آیا ترامپ می‌تواند منتظر توافق با ایران بماند؟
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، پس از آخرین تهدیدهای ترامپ اصرار کرد که «راه برای مذاکره غیرمستقیم همچنان باز است» و یکی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هشدار داد که سربازان آمریکایی مستقر در «لااقل ده پایگاه در اطراف ایران» «در اتاق‌های شیشه‌ای نشسته‌اند».
دونالد ترامپ مشخصاً از اینکه رهبران جهانی در مقابل اظهارنظرهای او سر تعظیم فرود نمی‌آورند، کلافه است. همین هفته پیش گفت «عصبانی» است که مسکو توافقی را درباره اوکراین پیشنهاد نداده و ممکن است «تعرفه‌های» ثانویه علیه فروش نفت روسیه اعمال کند. هشدار هم داد که اگر ایران «توافق نکند، بمباران خواهد شد». این پرخاشگری بخشی از یک راهبرد بزرگ «مرد دیوانه» نیست؛ بلکه محصول جانبی نیاز مشهود ترامپ به ارائه تصویری از قدرت است.
قلق کار این است که بدانی کی به این نمایش پایان دهی: پوتین اخیراً سفارش پرتره‌ای از ترامپ داد. نماینده شخصی ترامپ در خاورمیانه، استیو ویتکاف، ادعا می‌کند رهبر روسیه از او خواسته آن را به دست رئیس‌جمهور برساند. این اقدام مثالی شفاف از طبیعت و شاید محدودیت‌های چنین تملق راهبردی‌ای را نشان می‌دهد.
رهبر معظم ایران هرگز خود را تا حد این پایین نخواهد آورد؛ با این حال، ممکن است آیت‌الله خامنه‌ای متوجه این امکان باشد که مذاکره‌کنندگانش از نیاز مداوم ترامپ به نمایش فراست بین‌المللی‌اش استفاده کنند تا در توافق هسته‌ای از ترامپ امتیاز بگیرند. بی‌ثباتی ترامپ می‌تواند به سرعت درها را بگشاید یا منفجرشان کند؛ از این رو، رهبران بین‌المللی و حتی مشاوران خود او، مدام در تقلای مدیریت (یا سوءاستفاده) از رویکردی به دنیا هستند که هیچ راهبرد منسجم یا حتی تاکتیک منسجمی ندارد.
از این رو، حرف‌های همزمان رئیس‌جمهور و فرمانده سپاه غافلگیرکننده نیست. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، پس از آخرین تهدیدهای ترامپ اصرار کرد که «راه برای مذاکره غیرمستقیم همچنان باز است» و یکی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هشدار داد که سربازان آمریکایی مستقر در «لااقل ده پایگاه در اطراف ایران» «در اتاق‌های شیشه‌ای نشسته‌اند». رقبای ترامپ، در کلنجار با سیاست خارجی تکانشی او، هیچ تصوری از دغدغه نهایی او حاصل نمی‌کنند.
روابط ایالات متحده و ایران نمونه‌ای از این ماجراست. دیدار ایلان ماسک با سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل باعث شد یک وب‌سایت محافظه‌کار ایران از احتمال تغییر رویکرد ترامپ بنویسد. تصمیم ترامپ برای حذف حفاظت مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق و برایان هوک، نماینده ویژه سابق ایالات متحده در امور ایران و همین طور اخراج هوک از سمت ارشدی از تیم انتقالی ترامپ هم مشوق خوش‌بینی محتاطانه تهران شد. ایرنا گمانه‌زنی کرد که شاید اقدامات ترامپ «علامتی برای ایران باشد» که او «مایل به تعامل دیپلماتیک با تهران» است.
داستانی که حول نامه ترامپ به [آیت‌الله] خامنه‌ای شکل گرفت نشان می‌دهد این نقطه تعادل را به آسانی نمی‌شود پیدا کرد. او درباره این موضوع در مصاحبه‌ای اعلام کرد ایالات متحده به دنبال توافقی است که نتیجه‌اش «همان قدر خوب باشد که [نتیجه] پیروزی نظامی.» این یعنی ترامپ به [آیت‌الله] خامنه‌ای می‌گوید یا با گفت‌وگو یا با زور، دولت او ایران را مجبور خواهد کرد که تأسیسات گسترده غنی‌سازی‌اش را کاملاً برچیند.
این خواسته‌ای است که امکان ندارد هیچ رهبری در ایران بتواند بپذیرد. چنان که رهبر و عراقچی مشخص کرده‌اند، اتمام حجت‌های آمریکا را نخواهند پذیرفت. اگر تفسیری که [آیت‌الله] خامنه‌ای از رویکرد نامه داشت، یعنی «یا همین یا هیچ»، دقیق باشد، بسیار محتمل است که ایالات متحده، اسرائیل و ایران در مسیر تقابل نظامی باشند.
تلاش برای تفسیر به رأی حرف‌های تهران، نه‌تنها در واشنگتن، بلکه در تهران هم ادامه دارد. چند روز بعد از تهدید بمباران ترامپ، منابعی در تهران ادعا کردند نامه او «چندان واضح نیست، [اما] یک اتمام حجت نیست.» موضع عراقچی که «مذاکرات غیرمستقیم می‌توانند ادامه یابند» پیامی بود که یک مشاور نزدیک به [آیت‌الله] خامنه‌ای هم بازگو کرد.
رئیس‌جمهور ایران هم این پیام را به‌‌رغم تهدیدات اخیر ترامپ تکرار کرد اما در فضای بعد از افتضاح گروه سیگنالی، بعید است که مقامات ارشد دولت خودشان را به خطر بیاندازند و برای اثرگذاری بر موضع ترامپ درباره روسیه، ایران یا در واقع هر کشور دیگری، رقابت کنند. مشاوران امنیتی ترامپ، مثل همتایانشان در تهران، اورشلیم [بیت‌المقدس]، مسکو و پایتخت‌های دیگر، باید برای مدیریت خلق‌وخوی آتشین ترامپ و تکانه‌های پرتناوب او، با احتیاط قدم بردارند.
