پاسخ شرکت توانیر به یک گزارش

پیرو انتشار خبری با عنوان «هاشم اورعی در گفت‌وگو با هم‌میهن هشدار می‌دهد: خطر خاموشی کشور» در مورخ  3 دی 1403 آن روزنامه، پاسخ شرکت توانیر به شرح ذیل ارسال می‌گردد.

خواهشمند است دستور فرمایید حسب ماده ۲۳ فصل ششم قانون مطبوعات و به منظور آگاهی خوانندگان و تنویر افکار عمومی پاسخ ارسالی در همان بخش با تیتر ذیل انتشار یابد. مسئله اصلی ناترازی انرژی نیست، بلکه هدررفت انرژی در بخش‌های مختلف مصرف است برنامه‌های مدیریت مصرف برق برای صنایع در تابستان 1403 به سه دسته کلی تقسیم شد که شامل «صنایع کوچک و کارگاهی»، «صنایع متوسط» و «صنایع بزرگ و انرژی‌بر» شده بود. برق مورد نیاز صنایع کوچک و کارگاهی که ۹۲ درصد کل صنایع را شامل می‌شود، بدون محدودیت تامین شد.

برق صنایع متوسط و شهرک‌های صنعتی که شامل ۵۶ هزار واحد صنعتی می‌شود به مدت ۶ روز در هفته و به صورت شبانه روزی تامین شد، در واقع این صنایع فقط یک روز در هفته آن هم مطابق قانون کار تعطیل بودند و به ازای جابه‌جایی یک روز کاری در هفته با روز جمعه از تعرفه همکاری با صنعت برق بهره‌مند شدند که در قبوض آن‌ها اعمال شد، البته در مقاطع خیلی محدودی نیز تعطیلی آن‌ها به 2 روز افزایش یافت. ۷۰۰ واحد صنعتی بزرگ و انرژی‌بر مانند صنعت فولاد، مس، آلومینیوم و سیمان نیز در ساعات گرم روز که مصرف برق شبکه اوج می‌گرفت، به طور متوسط حداکثر تا 50 درصد برق کمتری دریافت کردند.

در واقع با برنامه‌ای که وزارت نیرو طراحی کرد تلاش شد تا ناترازی برق در تابستان امسال به‌گونه‌ای مدیریت شود که کمترین میزان تاثیر را روی صنایع داشته باشد. آمارها نیز نشان می‌دهد میزان انرژی تحویلی به این صنایع در تابستان امسال نسبت به پارسال 5 درصد رشد داشته است. در پاییز و زمستان نیز صنعت برق محدودیتی در تامین برق ندارد، اما با توجه به آنکه سوخت 90 درصد نیروگاه‌های حرارتی کشور گاز است به علت کاهش شدید دما به‌ویژه در نیمه شمالی کشور و روند صعودی مصرف گاز، سوخت کافی به نیروگاه‌ها تحویل نشد و در نتیجه موجب ایجاد محدودیت در تامین برق خانگی و صنعت شد.

البته باید به این نکته توجه کرد که مسئله اصلی ناترازی انرژی نیست، بلکه هدررفت انرژی در بخش‌های مختلف مصرف به‌علت بهره‌گیری از تجهیزات با راندمان پایین و مصرف انرژی بالاست. به‌عنوان نمونه به گواهی سازمان ملی استاندارد، هدررفت برق در صنعت فولاد در یک سال در یک دهه 4 برابر شده و به بیشتر از 447 میلیون کیلووات ساعت رسیده، برقی که 63 میلیون یورو معادل هزینه ساخت یک نیروگاه 100 مگاواتی ارزش دارد. تارنمای استاتیستا متوسط قیمت برق صنعتی در 9 کشور برتر تولید‌کننده فولاد دنیا را 8 برابر متوسط قیمت برق صنعتی ایران گزارش کرده است، در واقع ایران به عنوان یکی از 10 تولیدکننده برتر فولاد دنیا، کمترین هزینه را برای برق صنعتی خود در نظر گرفته است.

به عبارت دیگر صنایع ایران، به‌جای آهن، انرژی رایگان به دیگر کشورها صادر می‌کنند. از سوی دیگر نگاهی به آمار تولید ناخالص داخلی ایران و سوئیس در سال 2022 موضوع هدررفت انرژی را در ایران شفاف‌تر خواهد کرد؛ در گزارش خبرگزاری فارس در تاریخ 11 شهریور 1402 آمده است بر اساس اطلاعات worldpopulationreview، مصرف برق صنایع ایران در یک سال کامل 2022 حدود 115 میلیارد کیلووات ساعت است، در حالیکه مصرف برق همه مشترکان صنعتی، خانگی، کشاورزی و سایر مصرف‌کنندگان برق کشور سوئیس در این سال معادل 58.46 میلیارد کیلووات ساعت است که این عدد معادل نصف مصرف برق صنایع بزرگ و مشترکان در شهرک‌های صنعتی ایران است، با این میزان مصرف برق بر اساس آمار بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی سوئیس در این سال ۸۷۰ میلیارد دلار است.

به عبارت دیگر، سوئیس با مصرف برقی معادل ۵۰ درصد مصرف برق صنایع ایران ۶.۷ برابر صنعت کشور تولید ناخالص داخلی دارد. درخصوص خروج حاکمیت از تجارت برق نیز باید گفت که وزارت نیرو در 2 سال گذشته تاکید بسیار زیادی به واگذاری آن به بخش خصوصی داشته، در همین زمینه رونق بورس را هدف قرار داده و این امر به عنوان یکی از تکالیف وزارت نیرو در قانون برنامه هفتم مورد تاکید قرار گرفته و وزارت نیرو موظف است تا پایان برنامه هفتم پیشرفت سهم معاملات خارج از بازار بورس و دوجانبه را به بالای 60 درصد برساند که به همین منظور ابزارهای متنوع مالی نظیر بازار تابلوی سبز برای نیروگاه‌های تجدید‌پذیر ایجاد شده که خوشبختانه استقبال خیلی خوبی از آن‌ها شده و بالغ بر هزار مگاوات قرارداد مبتنی بر همین بازار توسط ساتبا منعقد و نخستین نیروگاه 13 مگاواتی مربوط به این نوع از تجارت و تبادلات برق هم وارد مدار و در آبان ماه وارد بورس شد و توانست برق خودش را به فروش برساند.

در کنار آن سیاست‌هایی مثل ایجاد تابلوی آزاد بورس در نظر گرفته شده است تا تولیدکننده و مصرف‌کننده بتوانند فارغ از دخالت دولت مبادلات مستقیمی داشته باشند.  نکته مهم این که وزارت نیرو امیدوار است با استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا و کشف قیمت و حذف تعرفه‌گذاری برای مشترکین غیر‌حمایتی از انباشت بدهی‌ها جلوگیری کند.

در کنار آن فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاری بخش‌های مختلف در بخش نیروگاهی، شبکه و بخش خرده‌فروشی برق ایجاد کند تا با استفاده از آن‌ها امکان ایجاد تعادل بین درآمد و هزینه و انگیزه برای سرمایه‌گذاری فراهم شود. در پایان لازم به یادآوری است که وزارت نیرو برنامه‌های گسترده‌ای برای عبور از ناترازی‌ انرژی در دست اقدام دارد که اجرای ۱۴ مگاپروژه با هدف کاهش ناترازی‌های تولید و مصرف برق در اوج بار تابستان سال ۱۴۰۴یکی از آن‌هاست که امید می‌رود با اجرای به موقع و دقیق همه آن‌ها، اوج بار سال آینده با موفقیت سپری شود.