برنامه ترامپ برای ایران
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، و همپیمانانش پیروزی ترامپ را جشن گرفتند و امیدوارند که بازگشت او به کاخ سفید حمایتهایی را به همراه داشته باشد که در دوره نخست ریاستجمهوریاش به نفع سیاستهای نتانیاهو ارائه داد اما این بار اوضاع متفاوت است.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، و همپیمانانش پیروزی ترامپ را جشن گرفتند و امیدوارند که بازگشت او به کاخ سفید حمایتهایی را به همراه داشته باشد که در دوره نخست ریاستجمهوریاش به نفع سیاستهای نتانیاهو ارائه داد اما این بار اوضاع متفاوت است.
اکنون اسرائیل در چندین جبهه درگیر جنگ است و به طور فزایندهای به حمایت آمریکا وابسته شده؛ از جمله کمکهای دفاعی از سوی نیروهای آمریکایی برای خنثی کردن موشکهای ایران. خاورمیانه در آستانه یک جنگ گستردهتر است که احتمال دارد قدرتهای جهانی مانند آمریکا، روسیه و چین را نیز درگیر کند. در دولت بعدی ترامپ احتمالاً چهرههای سابق حضور نخواهند داشت.
جرد کوشنر، که مسئول سیاست خاورمیانهای ترامپ در دوره نخست بود، تاکنون اعلام کرده که قصد ندارد در دولت پدر همسرش نقشی ایفا کند. در پشت حمایت ترامپ، همچنین جریان قوی انزواگرایی وجود دارد که پرسشهایی را درباره میزان تمایل دولت دوم ترامپ برای به خطر انداختن منافع و منابع آمریکا حتی بهخاطر نزدیکترین متحدان خارجیاش برمیانگیزد. به اینها اضافه کنید عصبانیت ترامپ از نتانیاهو، که اولین رهبر خارجی بود که پیروزی بایدن در سال ۲۰۲۰ را تبریک گفت.
این ماجرا بهوضوح مشخص نمیکند که دولت ترامپ چه موضعی نسبت به نخستوزیر اسرائیل و منافع این کشور خواهد داشت. شموئل روزنر، پژوهشگر ارشد در مؤسسه سیاست مردم یهودی در اورشلیم گفت که «این بار مثل سال ۲۰۱۶ نخواهد بود.» وی افزود: «ترامپ ممکن است در کوتاهمدت اجازه دهد که اسرائیل تمام توان خود را علیه دشمنانش بهکار گیرد.
در بلندمدت، او بیشتر رئیسجمهوری انزواطلبگرا است.»مایکل کوپلاو، مدیر سیاستگذاری در مجمع سیاست اسرائیل در نیویورک که از راهحل دوکشوری حمایت میکند گفت که «ترامپ بسیاری از کارهایی که به نفع اسرائیل و مطابق با خواست دولت اسرائیل بود انجام داد، اما آنها به تعهدات زیادی از سوی آمریکا نیاز نداشتند.»وی افزود: «این بار، اسرائیلیها بیش از یک سال است که مقدار زیادی حمایت از آمریکا دریافت کردهاند و هر چه نبرد در غزه و لبنان ادامه یابد، این حمایت نیز باید ادامه یابد. اگر بین اسرائیل و ایران درگیری بیشتری رخ دهد، این حمایت به شکل تصاعدی افزایش خواهد یافت.»
برنامههای ترامپ برای ایران شاید مبهمترین بخش از سیاست خاورمیانهای او باشد. او از یک سو به نظر میرسد نتانیاهو را به حمله به تأسیسات هستهای ایران تشویق میکند، که قطعاً میتواند جنگی گستردهتر را آغاز کند، و از سوی دیگر میگوید میخواهد از جنگ پرهیز کند و با تهران به توافق برسد. ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری موضعی به شدت تهاجمی نسبت به ایران داشت.
او آمریکا را از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ که محدودیتهای موقتی بر برنامه هستهای ایران تحمیل کرده بود، خارج کرد. او تحریمهای فلجکنندهای بر تهران اعمال کرد که تجارت ایران با اروپا و بسیاری از کشورهای دیگر را نابود کرد و بحران اقتصادی به بار آورد. تصمیم او برای دستور حملهای که به ترور قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران، انجامید، موجب وعدهی انتقام در تهران شد که حتی پس از ترک کاخ سفید نیز ادامه یافت.
اوایل امسال، مقامات اطلاعاتی آمریکا ترامپ را در جریان تهدیدهای ادعایی ایران برای ترور او قرار دادند. ترامپ همزمان اعلام کرده که خواهان درگیری با ایران نیست و به دنبال تغییر حکومت نیست، بلکه میخواهد مطمئن شود تهران به سلاح هستهای دست پیدا نکند. این رویکرد بهطور گسترده در قالب وعدهای به رأیدهندگان آمریکایی مطرح شده که دولت او بهجای شروع جنگها، به آنها پایان خواهد داد.
این موضع گیجکننده ممکن است بازتاب نظرات چهرههایی باشد که در اطراف ترامپ حضور دارند و در تلاشند تا سیاست خارجی او را شکل دهند. حلقه او شامل جمهوریخواهان سنتی است که خواهان رویکردی سختگیرانه علیه دشمنان آمریکا هستند، و همچنین کسانی که چین را بزرگترین تهدید برای قدرت و نفوذ آمریکا میدانند. همچنین یک جناح انزواگرا وجود دارد که میخواهند آمریکا بهطور کامل از امور خارجی کنار بماند. اینکه کدام جناح پیروز شود، نقشی مرکزی در نحوه اجرای سیاست خاورمیانهای ترامپ خواهد داشت.