تلاش فرانسه برای نفوذ در سوریه

امانوئل مکرون، نخستین رئیس دولت اروپایی است که ضمن گفت‌وگوی تلفنی با جولانی، از وی برای سفر به فرانسه دعوت کرده است. جولانی پیش از این به دو کشور ترکیه و عربستان سفر کرده است. سفر جولانی به ترکیه و عربستان با توجه به نقش «آشکار» و «پررنگی» که دو کشور از سال‌ها قبل در تحولات سوریه داشته‌اند و همواره نیز به دنبال سرنگونی بشار اسد بودند، طبیعی است.

این موضوع، اما در مورد فرانسه حداقل در شرایط کنونی صدق نمی‌کند. پس از فروپاشی امپراطوری عثمانی و بین سال‌های 1920 تا 1946 میلادی سوریه تحت «قیمومیت» فرانسه قرار داشت. بعد از آغاز بحران سوریه در سال 2011، فرانسه از مخالفان بشار اسد حمایت می‌کرد. با وجود این‌ها و پیشینه طولانی نقش‌آفرینی فرانسه در سوریه، اما در سال‌های گذشته و پس از پایان جنگ سوریه و نفوذ روسیه و ایران در دمشق، پاریس از تحولات این کشور به حاشیه رانده شده بود.

بعد از سرنگونی بشار اسد، دولت فرانسه بعد از یک وقفه چندساله، دوباره در تحولات این کشور فعال شده و به‌دنبال گسترش همکاری‌های دوجانبه با حاکمان جدید سوریه است. گزارش‌های موجود از جمله اسناد لزکو نشان می‌دهد از هفته‌های گذشته برخی شرکت‌های فرانسوی مانند توتال (Total) و وئولیا (Veolia) در حال مذاکره با حاکمان سوری برای مشارکت در پروژه‌های نفت، گاز و آب هستند.

در همین حال دولت فرانسه طرح‌هایی را برای تسهیل دسترسی شرکت‌های کوچک و متوسط ​​فرانسوی به بخش‌های کلیدی مانند انرژی، ساخت‌وساز، کشاورزی، مخابرات و بهداشت در سوریه آماده کرده است. با توجه به اینکه فرانسه قدرت اول سیاسی در اتحادیه اروپا است و یک بازیگر مهم در دیپلماسی بین‌المللی به شمار می‌رود، جریان سیاسی حاکم بر دمشق که به‌دنبال کسب مشروعیت بین‌المللی و جذب کمک‌های خارجی برای بازسازی و احیای اقتصاد سوریه است، از مواضع پاریس استقبال نموده و متمایل به گسترش همکاری‌های دوجانبه با این کشور است.

فرانسه از تقویت مناسبات سیاسی و دیپلماتیک با حاکمان جدید سوریه «اهداف» و «منافع» متعددی را دنبال می‌کند؛ نگرانی از احیای دوباره گروه‌های تروریستی، کنترل مهاجران و مسئله آوارگان که حتی به شهرهای فرانسه هم رسیده است، حضور در بازار 18 میلیونی سوریه، رقابت با مسکو و آنکارا و تقویت موازنه قدرت به نفع غرب به‌ویژه در مقابل روسیه و دسترسی آسان به منابع انرژی از اهداف مهم دولت فرانسه در سوریه است که قرار است با دعوت از جولانی آن‌ها را پیگیری ‌کند.

در کنار اهداف مذکور، اما یک «هدف مهم و راهبردی» وجود دارد و آن «تقویت نفوذ» فرانسه در سوریه است که زمانی جزو کشورهای تحت سلطه دولت فرانسه در منطقه بود. به عبارتی، مکرون با دعوت از جولانی و ارائه پیشنهادهای سیاسی، اقتصادی و تجاری از جمله حمایت‌های دیپلماتیک، رفع تحریم‌ها، اعطای وام‌های کم‌بهره، مشارکت در پروژه‌های انرژی و حضور شرکت‌های فرانسوی در روند بازسازی، درصدد است «قدرت» سابق فرانسه در سوریه را «بازیابی» کند و این کشور را به «عرصه نفوذ» فرانسه در غرب آسیا و شرق مدیترانه تبدیل نماید.

برای نیل به اهداف و منافع گفته‌شده، فعالان اقتصادی و برخی محافل سیاسی در فرانسه به دولت مکرون «توصیه» می‌کنند، دیپلماسی اقتصادی این کشور در سوریه باید دو هدف کلیدی را در اولویت قرار دهد: نخست، لغو تحریم‌های بین‌المللی و بازگرداندن اعتماد سوریه به تعهد فرانسه. در این رابطه فرانسه باید برای کاهش محدودیت‌های تجاری اتحادیه اروپا و ایالات متحده و در عین حال حمایت قانونی از خواسته‌های حاکمان جدید سوریه تلاش کند. دوم، پاسخگو نگه داشتن بشار اسد در دادگاه کیفری بین‌المللی که می‌تواند به عنوان نماد قدرت و تعهد فرانسه به عدالت را در افکار عمومی سوریه به نمایش بگذارد.

با وجود تمام تلاش‌های دولت فرانسه و برنامه‌هایی که برای نفوذ اقتصادی و سیاسی در آینده سوریه دارد، حتی اگر حکام کنونی دمشق هم بخواهند، پاریس تنها می‌تواند در «بخش‌های کوچکی» از این کشور نفوذ کند. سوریه فعلاً زمین بازی آمریکا، رژیم اسرائیل، ترکیه و عربستان است و «فضای محدودی» را برای حضور یا نفوذ سایر کشورها در سوریه باقی گذاشته‌اند.

روس‌ها هم درصدد بازگشت دوباره به سوریه هستند و بنا به تعارضاتی که با دولت فرانسه دارند، مانع ورود این کشور به حوزه منافع خود در سوریه خواهند بود. این در حالی است که افکار عمومی سوریه، به خاطر «تحریم‌هایی» که دولت‌های غربی از جمله فرانسه در 14 سال گذشته به این کشور اِعمال کرده و مردم را در سختی و مشقت قرار داده‌اند، اعتماد چندانی به آنها ندارند.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید