استفاده ترکیه از فرصت تنش ایران و اسرائیل

آنچه در این خبر می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

طی یک ماه گذشته، مقامات ترکیه در آنکارا به شدت نگران تنش‌های منطقه‌ای بین اسرائیل و ایران بوده‌اند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در چندین سخنرانی، اسرائیل را به تلاش برای گسترش جنگ خود در غزه به مرزهای ترکیه متهم کرد و گفت که منطقه در حال غرق شدن در «حلقه‌ای از آتش» است که می‌تواند تمامیت ارضی ترکیه را تهدید کند.

بسیاری در ترکیه اظهارات اردوغان در مورد گسترش ارضی اسرائیل را جدی نگرفته‌اند. به نظر می‌رسد تمرکز اسرائیل بر ایران و متحدانش، معطوف است و سپس چیزی فراتر از تکان‌دهنده اتفاق افتاد: دولت باحچلی، متحد ملی‌گرای اردوغان، یکی از اعضای کلیدی ائتلاف حاکم و رئیس حزب جنبش ملی، علناً از دشمن خود خواست تا در پارلمان سخنرانی کند، گفت که عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) باید اجازه داشته باشد که در این مراسم سخنرانی کند و از این گروه مسلح بخواهد که خلع سلاح را بپذیرد.

باحچلی همچنین افزود که با انجام این کار، ممکن است به اوجالان اجازه داده شود که از استثنائات کنوانسیون اروپایی حقوق بشر برای آزادی زودهنگام از زندان استفاده کند. باحچلی همچنین گفت که می‌توان از موج جدیدی از اصلاحات دموکراتیک و اقتصادی برای جلب رضایت رای‌دهندگان استفاده کرد و پایان درگیری با پ.ک.ک را رقم زد.

وقتی باحچلی این اقدام را تحولی خواند که ممکن است مسیر تاریخ ترکیه را تغییر دهد، همه در آنکارا از خود پرسیدند: چرا حالا همه کارشناسانی که با میدل ایست‌ای مصاحبه کرده‌اند، گفتند که فکر نمی‌کنند آنکارا برای منافع سیاسی فوری، مانند قانون اساسی جدید که به اردوغان اجازه می‌دهد یک دوره دیگر در سال ۲۰۲۸ خدمت کند، این گام را برداشته است.

آسلی آیدین‌تاسباس، کارشناس ارشد اندیشکده موسسه بروکینگز مستقر در واشنگتن، می‌گوید: «نخبگان حاکم آنکارا اسرائیل را به عنوان یک نیروی بی‌ثبات‌کننده در منطقه می‌بینند و یک درگیری احتمالی ایران و اسرائیل را پیش‌بینی می‌کنند. برای تقویت جبهه داخلی، آنها با درک اهمیت ثبات در داخل مرزهای خود، به فکر پرداختن به مسئله کرد‌ها از طریق معامله با اوجالان و در نهایت پ.‌ک.‌ک هستند.»

آیدین‌تاسباس افزود که پرداختن به مسئله دیرینه کردها آسیب‌پذیری اولیه ترکیه را در منطقه کاهش می‌دهد. او گفت: «ترکیه نیروهای کرد وابسته به پ.ک.ک در سوریه و عراق را ابزاری بالقوه برای رقبای خود، به‌ویژه اسرائیل و ایران می‌داند و می‌خواهد این تهدید را خنثی کند.» از سال ۲۰۱۶، ترکیه مجموعه‌ای از حملات را در شمال سوریه انجام داده است.

نیروهای مسلح ترکیه جرابلس، عفرین، الباب و دیگر شهرهای مرزی استراتژیک را تصرف کرده و از آن زمان با کمک شورشیان سوری هم‌پیمان آنها را اشغال کرده‌اند. در همین حال، کمپین‌های زمینی و هوایی فشرده، پ.‌ک.‌ک را از مرزهای شمالی عراق با ترکیه بیرون رانده است و به آنکارا اجازه می‌دهد چندین پایگاه نظامی در کردستان عراق برای جلوگیری از نفوذ ایجاد کند.

مسعود یگن، استادی که در فرهنگ کردی متخصص است، می‌گوید که دولت ترکیه بر این باور است که در «موقعیت قدرت» قرار دارد. انتخابات ۲۰۲۳ نشان داد که رای‌دهندگان کرد دیگر آن قدرتی را که قبلاً در سیاست داخلی داشتند، در اختیار ندارند.  با این حال یگن می‌گوید که دولت هنوز به دلیل اختلافات سیاسی با بغداد، نتوانسته است تمام اهداف خود را در شمال عراق محقق کند. در همین حال، وابستگان پ.ک.ک همچنان در شمال شرق سوریه از حمایت آمریکا برخوردار بوده‌اند.

او خاطرنشان کرد که نمایندگی داخلی کردها در ترکیه قوی است و حزب دموکرات سومین حزب بزرگ در پارلمان است.  آیدین‌تاسباس افزود که نخبگان سیاسی ترکیه به طور فزاینده‌ای شورش کردها را یک درگیری بی‌پایان می‌دانند. یلدیرای اوگور، روزنامه‌نگار ترکیه‌ای که تحولات کردها را از نزدیک دنبال می‌کند، گفت که روند صلح سال ۲۰۱۵ با پ.‌ک.‌ک شکست خورد زیرا یگان‌های مدافع خلق (YPG)، به عنوان یک نیروی سوری که ترکیه آن را هم‌پیمان پ.‌ک.‌ک می‌دانست، توانست بخش‌های زیادی از سرزمین‌های تحت کنترل در شمال سوریه را با کمک ایران و بشار اسد تصرف کند. بسیاری در آنکارا هنوز ایران را متهم می‌کنند که با تشویق به رشد YPG، مذاکرات صلح را زیر پا گذاشته است.