حاصل یک عمر تماشا نگاهی به آخرین اثر مایک لی
مایک لی، کارگردان برجسته بریتانیایی، با فیلم جدید خود «حقایق سخت» (Hard Truths) که در ژانویه ۲۰۲۵ در بریتانیا اکران شد، بار دیگر به سینمای اجتماعی و روانشناختی بازگشته است.
مایک لی، کارگردان برجسته بریتانیایی، با فیلم جدید خود «حقایق سخت» (Hard Truths) که در ژانویه ۲۰۲۵ در بریتانیا اکران شد، بار دیگر به سینمای اجتماعی و روانشناختی بازگشته است. این فیلم، با محوریت شخصیت پَنسی، زن میانسال سیاه‌پوستی که با افسردگی و خشم درونی دست‌وپنجه نرم می‌کند، تحسین منتقدان را برانگیخته و به‌عنوان یکی از آثار برجسته سال شناخته شده است.
«لی» یک اصولگرای انقلابی در سینماست. همچنان دغدغه‌های سیاسی اجتماعی خودش را طی دهه‌ها فیلم‌سازی با خود حمل می‌کند و از سوی دیگر مانند یک جوان خلاق و جسور کار آوانگارد می‌سازد. در همین فیلم اخیرش می‌بینیم که بعد از چند فیلم تاریخی باز رجعتی داشته به سینمای جمع و جور خودش که بیننده‌ی پیگیر فیلم‌های لی را به یاد «بوسه مرگ»، یکی از اولین فیلم‌ها و مهجورترین فیلم‌هایش می‌اندازد. سینمایی کردن یک زندگی روزمره کاملاً عادی و بدون گره‌های مرسوم فیلمنامه‌ای، آن هم وقتی نتیجه، یک اثر قابل توجه و سترگ باشد، کاری بسیار دشوار است؛ کاری که لی در هشتادویک‌سالگی از پس آن برآمده است. در چنین اثری شکل‌گیری شخصیت و بعد از آن روابط بنیان فیلم است. لی این کار را با سبک خاص خودش در تمرین‌های طولانی و مستمر با بازیگران و خلق شخصیت و روابط در طی این تمرین‌ها به دست می‌آورد.
مایک لی توانایی جادویی‌ای در جذاب کردن امور روزمره دارد
شیوه‌ی همیشگی لی – انداختن مخاطب به میان زندگی شخصیت‌ها بی‌مقدمه و بدون توضیح – باعث می‌شود فیلم‌هایش طبیعی و واقعی به نظر برسند. او توانایی عجیبی دارد در تبدیل مسائل عادی به چیزهایی که تماشایشان جذاب است.
«پَنسی» مرکز عاطفی فیلم است. زنی میانسال و سیاه‌پوست، که در خانه‌ای بی‌روح و رابطه‌ای سرد با شوهرش زندگی می‌کند. او اغلب ساکت، درون‌گرا و خاموش است؛ ولی این سکوت، نشانه‌ی بی‌دردی نیست؛ بلکه نشانه‌ی زخمی عمیق و خشم فروخورده است. پَنسی با همسرش کرتلی (با بازی دیوید وبر) که صاحب یک شرکت کوچک لوله‌کشی است، و پسرشان موسی (تواین بارت) که به‌ندرت از اتاقش بیرون می‌آید، در خانه‌ای معمولی و راحت زندگی می‌کند. او به‌شدت افسرده است، بیشتر روز را در خواب می‌گذراند، و به نظر می‌رسد که دچار خودبیمارانگاری است. خشم او در طول فیلم کاهش نمی‌یابد، اما بیشتر و بیشتر درک می‌کنیم که این خشم نشانه‌ی فشار شدید روحی اوست.
ما سه مواجهه می‌توانیم با شخصیت اصلی، پنسی، داشته باشیم. در مواجهه اول، با یک زنی روبه‌رو هستیم که مشخصاً روان سالمی ندارد، خشم کنترل‌نشده دارد و حالش خوب نیست. نگاه روانشناختی به این شخصیت احتمالاً اولین مواجهه هر مخاطبی با پنسی باشد. فیلم هم می‌خواهد واضحاً ما را به این سمت ببرد. مواجهه دیگر، مواجهه‌ای اخلاقی است. آیا روان ناسالم مجوز هر رفتاری با دیگری را به ما می‌دهد؟ حدود و ثغور کار مسئولیت اخلاقی در وضعیت استیصال چیست؟ اما مواجهه سومی هم هست، آن هم مواجهه اجتماعی با یک زن سیاه‌پوست با انباشتی تاریخی از رنج و درد است. به نظر این سه مواجهه هرسه در فیلم لی می‌تواند وجود داشته باشد.
حقایق سخت نمایشی از توانایی مایک لی در خلق داستان‌های انسانی و واقعی است. با تمرکز بر شخصیت‌های پیچیده و روابط انسانی، فیلم جایگاه ویژه‌ای در کارنامه او دارد و نشان‌دهنده بازگشت موفقیت‌آمیز او به سینمای اجتماعی است. سینمای مایک لی از جایی آغاز شد که جامعه را با ذره‌بین انسانیت نگاه می‌کرد. در Hard Truths، او همان نگاه را حفظ کرده ولی با عمق روانشناختی بیشتر، و با حساسیت نسبت به نژاد، جنسیت، سکوت و خشم. این فیلم نتیجه یک عمر مشاهده، درک، تمرین و صبوری است.
