هادی سروش: فرعون برای تحکیم سلطه خود، جامعه را قطعه قطعه کرد
هادی سروش با اشاره به آیه ۱۱۳ سوره هود که فرمود : «لا تَرکَنوا اِلَی الَّذینَ ظَلَموا» بر لزوم دوری از حمایت از ستمگران تأکید کرد و گفت: قرآن به صراحت می‌فرماید که حتی کوچک‌ترین کمک و حمایتی از ستمکاران نباید صورت گیرد. اگر جامعه مسلمانان پس از رحلت پیامبر(ص) به این آیه عمل می‌کرد، هرگز شاهد ظهور حکومت‌های ستمگر در تاریخ اسلام نبودیم.
به گزارش هم‌میهن آنلاین و به نقل از شفقنا؛ هادی سروش در تحلیل خطبه حضرت زهرا(س) در جمع عزاداران هیئت انصار المهدی تهران گفت: قدرت‌طلبان مردم را نردبان قدرت میکنند و پس از رسیدن به هدف، رهایشان میکنند و این همان رفتاری است که منطبق بر الگویِ فرعون است و حضرت فاطمه (س) در متن جامعه اسلامی آن را دید و به آن هشدار داد.
روش فرعون در تصاحب قدرت و تصاحب مردم
سروش به تشریح شیوه فرعون در بهره‌کشی از مردم برای تثبیت قدرت پرداخت و گفت: فرعون برای تحکیم سلطه خود، جامعه را قطعه قطعه و شخصیت مردم را خرد کرد تا راحت‌تر بتواند بر آنان حکومت کند. غرض آن است که روش فرعون خلاصه می شود در دو مرحله؛ اول یکپارچگی جامعه را تغییر داد؛ «جَعَلَ أَهْلَها شِیَعاً» (قصص/۴) . دوم؛ شخصیت و هویت ارزشیِ جامعه را نابود کرد؛ «فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ» (زخرف/ ۵۴)
در نتیجه کار و روش سیاسی فرعون این بود که جامعه را از یکپارچگی انداخت و بعد شخصیت جامعه را خُرد کرد و بعد آنان را عبد خود داد. این سوء استفاده از مردم برای رسیدن به قدرت است و بعد از آن؛ رها کردن مردم است. به تعبیر علامه طباطبایی؛ فرعون عقل و فهم مردم را به بازی گرفت و مردم هم به شکل سریع و خفت بار فرعون و حاکمیت او را پذیرفتند! استخف عقول قومه و طالبهم بالخفة و السرعة.
روش حاکمیت بعد از رحلت پیامبر(ص)
سروش گفت: متأسفانه این روش ناپسند که در طول تاریخ در میان جریان‌های قدرت‌طلب رواج داشته، پس از رحلت پیامبر(ص) در جامعه اسلامی نیز رخ پیدا کرد و تا توانستند از مردم استفاده کردند و قدرت پیدا کردند تا جایی که به خانه دختر پیامبر حمله کردند و سپس براساس امیال خود به حکمرانی پرداختند.
عبارت خطبه حضرت زهرا (س) چنین است؛ «شما را آماده پذیرش دعوتشان شدید ، سپس شما را دعوت به قیام کرد و سبکبار برای حرک یافت! شعله های خشم و انتقام را در دلهای شما بر افروخت، و آثار غضب در شما نمایان گشت. هاتفا بکم، فالفاکم لدعوته مستجیبین ،و للغرة فیه ملاحظین، ثم استنهضکم فوجدکم خفافاً و احمشکم فالفاکم غضاباً».
خلاصه سخن حضرت زهرا (س) است ؛ اولا شما مردم اجازه ندادید ما از رنج از دست دادن پیامبر (ص) آرام شویم ، ثانیا ؛ در مقابل قدرت با تعظیم به سرعت گوش به فرمان بودید، و ثالثا ؛ قدرت ها توانستند از احساسات شما به خوبی استفاده کنند و آتش غضب را در نهان شما شعله ور کنند.
استفاده ابزاریِ قدرت‌طلبان از مردم برای رسیدن به مقاصد
سروش در ادامه گفت: قدرت‌طلبان از مردم به عنوان ابزاری برای رسیدن به مقاصد خود سوء استفاده میکنند و آنان را نردبان قدرت قرار داده و سپس مردم را رها می کنند.
در نهج البلاغه در خطبه ۱۰۶ آن جملات کوتاه حضرت فاطمه را تشریح میکند ؛ “شما مردم هستید که زمینه قدرت نمایی و حتا ظلم آنان آماده می کنید چرا که اموری که باید تحت فرمان الهی تنظیم و ترتیب یافته است را به قدرت طلبان می سپارید” ؛ “و مکنتم الظلمه من منزلتکم و اسلمتم امور الله فی ایدیهم”
اینکه امیرالمومنین می‌فرمایند؛ «مردم با اقدام خود، بستر حکومت ستمگران را فراهم میکنند و امور الهی را به دست نااهلان می‌سپارند» ؛ نشان از عمق بینش و جایگاه والای کلام حضرت زهرا(س) دارد که ۲۵ سال قبل در خطبه اش بدان اشارت فرمود که حاکمان ستمگر از مردم برای رسیدن به قدرت کمک می‌گیرند، اما پس از تثبیت حکومت، آنان را رها کرده و حتی از خشم و ناراحتی‌شان کمال استفاده را میکنند و این روشِ غیراخلاقی ؛ مشابه رفتار فرعون است.
در این روش غلط و باطل حکمرانی نه تنها حاکم ظالم مورد تقبیح است بلکه مردمی هم که نردبان ظلمِ ظالم می شوند مورد تقبیح هستند.
کوچک‌ترین کمک و حمایتی از ستمکاران نباید صورت گیرد
سروش در ادامه با اشاره به آیه ۱۱۳ سوره هود که فرمود : «لا تَرکَنوا اِلَی الَّذینَ ظَلَموا» بر لزوم دوری از حمایت از ستمگران تأکید کرد و گفت: قرآن به صراحت می‌فرماید که حتی کوچک‌ترین کمک و حمایتی از ستمکاران نباید صورت گیرد. اگر جامعه مسلمانان پس از رحلت پیامبر(ص) به این آیه عمل می‌کرد، هرگز شاهد ظهور حکومت‌های ستمگر در تاریخ اسلام نبودیم.
جایگاه فاطمه در قیامت؛ فاطمه (س) مدار رضایت الهی
وی در بخش دیگری از سخنانش به بیان جایگاه رفیع حضرت فاطمه زهرا(س) در قیامت پرداخت و با اشاره به روایت شیخ مفید از شیخ صدوق در کتاب امالی از امام صادق(ع)، تصریح کرد: در روز قیامت، همه خلائق به احترام عبور حضرت زهرا(س) از صراط، چشم‌های خود را فرو می‌اندازند و ایشان با استقبال هفتاد هزار فرشته، در جایگاه ویژه‌ای قرار می‌گیرند ؛ “یا معشر الخلائق! نکسوا رئوسکم و غضوا ابصارکم حتی تمر فاطمه(س) بنت محمد علی الصراط، فتمر مع سبعین الف جاریه من الحور العین… ” در این صحنه محشر کبرا ؛ «خداوند نیز رضایت او را رضایت خود می‌داند ؛ فیأتیها النداء من قبل الله عز و جل یا فاطمة لک عندی الرضا»
سروش در پایان، گفت: مهم این است که حضرت زهرا(س) در قیامت مدار رضایت الهی است و این مقام ، در زیر مجموعه مقام شفاعت آن حضرت است . و این مقام منحصر به قیامت و محشر نیست و هر کسی می تواتد با خلوص و توسل ، برای حل مشکلات خود و جامعه و امت اسلامی با توسل به آن حضرت (س) از درگاه خداوند متعال پیشرفت و امنیت و رزق و سلامتی را خواهان باشد .
