دهه‌هاست که کشور توسط حزب انقلابی نهادی اداره می‌شود؛ حزب میانه راست که تا سال 2000، به مدت 71 سال بر این کشور حکومت کرد. احزاب مخالف شامل حزب اقدام ملی، حزب چپ‌گرایان انقلاب دموکراتیک و گروهی شامل محافظه‌کارانی است که از سال 2000 تا 2012 دو دوره بر کرسی ریاست‌جمهوری نشستند. لوپز وعده پایان فساد، کاهش نابرابری و مهار خشونت‌های گنگ‌های غیرقانونی را داده بود. تا سال 2018، بسیاری از رای‌دهندگانی که از وضع موجود ناراضی بودند از اینکه لوپز اوبرادور توانسته بود تغییراتی ایجاد کند، احساس امیدواری می‌کردند.

زمانی که لوپز اوبرادور به قدرت رسید یک طرح سیاسی را به اجرا گذاشت که ترکیب متناقضی از سیاست‌هایی بود که با اقتدار آن را «تحول چهارم» اعلام می‌کرد؛ ترکیب یک گرایش مدل دهه هفتادی از ناسیونالیسم با سیاست‌های تند اقتصادی. با اینکه رئیس‌جمهور مکزیک در لفاظی‌هایش چپ‌گرایانه به‌نظر می‌رسد، اما سیاست‌هایش بیشتر یک ترکیب پیچیده‌اند. او ارائه خدمات بهداشتی را برای افرادی که بیمه نبودند، متوقف کرد و یارانه‌های حمایت از کودکان برای مادران شاغل را لغو و برنامه کمک‌های نقدی مشروط را رد کرد.

غریزه اصلی‌ لوپز اوبرادور دولت‌سالاری است که در آن دولت باید سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی را تعیین کند. رئیس‌جمهور مکزیک با اقداماتی که شامل ساخت پالایشگاه‌های جدید نفتی است، شرکت‌های نفتی و برق دولتی را به قیمت انرژی پاک تقویت کرد. او همچنین می‌خواهد لیتیوم مکزیک را ملی کند. رئیس‌جمهور مکزیک قدرت زیادی به نیروهای مسلح داد و تلاش کرد تا دادگاه عالی و بدنه الکتورال را تضعیف کند. در 19 می، رئیس‌جمهور مکزیک یک خط آهن وابسته به شرکت معدن گروپو مکزیکو را مصادره کرد. در 24 می، بانک آمریکایی سیتی‌گروپ اعلام کرد معامله فروش بانامکس، یک بانک تجاری مکزیکی به گروپو مکزیکو را رها می‌کند. مشخص نبود که گروپو مکزیکو به‌خاطر سلب مالکیت از این معامله کنار کشید یا اینکه سیتی‌بانک به خاطر اظهارنظرات مکرر رئیس‌جمهور درباره فروش این بانک از این تصمیم عقب‌نشینی کرد.

رئیس‌جمهور مکزیک به‌رغم سیاست‌های ایدئولوژیکی‌اش، محبوب است. 65درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی‌ها او را تایید می‌کنند. این میزان محبوبیت لوپز اوبرادور از هر رئیس‌جمهور دیگری در موقعیت مشابهی از دوران ریاستش بالاتر است. بسیاری از سرمایه‌گذاران به خاطر لوپز اوبرادور از هرگونه اقدامی دست نگه داشته‌اند. اما مکزیک نسبت به دیگر کشورهای آمریکای لاتین مثل برزیل وضعیت بهتری دارد. مکزیک که با 50 کشور قرارداد تجاری دارد، به خاطر فاصله نزدیکی که با آمریکا دارد، این کشور به یکی از ذی‌نفعان تجارت آزاد تبدیل می‌کند.

نامزدی شین‌بام به‌نظر واقعی می‌رسد. لوپز اوبرادور می‌گوید نامزد حزب مورنا توسط دو نظرسنجی در تابستان امسال تصمیم‌گیری می‌شود. اما نگرانی‌های فراوانی درباره عادلانه بودن آن، مانند اینکه چه شرکتی این نظرسنجی‌ها را برگزار می‌کند و از عموم مردم چه سوالاتی پرسیده می‌شود، وجود دارد. اما خیلی‌ها از جمله برخی از اعضای داخل حزب مورنا نگرانند که روند نظرسنجی شبیه آنچه باشد که در دوران اداره حزب نهادی انقلابی اتفاق افتاد. زمانی که رهبر حزب، جانشین‌اش را انتخاب کرد و روندی که به dedazo یا انگشت بزرگ شناخته می‌شود. ماریل ایبارا، روزنامه‌نگار می‌گوید: «این یک ددازوی پوششی است.»

شین‌بام به ادعای خودش شخصیتی رقابتی دارد. شهرداران مکزیکوسیتی از برتری خود در سطح ملی برخوردارند چون آنها بر 7درصد از جمعیت 126 میلیونی مکزیک حکومت می‌کنند که 15درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهند. شین‌بام در بیشتر موارد در کار خود موفق بوده است. تحت نظارت شین‌بام، آمار قتل و آدم‌کشی تقریبا بین سال‌های 2018 تا 2011 در مقایسه با کاهش 8درصدی که در سطح ملی داشته در این ایالت به نصف رسیده. شین‌بام تلاش کرده با پرداخت حقوق منصفانه‌ نیروی پلیس ایالتی را پاک‌سازی کند. در کشوری که سیاستمداران آن تحت تعقیب اتهاماتی مانند اختلاس قرار دارند، شین‌بام سیاستمداری پاک به‌نظر می‌رسد.

شین‌بام تمایل دارد برای سیاستگذاری رویکرد عاقلانه‌ای طی کند. برخلاف رئیس‌جمهور آملو، شین‌بام اطراف خود را از افراد شایسته‌ای پر کرده و تمایل دارد از نظرات مشاوران خود استفاده کند.

در دوران پاندمی، شین‌بام در سکوت از آقای اوبرادور فاصله گرفت و به داده‌های اطلاعاتی، ماسک و تست‌های مجانی برای کنترل بیماری کووید-19 اتکا کرد درحالی‌که لوپز اوبرادور از تریبون خود اعلام کرد هیچ نیازی به نگرانی و ماسک زدن نیست. (میزان مرگ و میر در مکزیک در جهان در رده بالایی قرار داشت.) شین‌بام پوشیدن ماسک را ترویج می‌کرد. رستوران‌ها و کلوب‌های شبانه را تعطیل کرد و بعدها ساعت کاری آنها را کاهش و تست‌گیری کووید-19 را افزایش داد. درحالی‌که لوپز اوبرادور تهدید کرونا را دست‌کم می‌گرفت و می‌گفت تعویذ از آنها محافظت می‌کند. شین‌بام هم هیچ انتقاد مستقیمی به این گفته‌های رئیس‌جمهور وارد نمی‌کرد. طی 5 سال گذشته، دولت شین‌بام مراکزی را اطرف پایتخت راه‌اندازی کرده تا دسترسی به خدمات و آموزش را برای فقرا تامین کند.

با فرض اینکه شین‌بام بتواند کاندیداتوری خود را تضمین کند، به نظر می‌رسد او در انتخابات بازنده باشد. سال 2018، سه حزب مخالف اصلی شامل حزب انقلاب دموکراتیک، حزب انقلاب نهادی و حزب اقدامات ملی) ائتلافی را به نام Va Por Mexico تشکیل دادند. این ائتلاف دوباره راه‌اندازی شده اما هیچ مدعی دیگری ظهور نکرده، درحالی‌که پیام اصلی این است که آنها با حزب مورنا فرق دارند. فرناندو بلائونزاران، یکی از قانون‌گذاران پیشین حزب انقلاب دموکراتیک می‌گوید: «ما باید برای رای‌دهندگان کاری انجام دهیم که آنها فقط به خاطر رای نیاوردن گزینه‌های دیگر به ما رای ندهند.»

اگر شین‌بام رئیس‌جمهور شود، چقدر با الگوی حرفه‌ای‌اش متفاوت خواهد بود؟ تا الان به نظر می‌رسد که شین‌بام به ایدئولوژی متناقض لوپز اوبرادور کاملاً پایبند بوده است. به‌سختی می‌توان تصور کرد که شهردار مکزیکوسیتی، که در رشته مهندسی انرژی مدرک دکتری دارد، با رویکرد رئیس‌جمهور فعلی در حمایت از نفت ملی و شرکت برق در برابر انرژی‌های پاک و ارزان‌قیمت موافق باشد. اما شین‌بام مدافع این بخش منحصربه‌فرد از پلتفرم رئیس‌جمهور بوده است. به‌طور مشابه، شین‌بام سیاست اقتصادی نئولیبرال را دلیل نابرابری مکزیک می‌داند و از بدنه الکتورال این کشور انتقاد کرده است. شین‌بام ممکن است برای دنباله‌روی از لوپز اوبرادور وسوسه شده باشد و کمک‌های اجتماعی را افزایش دهد که وفادارای را می‌خرد اما مشکل فقر را حل نمی‌کند.

تغییر برخی سیاست‌ها کار بسیار مشکلی است. لوپز اوبرادور مشارکت نیروهای مسلح در مبارزه با جرم را تشدید کرده است. طبق تحقیقی که توسط مؤسسه مردم‌نهاد «اتحاد مکزیک علیه جرم» انجام شده، او بیش از 70 وظایف غیرنظامی را به نظامیان واگذار کرده است. نظامیان حالا بنادر و خدمات گمرکی را کنترل می‌کنند و با ساخت و راه‌اندازی فرودگاه و یک قطار گردشگری جدید، سودهای حاصله را برای خود نگه می‌دارند. احتمال اینکه شین‌بام بتواند این مزایا را لغو کند، خیلی کم است، حتی اگر بتواند.

با این حال تردید وجود دارد که شین‌بام ادامه راه لوپز اوبرادور را پیش بگیرد و دادگاه عالی را تضعیف کند. بخشی از آن به این دلیل است که او از قدرت سیاسی رئیس‌جمهور فعلی برخوردار نیست. او برای هدایت حزب مورنا که بیشتر یک باشگاه هواداران برای لوپز اوبرادور است تا یک حزب سیاسی، کار سختی در پیش دارد. شین‌بام احتمالا ریاست کنگره‌ای را برعهده خواهد داشت که دو دسته شده است: تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که سال 2024 آینه‌ای از انتخابات میان‌دوره‌ای سال 2021 باشد؛ زمانی که حزب مورنا موقعیت خود را از دست داد از جمله اکثریت قاطع ائتلاف در کنگره.

مسئله به شخصیت نیز مربوط می‌شود. شین‌بام به اندازه رئیس‌اش که در نشست‌های خبری روزانه چندین ساعته منتقدانش را هدف قرار می‌دهد، دوآتشه نیست. به گفته پاتریشیا مرسادو، سناتور حزب جنبش شهروندان، او شخصیت بسیار متفاوتی نسبت به رئیس‌جمهور دارد. با این حال، برخی نگرانند که شین‌بام صرفا نماینده لوپز اوبرادور است. رئیس‌جمهور می‌گوید پس از پایان دوران تصدی‌اش در سال 2024 بازنشسته می‌شود و به مزرعه‌داری می‌پردازد. اما اگر حزب مورنا به‌گونه‌ای بتواند در سال 2024 اکثریت فوق‌العاده را به‌دست آورد، وعده داده است که ماه‌های آخر قدرتش، زمانی که جانشینش رئیس‌جمهور منتخب باشد، اصلاحات قانون اساسی را که دادگاه عالی کشور رد کرده، تصویب کند. چه او در صحن سیاسی باقی بماند چه نماند، تاثیر او بر مکزیک برای سال‌های آینده محسوس خواهد بود.

پدربزرگ و مادربزرگ شین‌بام یهودی‌هایی هستند که از لیتوانی و بلغارستان مهاجرت کرده‌اند اما او در مکزیک که اکثرا کاتولیک هستند، بدون پیروی از هیچ مذهبی بزرگ شده است. کمپین رسمی شین‌بام هنوز آغاز نشده اما جنسیت یکی از موضوعاتی است که اصلا مطرح نشده. از 32 ایالت مکزیک 9 ایالت فرماندار زن دارند. با اینکه خشونت مبتنی بر جسنیت در کنار تبعیض جنسیتی همچنان مشکل بزرگی در سراسر کشور است، شین‌بام می‌گوید که جنسیت هیچ تاثیر منفی بر آرزوهای امروز او نداشته است.