رونمایی از ناپلئون جدید
مروری بر ناپلئون‌های مهم تاریخ سینما به بهانه آخرین ساخته ریدلی اسکات
مروری بر ناپلئون‌های مهم تاریخ سینما به بهانه آخرین ساخته ریدلی اسکات
محمدامین شکاری
روزنامه‌نگار و مترجم
مارتین اسکورسیزی تنها فیلمساز سالخورده افسانه‌ای دنیا نیست که امسال قرار است با یک اثر باعظمت و پرخرج تاریخی به سینماها بیاید. ریدلی اسکات، کارگردان انگلیسی هم‌نسل اسکورسیزی نیز پاییز امسال با یک فیلم باشکوه درباره زندگی پرفرازونشیب ناپلئون بناپارت به سینماها برمی‌گردد. ریدلی اسکات 85ساله در یک‌دهه‌گذشته یک رقم عجیب‌و‌غریب در فیلمسازی ثبت کرده است. او 7فیلم را که اکثرا هم فیلم‌های عظیم و پرخرجی بوده‌اند، در این سن‌وسال جلوی دوربین برده است که فیلم «مریخی» احتمالا موفق‌ترین و شناخته‌شده‌ترین آنها باشد. «خاندان گوچی»، «آخرین دوئل»، «همه پول‌های دنیا» و... هم بخشی از این آثار را شامل می‌شوند. البته همانگونه که علاقمندان سینما می‌دانند، شهرت ریدلی اسکات به این آثار و این چند سال برنمی‌گردد. در بخشی از نخستین تیزر رسمی فیلم «ناپلئون» با بازی واکین فینیکس که روز دوشنبه 19تیرماه منتشر شد و این متن به همین بهانه نوشته شده، از ریدلی اسکات به‌عنوان سازنده فیلم‌های مهمی چون «بیگانه» (1979)، «بلید رانر» (1982)، «گلادیاتور» (2000)، «سقوط شاهین سیاه» (2001)، «گانگستر آمریکایی» (2007) و «مریخی» (2015) یاد می‌شود.
نخستین تیزر منتشرشده از فیلم، جذابیت‌ها و نکاتی داشت که بسیاری از علاقمندان و تحلیلگرها را وادار به اظهارنظر و بحث درباره اثر تازه اسکات کرده است. نام‌های واکین فینیکس، اسکات و ناپلئون هم برای ساعت‌ها به ترند بخش سرگرمی توئیتر تبدیل شدند. لهجه مبهم شخصیت‌ها، سکانس‌های پرتعداد جنگ همراه با اسب‌سواری و طراحی صحنه فیلم، دیالوگ‌های خاص ردوبدل‌شده بین کاراکترها مثل جایی که شخصیت ملکه ژوزفین با بازی ونسا کربی رو به واکین فینیکس در نقش ناپلئون می‌گوید: «تو فقط یک آدم کوتوله خشن هستی که بدون من هیچی نیستی»، ازجمله موضوعات این بحث بوده‌اند. در این تیزر چندین‌بار ناپلئون و نیروهایش را نشان می‌دهد که با توپ جنگی به دشمنان خود شلیک می‌کنند و این نشان‌دهنده فیلمی اکشن و پرماجراست که به بخش‌های زیادی از زندگی ناپلئون پرداخته و مثل خیلی از فیلم‌های امروزی که تنها برشی کوتاه از زندگی یک شخصیت را نشان می‌دهند، نیست. اولین‌بار در این تیزر، آتش توپخانه ناپلئون رو به مردم در خیابان است. بار بعدی، این شلیک روی کشتی و احتمالا علیه نیروهای دریایی بریتانیا صورت می‌گیرد که البته در تیزر به نیروهای مقابل اشاره نمی‌شود. دفعه سوم که صحنه‌ای اینچنینی در تیزر می‌بینیم اهرام ثلاثه‌مصر مقابل آتش توپخانه ارتش ناپلئون قرار می‌گیرد و در آخر هم در سرزمین یخ‌زده‌ای، شلیک توپ را مشاهده می‌کنیم. یکی از بحث‌های مطرح‌شده درباره همین چهارصحنه، مربوط به سکانس قراردادن توپ جلوی اهرام‌مصر است و بسیاری این پرسش را مطرح کرده‌اند که آیا اصلا چنین اتفاقی در تاریخ افتاده است؛ اینکه ناپلئون در سال 1798 به مصر حمله کرد یک واقعیت است، اما با یک گوگل ساده می‌توان متوجه شد که در تاریخ هیچ اشاره‌ای به شلیک به هرم‌مصر ازسوی ناپلئون نشده است. هنگام پخش فیلم احتمالا بحث‌های زیادی حول این نکات تاریخی صورت خواهد گرفت و اسکات و فیلمنامه‌نویس فیلم یعنی دیوید اسکارپا باید جواب منتقدان را بدهند. فیلم ناپلئون روز 22نوامبر امسال راهی سینماها خواهد شد.
مشهورترین ناپلئون‌های تاریخ
حالا به این بهانه به 5 فیلم مهمی که به زندگی ناپلئون پرداخته‌اند به‌طور خلاصه اشاره می‌کنیم:
۵. فیلم حماسی «واترلو»، ساخته سال 1970 سرگئی باندارچوک که تمرکز فیلم روی نبرد واترلو در سال 1815 است. در نسخه باندارچوک، راد استایگر در نقش ناپلئون ظاهر می‌شود. درحال‌حاضر موسیقی فیلم ساخته نینو روتا، یکی از بخش‌های برجسته و به‌یادماندنی این اثر به‌شمار می‌آید.
۴. «جنگ و صلح»، ساخته سال 1965 سرگئی باندارچوک. مسلما فیلم «جنگ و صلح» بیشتر از آنکه به شخصیت ناپلئون بناپارت بپردازد، به جنگ‌های ناپلئون توجه دارد. بااین‌حال، کاراکتر ناپلئون به ناچار در این فیلم هفت‌ساعته (چهار قسمتی) باندارچوک، به‌صورت خیلی طولانی ظاهر می‌شود. یکی از دلایل حضور مهم این شخصیت در این فیلم به زمان کافی برای پرداختن به ناپلئون در میدان‌های جنگ برمی‌گردد. این نسخه «جنگ و صلح» اثری‌است که برای آن بسیار خرج شده و هیچ امکاناتی برای باندارچوک در این کار دریغ نشده است. شاید بهترین اقتباس سینمایی/تلویزیونی از رمان تولستوی تابه‌امروز همین نسخه باشد. هرکسی که به فیلم درام/جنگی خوب تاریخی علاقه دارد، باید «جنگ و صلح» نسخه باندارچوک را تماشا کند.
۳. فیلم «عشق و مرگ»، ساخته سال 1975 وودی آلن. این فیلم برخلاف نسخه جدی یک‌دهه قبل باندارچوک به‌صورت طنز به ادبیات روسیه نگاه کرده است. در این کمدی تاریخی اثر وودی آلن، دقت تاریخی زیادی صورت نگرفته است بااین‌حال تصویر کمیکی از ناپلئون با بازی جیمز تولکان در اینجا ارائه می‌شود که کمتر در فیلم‌های تاریخی دیده شده است.
۲. فیلم «دزیره»، ساخته سال 1954 هنری کاستر با بازی مارلون براندو در نقش ناپلئون بناپارت. مارلون براندو مطمئنا تابه‌امروز حتی با وجود حضور واکین فینیکس در نقش ناپلئون، مهم‌ترین بازیگری‌است که نقش این شخصیت مهم تاریخی را بازی کرده است. فیلم «دزیره»، یک درام تاریخی‌است که بیشتر به مسائل عاشقانه زندگی ناپلئون می‌پردازد تا جنگ‌های او. این فیلم درباره نامزدی کوتاه‌مدت ناپلئون با دزیره کلاری است. دزیره پس از درگیری با ناپلئون، ملکه سوئد شد. مانند بسیاری از فیلم‌های دهه‌های گذشته که مورد استقبال قرار نگرفتند، فیلم «دزیره» نسبتا ناشناخته مانده است. این فیلم زیر سایه دیگر فیلم سال 1954 براندو، یعنی کلاسیک ماندگار «دربارانداز»، ساخته الیا کازان قرار گرفته است. بااین‌حال «دزیره» شاید ارزش این را داشته باشد که یکی از مشهورترین بازیگران تمام دوران‌ها را در قامت یکی از مشهورترین شخصیت‌های تاریخی تمام دوران ببینیم.
۱. «ناپلئون»، ساخته سال 1927 ابل گانس. این فیلم یکی از مشهورترین آثار سینمای‌صامت شناخته می‌شود. ابل گانس، یک فیلمساز انقلابی برای دوره خود بود و «ناپلئون» اثر او، به‌عنوان یکی از جاه‌طلبانه‌ترین و چشمگیرترین فیلم‌های این کارگردان شناخته می‌شود. این اثر حماسی که زمانش بیش از پنج‌ساعت است، بیشتر دوران ابتدایی زندگی ناپلئون را پوشش می‌دهد. گانس آنقدر جاه‌طلب بود که در ابتدا قصد داشت این فیلم را به‌عنوان اولین فیلم از مجموعه 6 فیلمی‌اش درباره ناپلئون بناپارت بسازد، به‌طوری‌که آخرین فیلمش با مرگ ناپلئون به پایان برسد. هیچ مدرکی بالاتر از این عمل ابل گانس نیست که نشان بدهد زندگی ناپلئون چقدر پرحادثه بوده که بیش از پنج‌ساعت فیلم، تنها به یک‌ششم زندگی ناپلئون پرداخته است.
