ایران و ترامپ؛ راند دوم / تهران چگونه باید خود را برای دوره چهارساله ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ آماده کند؟
پیش‌بینی‌ها بر این است که دولت دوم ترامپ هم سیاست فشار شدید علیه ایران و حتی تهدید به‌کارگیری نیروی نظامی را در پیش بگیرد.
دونالد ترامپ، چهل‌وهفتمین رئیس‌جمهور آمریکا دوشنبه‌شب رسماً کار خود را برای یک دوره چهارساله دیگر آغاز کرد. ایران پیش از این یک دوره چهارساله مواجهه با ترامپ را پشت سر گذاشته‌است؛ دوره‌ای سخت که با خروج آمریکا از برجام و از سرگیری تحریم‌های شدید آمریکا در چارچوب سیاست «فشار حداکثری»، ایران را با بحران اقتصادی گسترده‌ای مواجه کرد که تا به امروز ادامه یافته‌است.
حالا تهران خود را برای یک دوره چهارساله جدید برای مواجهه با ترامپ آماده می‌کند. اما سوال اینجاست که آیا سیاست‌گذاران در تهران و واشنگتن تغییری در رویکرد خود نسبت به دیگری ایجاد کرده‌اند یا همچنان قرار است در بر همان پاشنه سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ بچرخد؟
ساعاتی پس از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، سنای آمریکا بدون حتی یک مخالف، با ۹۹ رای مارکو روبیو را به عنوان نخستین وزیر کابینه دونالد ترامپ تایید کرد تا این سناتور پیشین آمریکایی هم کار خود را به عنوان هفتادودومین وزیر خارجه آمریکا آغاز کند. ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود سیاست فشار حداکثری را در قبال ایران در پیش گرفته‌بود و هرچند شعار مذاکره و توافق جدید با ایران می‌داد، قصد داشت که سخت‌ترین رژیم تحریم بین‌المللی را علیه ایران اجرایی کند.
در چارچوب ذهنی ترامپ، هرگونه توافق با ایران در چارچوب شعار «صلح از مسیر اقتدار (Peace Through Strength)» به دست می‌آید، در نتیجه پیش‌بینی‌ها بر این است که دولت دوم ترامپ هم سیاست فشار شدید علیه ایران و حتی تهدید به‌کارگیری نیروی نظامی را در پیش بگیرد. مارکو روبیو، وزیر خارجه دولت ترامپ هم در طول دوران خدمتش به عنوان سناتور ایالت فلوریدا در کنگره آمریکا، از تندروهای مخالف حکومت ایران است. او مواضع سرسختانه‌ای در قبال ایران، چین، ونزوئلا و کوبا دارد و حامی اسرائیل است. او در جلسه استماع کنگره برای تایید وزارتش نیز گفت: «فکر نکنم هیچ کشوری در دنیا وجود داشته‌باشد که به اندازه ایران میان حکومت و مردمش اختلاف وجود داشته‌باشد.»
شرایط زمستان ۱۴۰۳ در تمایز کامل با شرایط زمستان ۱۳۹۹ قرار دارد. زمانی که جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شد، تصور عمومی بر این بود که تهران و واشنگتن آماده بازگشت به اجرای تعهدات‌شان در توافق هسته‌ای برجام هستند که در دوره ترامپ، آمریکا از آن خارج شد اما در چهار سال گذشته نه‌تنها روابط تهران و واشنگتن بهبود پیدا نکرد، بلکه روزبه‌روز وخیم‌تر شد.
دونالد ترامپ در شرایطی کار خود را آغاز می‌کند که به اعتقاد بسیاری از تحلیل‌گران آمریکایی، از جمله وزیر خارجه جدید آمریکا، ایران در ضعیف‌ترین وضعیت خود در منطقه قرار گرفته‌است. تحولات ۱۵ ماه گذشته، از جمله تخریب و نابودی غزه توسط اسرائیل، حملات گسترده اسرائیل علیه جنوب لبنان و سقوط حکومت بشار اسد در سوریه، باعث شده‌است تا متحدان منطقه‌ای ایران نسبت به گذشته ضعیف‌تر شوند. در چنین شرایطی احتمال زیادی وجود دارد تا دولت جدید آمریکا، با نجوای دولت اسرائیل و گروه‌های اپوزیسیون ایرانی ساکن غرب، وسوسه این را داشته‌باشد تا از موقعیت جاری استفاده کند و ضربه نهایی را به ایران وارد کند.
اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ایرانی، سرنوشت ایران در دولت دوم ترامپ در دستان خود تهران است. کارشناسان معتقدند که ایران در سال‌های گذشته از فرصت‌هایی که برای بهبود روابط با غرب و خروج از بحران اقتصادی و سیاست خارجی‌اش داشته‌است، استفاده نکرده‌است، اما این بار می‌تواند با بازنگری در سیاست‌های گذشته فرصت‌های جدیدی برای خودش خلق کند، پیشدستانه جلوی سیاست‌های مخرب واشنگتن را بگیرد و وارد گفت‌وگوها و مذاکراتی شود که منافع ملی حداکثری ایران را تامین کنند.
در ادامه این مطلب یادداشت‌هایی از دو تن از اساتید دانشگاه‌های کشور در خصوص نحوه مواجهه ایران با دولت دوم ترامپ مطالعه می‌کنید.
مهدی ذاکرایان و علی‌رضا سلطانی، هر دو معتقدند که ایران باید پیشدستانه اقدامات و سیاست‌های پیش روی آمریکا را پیش‌بینی کند و برای مواجهه با آنها چاره بیاندیشد و از دست روی دست گذاشتن و سیاست واکنشی پرهیز کند.
