وکیل‌‏مدافع انسان

در سوگ زنده‌یاد نعمت احمدی

نمی‌توان روزنامه‌نگار بود و به احترام «نعمت احمدی» کلاه از سر برنداشت. او گرچه وکیل دادگستری بود اما نامش با تاریخ معاصر روزنامه‌نگاری ما گره خورده است. او رکورددار ژورنالیست حقوقی و پرکارترین یادداشت‌نویس حقوقی بود که در مقام وکیل، به دفاع از بسیاری از روزنامه‌نگاران در بند و زندانی یاری رساند. او با نشریات مختلف ازجمله روزنامه‌های سلام، شرق، آرمان، اعتدال و... همکاری داشت؛ با قلمی دغدغه‌مند که جز در دفاع از حقوق انسان‌ها نمی‌نوشت. این فقط برآمده از هویت حرفه‌ای او در کسوت وکیل و حقوقدان نبود که از حریت حرفه‌ای و انسانی او برمی‌آمد که همواره نسبت به عدالت اجتماعی صیانت از کرامت انسانی، عشق می‌ورزید. وکیلی نبود که دفتر وکالت‌اش صرفاً دکان سود و درآمد باشد، بلکه سودای عدالت داشت و این در تقلا و تکاپویی که در دفاع از روزنامه‌نگاران و زندانیان سیاسی داشت، پیدا بود. آنچه شخصیت نعمت احمدی را جذاب‌تر می‌کرد، تواضع و فروتنی فردی‌اش بود، چنانکه به گفته بسیاری از دوستان و همکارانش همیشه خود را کشاورز و فرزند روستا می‌دانست و هیچ تبختر و تفاخری در منش و رفتارش دیده نمی‌شد. به این ادب باید علقه و علاقه‌اش به ادبیات و تاریخ ایران را هم افزود که از عشق به این سرزمین می‌آمد. این عشق را نه‌تنها در یادداشت‌های ژورنالیستی‌اش که در تحصیل رشته تاریخ هم می‌توان جست‌وجو کرد. احمدی به غیر از آنکه حقوق خوانده بود و وکیل بود، دکترای تاریخ هم داشت و احاطه به تاریخ و استفاده از گزاره‌های تاریخی در تحلیل‌های حقوقی و اجتماعی هم نمود می‌یافت. دوستانش می‌گفتند روی میز کارش فقط کتاب‌های حقوقی یافت نمی‌شد، بلکه انواع کتاب‌های تاریخی، جامعه‌شناسی و ادبیات هم در آن پیدا می‌شد. بدیهی است وکیلی که تاریخ خوانده باشد و اهل قلم و روزنامه‌نگار بوده باشد، نمی‌تواند نسبت به سرنوشت تراژیک روزنامه‌نگاران در این سرزمین بی‌تفاوت باشد. از این روست که به‌جای اینکه سراغ نزاع‌های حقوقی در حوزه‌های دیگر که بالطبع می‌توانست پول و مزایای بیشتری برای او داشته باشد، عمر خود را صرف حوزه‌ای کرد که گرچه منادی عدالت بوده اما با خودش کمتر به عدالت رفتار کرده‌اند. از آخرین مصادیق دفاع او از روزنامه‌نگاران، سخنان او در انتقاد نسبت به طولانی‌شدن بازداشت موقت «نیلوفر حامدی» و «الهه محمدی»، همکاران در بند ما بود. احمدی دراین‌باره گفته بود: «هر اتهامی كه به متهم وارد شود و منجر به بازداشت موقت او شود، مدتی كه او در زندان نگه داشته می‌شود، نباید از كف مجازات اتهام وارده، بیشتر باشد؛ مثلاً اگر یك اتهام از سه‌ماه تا یك‌سال حبس داشته باشد، نباید بیش از سه‌ماه متهم را در زندان نگه داشت. این حقوقدان تاكید كرد كه نیلوفر حامدی و الهه محمدی؛ هردو روزنامه‌نگار و شناخته‌شده هستند، همچنین آدرس مشخص دارند. بنابراین اصل بازداشت موقت آنها محل سوال است.» احمدی به حوزه‌ای از وکالت پا گذاشته بود که به قول ماشاءالله شمس‌الواعظین، میدان مین بود. او اما همچون خط‌شکنی بود که در میدان روزنامه‌نگاری، مین‌ها را خنثی می‌کرد تا بر زخم و جراحت آنهایی که روی مین رفته بودند، مرهم بگذارد. کامبیز نوروزی، همکار و هم‌قبیله او درباره احمدی گفته است: «‌در‌حالی‌که بسیاری از این میدان می‌گریختند، نعمت احمدی از آن معدود وکلایی بود که این سختی را بر خود هموار می‌کرد و می‌آمد؛ یعنی به همان چیزی پایبند بود که خصلت حرفه وکالت است و فراموش شده‌ است؛ یعنی مسئولیت اجتماعی.» درواقع او فقط وکیل کارکشته نبود، انسانی از خودگذشته بود که عمرش را پای دفاع از آزادی و آزادگی گذاشت و چه بد کردند با او در این آخر عمری. درحالی‌که از بیماری رنج می‌برد، هم او را از دانشگاه اخراج کردند و هم پروانه وکالتش را باطل کردند تا زیر فشار این رنج‌ها، تقدیر رفتن‌اش زود در تقویم تاریخ ثبت شود. 68سالگی برای انسانی شریف چون او که همواره وکیل‌مدافع انسان‌های آزاده بود، خیلی برای رفتن زود بود. حقوقدانی تاریخ‌دان که همواره با مناعت‌طبع، متانت و مهربانی در کنار جامعه مطبوعاتی و روزنامه‌نگاران ایستاد و با هر احضاریه‌ای به دادگاه، برای آنها در صیانت از شرافت اهل قلم سینه ستبر می‌کرد و وکیل‌مدافع آنها می‌شد. یادش جاودان.