مالیات صادرات، قوانینی مشوق یا بازدارنده؟
مالیاتها یکی از ابزارهای مهم سیاستهای اقتصادی در هر کشوری هستند. در ایران، مالیات صادرات به عنوان یکی از عناصر اصلی سیاستهای مالی و تجاری، نقش پررنگی دارد. صادرات نهتنها باعث ارزآوری برای کشور میشود، بلکه بر رشد اقتصادی و اشتغال نیز تأثیرگذار است. به همین دلیل، قوانین مالیاتی مرتبط با صادرات از اهمیت ویژهای برخوردارند، قوانین مالیات صادرات را تا چه حد می شناسید؟ در این نوشتار آخرین قوانین مالیات بر صادرات را مرور می کنیم.
تعریف مالیات صادرات
مالیات صادرات به مالیاتی گفته میشود که دولت بر کالاها یا خدمات صادرشده اعمال میکند. هدف از این مالیات، مدیریت منابع داخلی، ایجاد توازن تجاری، و بعضاً تأمین درآمدهای دولتی است. در ایران، با توجه به اهمیت صادرات غیرنفتی، سیاستگذاران تلاش کردهاند تا با اعمال معافیتهای مالیاتی، از رشد صادرات حمایت کنند.
باید بدانید در حالی که مالیات واردات با هدف حمایت از تولید داخلی اعمال میشود، مالیات صادرات معمولاً برای مدیریت منابع یا ایجاد تعادل در بازار داخلی وضع میگردد.
مبنای مالیات صادرات ایران
مالیات بر صادرات یکی از زیرمجموعههای مالیات بر ارزش افزوده است که در قوانین مالیاتی ایران تعریف شده است. مطابق با ماده ۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۳۸۷، صادرات و واردات هر دو تحت شمول این قانون قرار دارند؛ بنابراین، مالیات بر صادرات نیز به عنوان یکی از انواع مالیات بر ارزش افزوده در نظر گرفته میشود.
مالیات بر ارزش افزوده دارای نرخ معینی است. طبق بند (ر) تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور، نرخ مالیات بر ارزش افزوده که در ماده ۷ قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰ مشخص شده بود، یک واحد درصد افزایش یافت و در حال حاضر برابر با ۱۰ درصد تعیین شده است.
معافیتها و استرداد مالیات بر ارزش افزوده در صادرات
یکی از دلایل مهم اعمال معافیت یا استرداد مالیات بر ارزش افزوده در حوزه صادرات، تأثیر مثبت آن بر رشد اقتصادی و ارزآوری است. صادرات به دلیل ورود ارز به کشور و تقویت تولید داخلی، در اغلب موارد از پرداخت مالیات معاف بوده یا صادرکنندگان میتوانند مالیات پرداختی خود را پس از تکمیل فرآیند صادرات بازپس گیرند.
بررسی قانون معافیت مالیاتی صادرات
بر اساس ماده ۱۰ قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال ۱۴۰۰، درآمدهای حاصل از صادرات کالاها و خدمات در شرایط خاصی از پرداخت مالیات معاف هستند. این شرایط شامل موارد زیر میشوند:
-
صادرات کالاها به خارج از کشور از طریق مبادی خروجی رسمی یعنی، صادرکنندگان باید کالاهای خود را از گمرکها و مبادی رسمی خروجی کشور ارسال کنند.
-
ارائه پروانه سبز گمرکی یا برگ خروجی، قطعاً می دانید، این اسناد که توسط گمرک صادر میشوند، باید هنگام صادرات کالا ارائه شوند.
-
برای صادرات خدمات، ارائه قرارداد مرتبط و تأیید انجام کار توسط نزدیکترین نمایندگی رسمی جمهوری اسلامی ایران در کشور مقصد الزامی است.
-
در صادرات خدمات، صادرکننده باید گواهی تأیید شده ارزآوری خود را از بانک مرکزی ارائه دهد.
-
سایر مدارک مرتبط و موردنیاز برای صادرات خدمات نیز باید به مراجع مربوطه ارائه شود.
بر اساس این ماده قانونی، در صورتی که صادرکننده مالیات بر ارزش افزودهای پرداخت کرده باشد، میتواند درخواست استرداد آن را ارائه دهد. البته، برای فعالیت در حوزه صادرات و واردات، داشتن کارت بازرگانی ضروری است و صادرکنندگان موظف به پرداخت مالیات مرتبط با این کارت هستند.
نرخ صفر مالیاتی صادرات چیست؟
طبق ماده ۱۴۱ قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم مصوب سال ۱۳۹۴، صد درصد درآمد حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی، خدمات و محصولات کشاورزی مشمول نرخ صفر مالیاتی است.
اما آیا شرایط برخورداری از نرخ صفر مالیاتی صادرات را می دانید؟
-
صادرکنندگان موظفند اسناد گمرکی شامل اظهارنامه گمرکی، قبض انبار، بارنامه و سایر مدارک مرتبط را به اداره مالیات ارائه دهند تا نشان دهند کالا به خارج از کشور صادر شده است.
-
کالای صادراتی باید با تعرفه گمرکی مشخص شده و مشمول نرخ صفر مالیاتی باشد.
-
کالاهای صادراتی نباید به هیچ عنوان در داخل کشور مصرف یا مورد استفاده قرار گیرند.
-
علاوه بر شرایط ذکر شده، صادرکنندگان باید کلیه قوانین و مقررات مالیاتی دیگر را نیز رعایت کنند.
-
برخی کالاها ممکن است مشمول محدودیتها یا شرایط خاصی برای برخورداری از نرخ صفر مالیاتی باشند.
-
مقصد صادرات نیز ممکن است در برخی موارد بر شرایط برخورداری از نرخ صفر مالیاتی تأثیرگذار باشد.
مهم : بر اساس جزء ۵ حکم بند (ع) تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۱، شرط اصلی برای معافیت مالیاتی یا بهرهمندی از نرخ صفر مالیاتی، بازگشت کامل ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور است. در غیر این صورت، صادرکننده از این تسهیلات مالیاتی محروم خواهد شد.
این تسهیلات مالیاتی باعث میشود صادرکنندگان با انگیزه بیشتری فعالیت کنند و در عین حال، محصولات داخلی رقابتپذیری بیشتری در بازارهای بینالمللی پیدا کنند.
بررسی روشهای رفع تعهد ارزی صادرکنندگان
رفع تعهد ارزی از سال ۱۳۹۷ و با دستورالعمل بانک مرکزی در مورد «نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور» آغاز شد. این دستورالعمل تصریح میکند:
تمامی صادرکنندگان کالا و خدمات موظف به ارائه تعهد برای بازگشت ارز حاصل از صادرات خود به چرخه اقتصادی کشور هستند.
موضوع رفع تعهد ارزی همچنین در جزء ۵ حکم بند (ع) تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ تأکید شده است. افزون بر این، بند ۱۳ ماده ۱ آییننامه اجرایی تبصره (۶) بند (ح) ماده (۲) مکرر قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز روشهای مختلف بازگشت ارز حاصل از صادرات را مشخص کرده است.
روشهای بازگشت ارز حاصل از صادرات
بر اساس قوانین و دستورالعملهای موجود، صادرکنندگان میتوانند از روشهای زیر برای بازگرداندن ارز صادراتی به چرخه اقتصادی استفاده کنند:
فروش ارز بهصورت حواله در سامانه نیما: صادرکننده میتواند ارز حاصل از صادرات را در سامانه جامع تجارت (نیما) به بانک مرکزی، مؤسسات اعتباری یا صرافی بفروشد.
واردات کالا یا خدمات در مقابل صادرات: ارز حاصل از صادرات میتواند برای واردات کالاها یا خدمات موردنیاز همان صادرکننده استفاده شود.
واگذاری ارز به دیگران برای واردات: صادرکننده میتواند ارز حاصل از صادرات خود را به دیگر واردکنندگان واگذار کند تا برای واردات کالا استفاده شود.
تهاتر کالا به کالا: در این روش، کالاهای صادراتی با کالاهای وارداتی معادل ارزشگذاری و مبادله میشوند.
فروش ارز بهصورت اسکناس: صادرکننده میتواند ارز خود را به صورت نقد (اسکناس) به بانک مرکزی، مؤسسات اعتباری یا صرافی بفروشد.
بازپرداخت تسهیلات ارزی: ارز حاصل از صادرات میتواند برای بازپرداخت تسهیلات ارزی اخذشده از بانکها، مؤسسات مالی، صندوق توسعه ملی یا دیگر منابع تأمین مالی خارجی (فاینانس و ریفاینانس) استفاده شود.
ارتباط رفع تعهد ارزی با مالیات صادرات
مالیات صادرات صادرکنندگان هنگام ترخیص کالا توسط نرمافزارهای حسابداری بازرگانی محاسبه و اخذ میشود. اما صادرکنندگان پس از رفع تعهد ارزی خود، میتوانند درخواست استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات را ارائه دهند. این فرآیند باعث میشود مالیات پرداختی به آنها بازگردانده شود.
مهلت بازگشت ارز حاصل از صادرات چقدر است؟ طبق ماده ۷ آییننامه اجرایی تبصره (۶) بند (ح) ماده (۲) مکرر قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، صادرکننده موظف است حداکثر ظرف چهار ماه از تاریخ صدور پروانه گمرکی، ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصادی کشور بازگرداند. در صورت نیاز، این مهلت با تأیید وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) قابل تمدید است.
استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات
برای بازپسگیری مالیات پرداختشده، صادرکننده پس از رفع تعهد ارزی باید به سامانه مالیات بر ارزش افزوده مراجعه کند. مراحل انجام این کار به شرح زیر است:
-
ورود به سامانه و انتخاب گزینه «استرداد» از منوی سمت راست.
-
انتخاب گزینه «ثبت درخواست استرداد».
-
تکمیل اطلاعات و ارسال درخواست استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات.
چرا داشتن وکیل مالیاتی برای صادرات ضروری است؟
حتما می دانید که برای کسب موفقیت در صادرات، تنها داشتن محصول باکیفیت کافی نیست!
پیچیدگی قوانین مالیاتی، به خصوص در حوزه مالیات صادرات، میتواند چالشهای بزرگی را برای صادرکنندگان ایجاد کند. از این رو، مشاوره با متخصصان مالیاتی و یا داشتن وکیل مالیاتی به عنوان راهکاری هوشمندانه و ضروری تلقی میشود.
دلیل اهمیت مشاور و وکیل مالیاتی در صادرات:
-
قوانین و مقررات مالیاتی به طور مرتب تغییر میکنند و تعیین دقیق کالاهایی که مشمول نرخ صفر مالیاتی هستند، نیازمند دانش تخصصی و بهروز است.
-
فرآیند استرداد مالیات بر ارزش افزوده پیچیدگیهای خاص خود را دارد و مشاوران و وکلای مالیاتی میتوانند با ارائه راهنماییهای دقیق، به شما کمک کنند تا در کمترین زمان ممکن به حق خود برسید.
-
با مشاوره با یک وکیل خبره مالیاتی، میتوانید از بروز مشکلات و اختلافات مالی با سازمان امور مالیاتی جلوگیری کرده و ریسکهای مالی خود را به حداقل برسانید.
-
متخصصان مالیاتی با آگاهی از آخرین تسهیلات و مشوقهای صادراتی، میتوانند به شما کمک کنند تا از این مزایا به بهترین شکل ممکن استفاده کنید.
-
وکلای مالیاتی با تحلیل دقیق وضعیت مالی کسبوکار شما، میتوانند به شما در برنامهریزی مالی بهتر و کاهش هزینهها کمک کنند.
-
انجام امور مالیاتی، به ویژه برای صادرکنندگانی که حجم معاملات بالایی دارند، زمانبر و پیچیده است. با سپردن این امور به متخصصان، میتوانید در زمان و انرژی خود صرفهجویی کنید و بر فعالیتهای اصلی کسبوکار خود تمرکز کنید.
