نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

زمان یک توافق موقت با ایران فرا رسیده

Responsible Statecraft وابسته به اندیشکده «کوئینسی» در مطلبی به قلم ساموئل هیکی نوشت: «با متوقف شدن تمام تعاملات دیپلماتیک از سپتامبر ۲۰۲۲، بحران بر سر برنامه هسته‌ای ایران در پس‌زمینه سیاست بین‌المللی قرار گرفته است. هر دو طرف نگران تشدید اوضاع هستند، اما انزوای اقتصادی و سیاسی به ایران ضربه زده و هم‌زمان برنامه هسته‌ای آن در حال انباشت ذخایر فزاینده‌ای از مواد شکافت‌پذیر با غنای بالاست. به گفته رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در حال حاضر، ایران در حال جمع‌آوری «مواد هسته‌ای کافی برای چندین سلاح هسته‌ای» است. پس از ۱۷ ماه از شروع روند دیپلماتیک، برجام رو به نابودی، همچنان بهترین گزینه برای پایان دادن به بحران است و با این حال، احیای آن بعید است. با وجود نشانه‌های اولیه مبنی بر اینکه ایران ممکن است پایبندی به توافق کاهش تحریم‌ها را بپذیرد، پیشنهاد‌های دولت بایدن برای ازسرگیری برجام، متوقف شده است. درحالی‌که رابرت مالی، نماینده آمریکا در ایران هفته گذشته تکرار کرد که او همچنان به‌دنبال «نتیجه دیپلماتیک» است، یک دیپلمات دیگر آمریکایی گفته است که ایران «به امتناع» از مذاکرات مستقیم ادامه می‌دهد. در حال حاضر ایران سلاح هسته‌ای ندارد، و اگر تصمیم به تولید آن بگیرد، طبق برآورد اسرائیل در نوامبر ۲۰۲۲، حداقل یک تا دو سال طول می‌کشد تا ایران یک بمب و کلاهک آن را بسازد. بعید است که آنها بتوانند این کار را بدون متوجه شدن کشور‌های غربی انجام دهند. این تخمین‌ها با ارزیابی بیل برنز، رئیس سیا، تأیید می‌شود که ایالات‌متحده «هیچ مدرکی مبنی بر تصمیم رهبر ایران برای تسلیحات نظامی نمی‌بیند». با این حال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از فوریه ۲۰۲۱ به سایت‌های برنامه هسته‌ای ایران دسترسی نداشته و نظارت سرزده ایجادشده تحت برجام از زمان خروج ایالات‌متحده از توافق از بین رفته است. به زبان ساده، اولویت، عقب‌نشینی ایران از آستانه هسته‌ای است. درحالی‌که زمان شکست تحت برجام یک سال بود، ایران اکنون می‌تواند مواد شکافت‌پذیر برای یک سلاح هسته‌ای را در کمتر از یک هفته جمع‌آوری کند. در تئوری، ایران می‌تواند این کار را در فاصله بین بازدید‌های بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام دهد؛ سناریوی کابوس‌وار که برجام برای اجتناب از آن ساخته شد. پس توافق موقت ممکن است شامل این موارد شود:
1-محدودیت خلوص غنی‌سازی اورانیوم و ذخیره آن. بعید است ایران بخش بزرگی از اورانیومی را که انبار کرده به خارج ارسال کند، زیرا این ذخایر را به‌عنوان اهرمی برای یک معامله بزرگتر می‌داند، اما مسدود کردن رشد آن می‌تواند معیاری قابل اندازه‌گیری برای ایجاد اعتماد باشد.
2-محدودیت تعداد و نوع سانتریفیوژها. باز هم، بعید است که با یک توافق موقت به سطح برجام بازگردیم، اما مسدود کردن توانایی ایران برای تحقیق و توسعه سانتریفیوژ‌های پیشرفته، پیشرفت برنامه غنی‌سازی را متوقف می‌کند.
3-دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سطح برجام را دوباره برقرار کنید. هرچند این بلندپروازانه‌ترین درخواست است، اما انجام آن ضروری‌ترین مورد است، زیرا این اطمینان را به‌شدت افزایش می‌دهد که ایران نمی‌تواند هیچ ماده‌ای را برای فعالیت‌های اعلام‌نشده استفاده کند. ایران باید تشویق شود تا ثابت کند آنچه را که می‌گوید انجام می‌دهد و اطمینان حاصل کند که هیچ دلیلی برای یک کشور برای انجام یک عملیات ضداشاعه پیشگیرانه علیه برنامه چندمیلیارددلاری‌اش وجود ندارد.
در ازای این فعالیت‌های هسته‌ای، ایران باید فوراً احساس آرامش اقتصادی کند، زیرا اقدامات متقابل هسته‌ای می‌تواند فوراً تحت تأثیر قرار گیرد. یکی از گزینه‌ها این است که گروه 1+5 معافیت‌های نفتی را به برخی کشور‌ها - مانند کشور‌هایی که به‌خاطر از دست دادن نفت روسیه متأثر شده‌اند - بدهد تا نفت خام ایران را وارد کنند. گزینه دیگر لغو انسداد دارایی‌های ایران است که در بانک‌های خارج از کشور مانند کره جنوبی و ژاپن نگهداری می‌شود.