بررسی پیامدهای حمله به کنسولگری دمشق و نشست فوق‌العاده شورای امنیت؛
سناریوهای پاسخ به اسرائیل
شورایعالی امنیت ملی به‌دنبال حمله به کنسولگری ایران در سوریه و شهادت دو فرمانده ارشد سپاه پاسداران، تشکیل جلسه داد. آنگونه که دبیرخانه این شورا اعلام کرده، در این جلسه تصمیماتی نیز اتخاذ شده است. همچنین به خواست روسیه، نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل در ارتباط با این حمله در ساعات نخست بامداد امروز برگزار شده، اما مشخص نیست که آیا دستاورد و خروجی‌ای نیز خواهد داشت یا نه. با این حال دبیرکل سازمان ملل این حمله را محکوم کرد و خواستار خویشتنداری و پرهیز از این تنشها شده است اما تاکنون این اقدام از سوی هیچ نهاد و کشور غربی محکوم نشده است.
ساختمان کنسولگری ایران در دمشق عصر روز سیزدهم فروردین، مورد حمله هوایی قرار گرفت و به‌طور کامل ویران شد. براساس آخرین اخبار تائیدشده، در جریان این حمله ۱۳ نفر شهید شدند که ۷ نفر از آنان سرداران و افسران ارشد سپاه پاسداران و ۶ نفر دیگر اتباع سوریه بودند. براساس اطلاعاتی که از سوی حسین اکبری، سفیر ایران در سوریه مطرح شد، این حمله با استفاده از جنگنده اف ۳۵، با ۶ فروند موشک و از سمت بلندی‌های اشغالی جولان صورت گرفت. حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق با واکنش برخی کشورهای جهان مواجه شد اما مورد محکومیت کشورهای اروپایی و آمریکایی قرار نگرفت.
مقامات ایران نسبت به این حمله واکنش نشان داده و مطرح کردند که پاسخ سختی به اقدام اسرائیل خواهند داد. در حال حاضر کارشناسان نگران این موضوع هستند که واکنش ایران چه خواهد بود و بحران در خاورمیانه را وارد چه مرحله‌ای خواهد کرد. ایران طی نامه‌ای رسمی به شورای امنیت سازمان ملل متحد، خواستار تشکیل جلسه برای بررسی حمله اسرائیل به کنسولگری دمشق شد. رسانه آمریکایی آکسیوس به نقل از یک مقام شورای امنیت ملی آمریکا مدعی شد، مقامات کاخ سفید با ارسال پیامی به ایران اعلام کرده‌اند که در این حمله نقشی ایفا نکردند و اطلاعات خاصی نیز در اختیار نداشته‌اند. در ادامه این گزارش به نقل از مقامات رژیم صهیونیستی و آمریکایی گفته شده است که تل‌آویو چند دقیقه پیش از انجام شدن حمله، به دولت بایدن اطلاع داده اما منتظر چراغ سبز نشان دادن آنها نمانده است.
رهبری: صهیونیست‌ها پشیمان خواهند شد
ظهر روز گذشته، بیانیه‌ای رسمی از سوی مقام معظم رهبری در واکنش به حمله به کنسولگری و شهادت نیروهای سپاه منتشر شد. در این بیانیه بر پشیمان کردن صهیونیست‌ها از حمله دمشق تاکید شده است. در این بیانیه آمده است: «سردار رشید و فداکار اسلام، سرلشکر پاسدار محمدرضا زاهدی، در کنار همرزم بزرگوارش سردار محمدهادی حاج‌رحیمی، با جنایت رژیم غاصب و منفور صهیونیست به شهادت رسیدند. سلام و رحمت خدا و اولیائش بر آنان و دیگر شهیدان این حادثه، و لعنت و نفرین بر سردمداران رژیم ظالم و متجاوز. شهیدان ما از خداوند مهربان خود، نشان قبول مجاهدتِ درازمدت خود را دریافت کردند و هم‌اکنون در جمع اولیاء و صلحاء، متنعم به نِعَم الهی‌اند. سردار زاهدی از دهه شصت در میدان‌های خطر و مجاهدت، چشم‌انتظار شهادت بود. آنها چیزی را از دست نداده و پاداش خود را دریافت کرده‌اند، ولی غم فقدان آنان برای ملت ایران به‌ویژه هرکه آنان را می‌شناخت، سنگین است. رژیم خبیث به دست دلاورمردان ما مجازات خواهد شد. آنها را از این جنایت و امثال آن پشیمان خواهیم کرد به حول و قوه‌ی الهی.»
پاسخ خواهیم داد
سیدابراهیم رئیسی نیز روز گذشته با صدور پیامی نسبت به این حمله واکنش نشان داد و اعلام کرد: «این جنایت ناجوانمردانه نیز بی‌پاسخ نخواهد ماند.» همچنین وزارت امور خارجه کشورمان عصر روز گذشته، بیانیه‌ای صادر و حمله به ساختمان دیپلماتیک ایران در دمشق را «با شدیدترین عبارات محکوم کرد.» در این بیانیه تاکید شده است: «از سازمان ملل متحد به‌ویژه شورای امنیت و دبیرکل آن سازمان، انتظار می‌رود در مسیر مقابله با اعمال متخلفانه و ناقض مقررات بین‌المللی رژیم صهیونیستی اسرائیل، که تهدیدکننده صلح و امنیت بین‌المللی تلقی می‌گردند، واکنش لازم و سریع را داشته و اینگونه اعمال جنایتکارانه و تروریستی را محکوم و تقبیح نمایند.»
بنا بر پستی که حسین امیرعبداللهیان در شبکه ایکس (توئیتر) منتشر کرد، سفیر سوئیس به‌عنوان حافظ منافع آمریکا ساعت ۴۵ دقیقه بامداد سه‌شنبه از سوی مدیرکل آمریکا به وزارت خارجه فراخوانده شده و پیام ایران خطاب به آمریکایی‌ها را دریافت کرده است. همچنین برخی شخصیت‌های سیاسی کشورمان طی یک روز گذشته نسبت به حمله اسرائیل واکنش نشان دادند. علی مطهری، نماینده ادوار مجلس در شبکه ایکس نوشت: «شهادت برای سرداران و افسرانی که در کنسولگری ایران در سوریه به لقاءالله رفتند آرزو بوده است اما برای ما خسران است. چرا باید این عزیزان در تیررس رژیم اشغالگری که به‌هیچ‌قانون بین‌المللی پایبند نیست، اجتماع پیدا کنند؟»
علی شمخانی، دبیر پیشین شورایعالی امنیت ملی و مشاور سیاسی رهبری نیز نوشت: «رژیم صهیونیستی به‌عنوان ارتش نیابتی آمریکا در منطقه با حمله به کنسولگری ایران در دمشق مرتکب حماقتی شده که باید تاوان آن را پس بدهد. مطلع بودن یا نبودن واشنگتن از قصد اسرائیل برای دست زدن به این اقدام، تاثیری در مسئولیت مستقیم آمریکا در قبال این جنایت و تبعات آن ندارد.»
واکنش‌های متناقضی نیز از سوی برخی چهره‌های رسانه‌ای و رسانه‌های تندرو نسبت به این ترور اتفاق افتاد. بخشی از بدنه کارشناسی و رسانه‌ای طیف اصولگرا که درباره ترور شهیدان سلیمانی و فخری‌زاده معتقد به برخورد سخت با عاملان ترور بودند، روز گذشته صحبت خاصی درباره تنبیه عاملان ترور نکردند. روزنامه کیهان روز بعد از ترور محسن فخری‌زاده (شماره ۸ آذر ۱۳۹۹) تیتر «چشم در برابر چشم/ صهیونیست‌ها منتظر باشند» را روی صفحه یک خود داشت؛ اما روز گذشته صرفاً به خبر حمله اسرائیل و شهادت سردار زاهدی اکتفا کرد. برخی از کاربران فضای مجازی نیز به مقایسه رفتار تندروها در موارد مشابه، در دولت حسن روحانی و ابراهیم رئیسی پرداختند.
واکنش‌های بین‌المللی
سفارت روسیه در تهران در بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن حمله اسرائیل به بخش کنسولی سفارت ایران در دمشق آن را نقض فاحش تمام مبانی حقوق بین‌الملل دانست. در بخشی از این بیانیه آمده است: «حمله رژیم صهیونیستی به سفارت ایران در سوریه می‌تواند باعث تشدید تنشها در خاورمیانه که آبستن پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی است، شود.»
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا که در پاریس به سر می‌برد، در یک نشست خبری اعلام کرد که کشورش در حال به دست آوردن جزئیات حمله به کنسولگری ایران در دمشق است. همچنین یک رسانه آمریکایی مطرح کرد که یک مقام شورای امنیت ملی آمریکا می‌گوید کاخ سفید در حمله رژیم صهیونیستی به ساختمان کنسولگری سفارت ایران در دمشق نقش نداشته و رژیم صهیونیستی تنها در دقایق آغازین این عملیات متجاوزانه و بدون ارائه جزئیات به آنها اطلاع داده است.
روسیه، چین، لبنان، عمان، سوریه، قطر، کوبا، ونزوئلا، مصر و عربستان سعودی از جمله کشورهایی هستند که حمله اسرائیل را محکوم کردند. حکومت طالبان نیز اقدام اسرائیل را نقض آشکار موازین دیپلماتیک دانست. سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد نسبت به این حمله ابراز نگرانی و مطرح کرد که چنین اقداماتی پیش از این از سوی سازمان ملل محکوم شده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل این سازمان نیز حمله اسرائیل را محکوم کرد. اروپایی‌ها نسبت به این حمله و واکنش احتمالی ایران ابراز نگرانی کردند. سخنگوی ارشد کمیسیون اروپا ضمن اعلام نگرانی این اتحادیه از وضعیت پیش‌آمده، خواستار خویشتنداری تهران در پاسخ به حمله اسرائیل به کنسولگری دمشق شد. پیتر استانو گفت: «موضع ما این است که در شرایط بسیار پرتنش منطقه، نشان دادن خویشتنداری واقعاً از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا تشدید بیشتر در منطقه به نفع هیچ‌کس نیست.»
واکنش ایران سنجیده خواهد بود
جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل خاورمیانه درباره رعلل حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق به خبرنگار «هم‌میهن» گفت: «اگر رژیم صهیونیستی را تحلیل کنیم، دلایل و انگیزه‌های این حمله را به دست می‌آوریم. شرایط اسرائیل به اعتراف برخی مقامات‌شان، زنگ خطر فروپاشی دولت صهیونیستی را به صدا درآورده است. حتی به‌صورت غیرمستقیم تهدید کرده بودند که اگر دولت صهیونیستی مورد تهدید و خطر قرار بگیرد، حاضر به استفاده از سلاح اتمی هستند. لذا آنها در بن‌بست بسیار دشواری گیر کرده‌اند. راه‌شان از هر طرف بسته است.
از لحاظ سیاسی مطمئن بودند که آمریکایی‌ها از آنها تمام‌قد حمایت می‌کنند اما در آخرین قطعنامه آتش‌بس با عدم اعمال وتو از سوی آمریکایی‌ها مواجه شدند. چراکه وتوی مجدد یک قطعنامه از سوی آمریکا، باعث واکنش‌های گسترده به‌خصوص از طرف کشورهای منطقه می‌شد. اسرائیلی‌ها خواهان ادامه جنگ و ورود به رفح هستند اما آمریکایی‌ها با این مسئله مخالفند. فرماندهان ارتش اسرائیل هم موافق ورود به رفح نیستند و ربه‌طور علنی اعلام کردند که ما توان درگیری زمینی در رفح را نداریم. یکی از خطراتی که اسرائیل با آن مواجه است، واکنش مردم کشورهای عربی همسایه مانند اردن است که ممکن است توده‌هایی از آنان به سمت سرزمین‌های اشغالی حرکت کنند. این خطر ممکن است از سوی مصر یا اردن، سرزمین‌های اشغالی را تهدید کند. اسرائیلی‌ها از لحاظ سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی در فشار هستند و برای باز کردن یک راه تنفس و خروج از این بن‌بست دست به چنین حمله خطرناکی زدند.»
قنادباشی اضافه کرد: «یکی از راهبردهای اسرائیل تلاش برای کاهش توان ایران است که باید مدنظر ما قرار بگیرد. حذف هر مهره فعال و توانمند ایران از نظر آنان کاهش توان ایران و جبهه مقاومت در منطقه است. از سوی دیگر با پایان محاصره بیمارستان شفا و فجایعی که اسرائیلی‌ها در این محل رقم زدند، صهیونیست‌ها می‌رفتند تا با یک موج جدید نفرت و محکومیت روبه‌رو شوند. می‌توانیم این‌طور بگوییم که حمله اخیر اسرائیل به نوعی صحنه را عوض کرد. تمرکزها را از بیمارستان شفا برداشت و از سوی دیگر برخی چهره‌های بلندمرتبه نظامی ایران را نیز به شهادت رساند. این حمله نشان‌دهنده قدرت اسرائیل نیست بلکه از روی استیصال است.»
این تحلیلگر مسائل منطقه درباره پاسخ ایران به حمله اسرائیل، اظهار داشت: «تجربه نشان داده است که ایران سنجیده عمل خواهد کرد. همان‌طور که ایران در واکنش به ترور سردار سلیمانی، نسبت به اقدام آمریکایی‌ها سنجیده عمل کرد. در خصوص این حمله نیز باید گفت که ایران وارد عرصه مدنظر اسرائیل نخواهد شد. خواست اسرائیلی‌ها این است که ایران واکنشی نشان دهد که به نفع آنان باشد اما ایران همان‌طور که در ۶ ماه گذشته و در جریان جنگ در غزه سنجیده و عقلانی عمل کرده، در این برهه نیز عاقلانه رفتار خواهد کرد. واکنش ایران به‌گونه‌ای خواهد بود که اسرائیل توانایی بهانه‌جویی نداشته باشد.»
