روایت اول در حکایت مولانا
«مست عشق» نخستین تجربه سینمای ایران در به تصویر کشیدن برشی از زندگی مولانا و رابطه پررمزوراز او با شمستبریزی است. همین یک خط کافیست که هم اشتیاق به تماشای آن در مخاطب برانگیخته شود و هم ترس و نگرانی از چگونگی این روایت در میان خیل عظیم علاقهمندانِ او.
اشتیاق و دلشورهای که با این پرسش گره میخورد فارغ از اینکه «مست عشق» از حیث سینمایی و فرم زیباشناختی چه نکات ضعف و قوتی دارد، این است که آیا توانسته قصه شمس و مولانا را چنانکه شایسته منزلت این دو بزرگ است به تصویر بکشد؟ آیا اساساً میتوان دریای عظیم اندیشههای مولانا را در قالب یک فیلم سینمایی شناساند و معرفی کرد؟ آیا تصویری که از مولانا در «مست عشق» میبینیم همان تصویر و توقعی است که از مولانا داشتیم؟
به این فهرست میتوان پرسشهای دیگری را هم اضافه کرد تا با پاسخی که از تماشای فیلم شکل میگیرد به داوری درباره فیلم نشست. اما آنچه فارغ از خوانشهای گوناگون از فیلم و نظر مخاطبان و منتقدان باید به آن توجه داشت، خودِ این اتفاق است.
یعنی ساخت فیلمی درباره مولانا در سینمای ایران. سالهاست که در محافل و مراکز فرهنگی و سینمایی و هنری، سخن بر سر ضرورت ساخت آثار سینمایی از مفاخر و مشاهیر فرهنگ و تمدن ایرانی و اسطورههای تاریخی آن بوده است. استقبال از این فیلم، حتی مخاطبان و منتقدانی که از تماشای آن راضی برنمیگردند، جای خوشحالی و امیدواری دارد که اگر سینمای ایران به سراغ اسطورهها و شخصیتهای بزرگ تاریخی خود برود، مخاطب از آن استقبال خواهد کرد و فروش فیلمها صرفاً منوط به ژانر کمدی و فیلمهای عامهپسند و گاه سخیف نیست و چهبسا فروش بالای برخی کمدیهای دمدستی، از فقدان و کمبود سوژههایی است که دغدغههای جدی و عمیقتری دارند.
از این حیث باید ساخت فیلمی مثل «مست عشق» را با همه نقدهایی که ممکن است به آن داشته باشیم به فال نیک گرفت و مورد تشویق قرار داد که برداشتن این قدم، مقدم بر هر رای و نظری است که درباره فیلم داریم.
از سوی دیگر فیلم «مست عشق» به میانجی روایت رابطه شمس و مولانا از عشق و مهربانی و صلح با خویش و دوست داشتن آدمها و امید میگوید.
از منظر جامعهشناختی فیلم میتوان ساخت «مست عشق» را پاسخ به یک نیاز و ضرورت اجتماعی دانست. جامعهای درگیر خشم و افسردگی با تماشای این فیلم انگار مرهم و التیامی برای زخمهای خود مییابد و تماشای فیلم حالش را خوب میکند.
بسیاری از مخاطبان از علاقهمند شدن خود به زندگی و اندیشه مولانا گفتهاند و به میانجی تماشای فیلم، انگیزه تحقیق و مطالعه درباره سوژه آن را پیدا کردهاند و این خود میتواند دستاورد خوبی برای سازندگان فیلم باشد. «مست عشق» اولین روایت سینمای ایران از حکایت مولاناست که فارغ از سنگ محک نقدی که باید بخورد، سنگبنای فیلمسازی فرهنگی است که باید در خاک سینمای ایران مستحکم شود تا راهی به شکوفایی باز کند.