نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

تبادل زندانیان و جهت‌گیری جدید غرب

نازنین زاغری‌رتکلیف بلافاصله پس از آزادی اظهار داشت که آزادی برای یک زندانی سیاسی سابق ایرانی هرگز کامل نیست، زیرا آزادشدگان همیشه به یاد کسانی هستند که پشت سر گذاشته شده‌اند. زمانی که پنج آمریکایی آزادشده در مسیر بازگشت به خانواده‌هایشان پای در قطر گذاشتند، فضای ساده، شاد و احساسی خواهد بود درحالی‌که در مقابل آن دیپلماسی که منجر به وقوع چنین لحظه‌ای شد، پیچیده، پرمشغله و محاسبه شده بود. روابط ایران و آمریکا، که همیشه یک معامله طولانی‌ست، در جریان است و وقایع در جهت‌های مختلف هستند، برخی به سمت تقابل و برخی دیگر به سمت تنش‌زدایی حرکت می‌کنند. برای ماه‌ها مشخص نبود که آیا دولت جو بایدن یکی از گزینه‌ها را بالاتر از دیگری می‌گذارد یا در واقع وضعیت موجود را ترجیح می‌دهد. با این حال تصمیم‌گیری برای آزادی ۶ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران که به دلیل تحریم‌های آمریکا در حساب بانکی در کره‌جنوبی مسدود شده بود، رئیس‌جمهور آمریکا آزادی ۵ زندانی را که برخی از آن‌ها به مدت یک دهه در زندان بودند را در اولویت قرار داد. این اقدام ادای احترامی به کمپین‌های عمومی بود که خواهان آزادی این افراد بودند اما ممکن است نشان‌دهنده مسیری جدید در دیپلماسی غرب با ایران باشد. بایدن ریسک مضاعفی را پذیرفته است؛ او از جمهوری‌خواهان انتقاد می‌کند که معتقد هستند این توافق باعث تشویق بیشتر گروگانگیری دولت‌ می‌شود و کسانی که ادعا می‌کنند رویارویی با ایران تنها راهبرد قابل اجرا است، همانطور که از زمانی که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ توافق هسته‌ای را که در سال ۲۰۱۵ توسط باراک اوباما امضا شد، کنار گذاشت، بوده است. او همچنین با انتقاد منابع کمتر حزبی مواجه است. به هر حال، این معامله در زمانی انجام شده است که ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، پهپادهای ساخت ایران را به روسیه می‌فروشد تا شهرهای اوکراین را بمباران کند. برخی در خارج از کشور احساس می‌کنند که تیم بایدن با اقدام در زمان کم پس از اولین سالگرد درگذشت مهسا امینی در مقر پلیس تهران، نشان داده است که منافع شخصی آمریکا را بر مبارزه ایرانیان برای حقوق بشر مقدم می‌دارد. این حداقل یک اعتراف عملگرایانه است که ایران از نظر سیاسی امن است و اعتراضات به پایان رسیده است. در نیویورک و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دستیاران رئیسی می‌گویند ایران، ایالات‌متحده را تحت فشار قرار خواهد داد تا ببیند آیا مبادله زندانیان می‌تواند منجر به کاهش تنش بیشتر در منطقه شود. مکان آشکار برای آغاز، یمن خواهد بود؛ نیروهای حوثی مورد حمایت ایران هفته گذشته برای مذاکرات صلح در ریاض حضور داشتند. با این حال بایدن مایل است شاهد عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل باشد؛ موضوعی که رئیس‌جمهور ایالات متحده در دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در نیویورک، درباره آن صحبت خواهد کرد. نتانیاهو بیشتر بر بهره‌برداری از سخنرانی خود در مجمع عمومی متمرکز است تا به غرب هشدار بدهد که هرگز به ایران اعتماد نکنند یا به توافق غیررسمی جدید برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران بسنده کنند. ماهیت توافق غیررسمی به‌عنوان یک پلن بی در مقایسه با توافق جامع هسته‌ای سال ۲۰۱۵ این است که ایران به عنوان نقطه آغاز موافقت کند که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد خود را پایین‌تر از درجه تسلیحات حفظ کند و در ازای آن، تحریم‌های ایالات‌متحده کاهش ‌یابد. برخی نشانه‌های اولیه وجود دارد که نشان می‌دهد ایران ممکن است مایل به انجام این کار باشد، اگرچه در واقعیت ممکن است بخشی از یک مذاکره نامحدود با غرب باشد. اسرائیل، مخالف سرسخت توافق ۲۰۱۵، این پلن بی را فاجعه‌بار می‌داند. حداقل توافق اولیه، قبل از خروج ترامپ، خلوص غنی‌سازی ایران را به67/3 درصد محدود می‌کرد. تزاچی هانگبی، مشاور امنیت ملی اسرائیل هفته گذشته هشدار داد که اگر ایران اورانیوم را با خلوص بالاتر از ۶۰ درصد غنی‌سازی کند، اسرائیل چاره‌ای جز اقدام نخواهد داشت. خصومت او تا حدی به این دلیل است که اسرائیل نیز فکر می‌کند پلن بی غیرقابل اجرا است. در این پس‌زمینه غم‌انگیز، شاید بهترین کاری که ایالات‌متحده می‌تواند انجام دهد این است که فضای تهران را بسنجد تا ببیند آیا مبادله زندانیان سیاست نگاه فعلی ایران به شرق را تغییر می‌دهد یا خیر، بنابراین می‌تواند اجازه بدهد توافق غیررسمی آزمایشی به چیزی گسترده‌تر و اساسی‌تر تبدیل شود.