صلح خاورمیانه و انتخابات آمریکا

هر دو حزب دموکرات و جمهوی‌خواه وقتی با بزرگ‌ترین چالش‌های سیاست خارجی آمریکا مواجه می‌شوند در شرایطی قرار می‌گیرند که باید خودشان را نشان بدهند. این موضوع زمانی روشن‌تر خواهد شد که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل برای جلسه مشترک کنگره آمریکا سخنرانی کند. هرچند جی‌دی ونس، نامزد معاونت دونالد ترامپ، در بعضی مواضع با ترامپ اختلاف دارد، اما در مورد حمایت از مواضع افراطی نتانیاهو با او همسو است، از جمله در حمایت از اینکه اسرائیل باید جنگ غزه را تا نابودی کامل حماس ادامه دهد.

بایدن و هریس برای پاسخ دادن به اظهارات نتانیاهو بدون اینکه حزب‌شان در نظرسنجی‌ها هزینه بدهد، کار سختی در پیش دارند. در شرایطی که ترامپ می‌تواند گروهی از یهودیان را که معمولاً به دموکرات‌ها رای می‌دادند جذب کند، یک نظرسنجی گالوپ نشان می‌دهد که میلیون‌ها آمریکایی، به‌ویژه مسلمانان و البته بسیاری از یهودیان با مواضع افراطی نتانیاهو مخالف هستند. اما در میان همین میلیون‌ها رای‌دهنده هم بسیاری به دلیل ناتوانی دولت بایدن در مذاکره آتش‌بس از این دولت دلزده شده‌اند. هرچند این افراد به ترامپ رای نمی‌دهند، اما ممکن است کلاً پای صندوق رای حاضر نشوند که می‌تواند در ایالت‌های تعیین‌کننده، سرنوشت‌ساز باشد.

اما رئیس‌جمهور جدید ایران، مسعود پزشکیان هم می‌تواند تحول سرنوشت‌سازی در بازگرداندن این افراد پای صندوق‌های رای بازی کند. پزشکیان از زمانی که به پیروزی رسیده‌است، محتاطانه پیروزی‌اش را به شکلی پیچیده تفسیر کرده‌است. او به وضوح نشان داده‌است که دنبال ایجاد تحولی برای سکولار کردن حکومت نیست و در عوض گفته‌است دنبال این است که همه ایرانیان کرامت داشته‌باشند تا بتوانند معنای زندگی خود را بسازند.

مهم‌ترین اقدام او تاکنون انتشار یک یادداشت با عنوان «پیامی به جهان جدید» که به زبان انگلیسی در روزنامه تهران‌تایمز منتشر شد، بود. در این یادداشت پزشکیان نوشته‌است: «از تلاش‌های صادقانه برای کاهش تنش‌ها استقبال می‌کنیم و با صداقت به صداقت پاسخ خواهیم داد.» این عبارات را می‌توان به عنوان اراده ایران برای کاهش تهدید جنگ هسته‌ای با باز کردن تاسیسات هسته‌ای ایران به روی بازرسان بین‌المللی به ازای باز شدن بازارهای جهانی به روی تولیدات ایران و کالاهای جهان برای مصرف‌کنندگان ایرانی دانست.

آنچه از موضع پزشکیان برداشت می‌شود، دقیقاً همان چیزی است که باید دولت بایدن به‌عنوان یک واکنش معتبر به اظهارات نتانیاهو در مقابل کنگره نشان دهد. در برابر اشتیاقی که ترامپ و ونس برای نتانیاهو ابراز خواهند کرد، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه در موقعیتی است که می‌تواند یک رویکرد جدید نسبت به صلح در خاورمیانه اعلام کند. برای اطمینان، بایدن و هریس نباید اطمینان قطعی نسبت به مذاکرات اولیه‌ای که با پزشکیان انجام می‌دهند ابراز کنند، مذاکراتی که می‌تواند به شدت ریسک جنگ اتمی بین ایران و اسرائیل را کاهش دهد. این مهم تنها در صورتی عملی می‌شود که تیم هریس بتواند در انتخابات نوامبر برنده شود و البته پزشکیان هم بتواند بر مقاومت مخالفان تندرو مذهبی‌اش فائق آید.

در هر صورت آیا این منطقی نیست که آمریکایی‌ها به جای اینکه اجازه دهند ترامپ و ونس این شانس را از بین ببرند، به دولت اجازه دهند تا مسیر رسیدن به این تحول مهم را امتحان کند؟ اما تنها در صورتی مردم آمریکا می‌توانند چنین کنند که بلینکن به سرعت با ایران تماس بگیرد و در اعلام قصد دو کشور برای پیمودن راه‌های جدید با هدف رسیدن به صلح در خاورمیانه همراهی کند.