شیرین تنها نبود
چرا اسرائیل اهمیتی برای جان روزنامه‌نگاران قائل نیست؟
چرا اسرائیل اهمیتی برای جان روزنامه‌نگاران قائل نیست؟
حیا أبو شخيدم / رویترز
ترجمه و تلخیص: محسن محمودی
11 می2022 روزی است که برای همیشه در حافظه من حک شده است. حوالی شش صبح بود که با صدای زنگ گوشیم از خواب بیدار شدم. با تقلا یک چشمم را باز کردم و از زیر بالش گوشیم را درآوردم. دیدم یکی از دوستان فلسطینیم پیامک فرستاده است: «چطوری حیا؟ روحش قرین رحمت و آرامش باشد. قلب همه ما شکسته است.» با وحشت از تخت بیرون پریدم، قلبم مانند گنجشککی گرفتار می‌زد و دستانم می‌لرزید. به سختی نوشتم که «چه کسی مرد؟» جواب کوتاه بود و جانکاه «شیرین ابوعاقله کشته شد.»
شیرین ابوعاقله یکی از اعضای خانواده من نبود و او را از نزدیک نمی‌شناختم یا حتی با او همکار نبودم اما دوستانم به‌خوبی می‌دانستند که او برای من چه معنایی دارد. من هم مثل اکثر فلسطینی‌های هم‌سن‌وسال خودم با تماشای او از تلویزیون بزرگ شدم. وقتی در سال‌های غم‌افزای انتفاضه دوم، آنقدر مضطرب بودم که نمی‌توانستم چیزی جز اخبار تماشا کنم، شیرین در هر خانه‌ای حضور داشت. او صدای بی‌باکی بود که داستان‌های هراسناک زندگی ما در فلسطین را در معرض دید جهانیان قرار داد. شجاعت و خونسردی او با وجود هرج و مرجی که در آن زندگی می‌کردیم، ما را سرشار از آرامش می‌کرد. او یک الگوی واقعی بود و یکی از دلایلی که من هدف خود را از روزنامه‌نگاری پیدا کردم.
شيرين تا واپسین لحظه عمرش به وظيفه گزارش زنده و لحظه‌به‌لحظه از محل منازعه عمل كرد. او با پوشیدن جلیقه محافظ آبی‌رنگ خبرنگاری و کلاه آهنی مخصوص، در حال آماده شدن برای گزارش حمله اسرائیل به شهر جنین در کرانه باختری بود که یک تک‌تیرانداز اسرائیلی گلوله‌ای به صورت او شلیک کرد و بلافاصله او را کشت. قتل شیرین سراسر فلسطین را در بهت و خشم فرو برد. این یک سوگ جمعی بود. همه فلسطینی‌ها، صرف‌نظر از مذهب یا گرایش سیاسی، در مراسم تشییع جنازه او که جزو شلوغ‌ترین مراسم در تاریخ معاصر فلسطین خوانده می‌شود، با هم عزاداری کردند. عزاداران فلسطینی درحالی‌که قصد داشتند تابوت او را از بیمارستان بیرون بیاورند، مورد حمله نیروهای اسرائیلی قرار گرفتند. این صحنه‌ای بود که دنیا را در شوک فرو برد.
همین صحنه چند هفته بعد تکرار شد. در اول ژوئن، نیروهای اسرائیلی غفران وراسنة، روزنامه‌نگار فلسطینی را در نخستین روز کاری خود در یک ایستگاه رادیویی محلی کشتند. به مراسم تشییع‌جنازه او نیز حمله کردند.
روز گذشته، خبرگزاری رویترز در بیانیه‌ای اعلام کرد که عصام عبدالله، فیلمبردار این خبرگزاری در جنوب لبنان کشته شده است. شبکه الجزیره نیز اعلام کرد که خبرنگار و عکاس الجزیره این شبکه زخمی شده‌اند. بی‌بی‌سی عربی نیز اعلام کرد که گزارشگران این رسانه، پس از اینکه پلیس در شهر تل‌آویو آنها را متوقف کرد، مورد حمله و آزار قرار گرفتند و سپس بازداشت شدند. مهند توتونجی، هیثم ابودیاب و تیم عربی بی‌بی‌سی در حال رانندگی به سمت هتل بودند که خودروی آنها متوقف شد و رو به دیوار بازرسی و مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.
اما تراژدی اصلی در خود غزه در جریان است. براساس گزارشی که شبکه تلویزیونی الجزیره منتشر کرد در پی حمله نظامیان اسرائیل به مردم فلسطین دست‌کم ۹ خبرنگار در غزه به شهادت رسیده‌اند. سه نفر از این خبرنگاران، سعید الطویل، سردبیر وب‌سایت الخمسه‌نیوز، محمد صبح و هشام‌النوجه از خبرنگاران این وب‌سایت خبری بودند. همچنین کمیته حفاظت از خبرنگاران، مرگ محمدالصالحی، روزنامه‌نگار فلسطینی را که در نزدیکی اردوگاه آوارگان فلسطینی البریج در مرکز غزه به ضرب گلوله کشته شد را تأیید کرد. براساس اطلاعیه مرکز فلسطین برای توسعه و آزادی رسانه‌ها و کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران خاورمیانه و شمال آفریقا، ابراهیم لافی، عکاس «عین‌مدیا» در گذرگاه بیت‌حانون غزه کشته شده است. خبرهای تکمیلی از کشته شدن نضال‌الوحیدی، عکاس شبکه النجاح و هیثم، عکاس عین مدیا و خبرنگار دیگری به نام عبدالواحد در همین حمله حکایت دارد. [این آمار متعلق به روز 27 اکتبر است که این مقاله نوشته شده است. بدیهی است که شوربختانه هر ساعت بر این تعداد اضافه می‌شود.] کشتن خبرنگاران به یکی دو مورد خلاصه نمی‌شود. براساس گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز، دست‌کم 30 روزنامه‌نگار از
سال 2000 توسط نیروهای امنیتی اسرائیل کشته شده‌اند. برخی از این روزنامه‌نگاران خارجی بودند، از جمله سیمون کامیلی، عکاس و خبرنگار ایتالیایی خبرگزاری آسوشیتدپرس و جیمز میلر فیلمبردار و فیلمساز بریتانیایی. اما بیشتر آنها مانند شیرین ابوعاقله فلسطینی بودند.
روزنامه‌نگاران فلسطینی علاوه بر ترور، مدت‌هاست در معرض انواع نقض فاحش حقوق بشر از سوی دولت اسرائیل از جمله دستگیری، تخریب تجهیزات و حملات فیزیکی قرار گرفته‌اند. براساس گزارش مرکز فلسطین برای توسعه و آزادی رسانه‌ها، در دهه گذشته تخلفات علیه روزنامه‌نگاران فلسطینی بیش از سه برابر شده است. این مرکز در گزارش سال 2021 خود اعلام کرد که تنها در سال 2021، 368 مورد تجاوز اسرائیل علیه روزنامه‌نگاران فلسطینی را ثبت کرده است. در گزارشی از فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران آمده است که این حد از قساوت، حاکی از «تلاش آشکار اسرائیل برای ساکت کردن رسانه‌ها و به‌ویژه خبرنگارانی است که مشغول تهیه گزارش‌های میدانی و مستقیم هستند. شوربختانه، هیچ‌کس در اسرائیل پاسخگوی این جنایات ضدانسانی نبوده است». در سال 2019 یعنی سه سال قبل از حمله به شیرین ابوعاقله، معاذ العمارنة، عکاس فلسطینی توسط نیروهای اسرائیلی مورد اصابت گلوله قرار گرفت. او برخلاف شیرین، به‌طور معجزه‌آسایی زنده ماند. معاذ که در اردوگاه پناهندگان الدهیشه در بیت لحم زندگی می‌کند، برای پوشش تظاهرات 11 نوامبر 2019 به صوریف، شهری در جنوب کرانه باختری رفت. او نمی‌دانست که
آن روز زندگی او را برای همیشه تغییر خواهد داد. معاذ به من گفت: «این بدترین روز در طول سیزده سال خبرنگاری من بود. خیلی زود فهمیدم که قرار است اتفاقی بیفتد زیرا شنیدم که فرمانده اسرائیلی به زبان عبری با سربازان صحبت می‌کند و به آنها چراغ سبز نشان می‌دهد.» معاذ کلاه ایمنی و یک جلیقه ضدگلوله آبی پوشیده بود که به وضوح برچسب خبرنگار بر روی آن نمایان بود. هنگامی که او و همکارانش مورد هدف سربازان اسرائیلی قرار می‌گیرند، برای محافظت از قسمت پایین بدنش که جلیقه آن را نمی‌پوشاند، پشت دیواری پنهان شد. او هرگز فکر نمی‌کرد که سربازان مستقیم به سمت صورتش شلیک کنند. «لحظه‌ای که به من شلیک شد، زانو زدم و سعی کردم آنچه را که اتفاق افتاده بود پردازش کنم. سعی می‌کردم بفهمم زنده‌ام یا مرده، بیدارم یا خواب. در آن لحظه تمام زندگی‌ام در برابرم ظاهر شد، به مادر، همسر و فرزندانم فکر کردم، در حالی که تسلیم مرگ بودم.»
هنگامی که کمیته حفاظت از خبرنگاران در سال 2019 در مورد این حادثه سؤال کرد، نیروهای دفاعی اسرائیل طبق معمول پاسخی ندادند. معاذ به‌طرز معجزه‌آسایی نجات پیدا کرد اما چشم چپش به‌طور کامل تخلیه شد. برای یک عکاس خبری، بسیار دشوار بود که دوباره دوربینش را در دست بگیرد و تمرین کند تا با یک چشم از آن استفاده کند. فعالان و روزنامه‌نگاران در سراسر جهان در سال 2019 یک کمپین آنلاین برای حمایت از او راه‌اندازی کردند. آنها عکس‌های خود را در حالی که یک چشم خود را با دستان‌شان پوشانده بودند، زیر هشتگ #کلنا_معاذ (به انگلیسی #WeareMoath) منتشر کردند.
