امیدها و تردیدهای آتش‌‏بس

مذاکرات برای دستیابی به توافقی بر سر آتش‌بس در غزه پس از هفته‌ها وقفه سرانجام طی دو روز در دوحه قطر برگزار شد. بنیان این مذاکرات، طرح پیشنهادی سه‌مرحله‌ای جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا بود که در تاریخ 31 می‌‌2024 (11 خرداد 1403) عرضه و با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل از آن حمایت شد. حضور مقامات عالی‌رتبه از سه کشور آمریکا، مصر و قطر در مقام دولت‌های میانجی و نمایندگانی از رژیم صهیونیستی گویای آن است که این دور از مذاکرات با فوریت بیشتر و برای حصول یک توافق نهایی انجام شده است.

در مذاکرات دوحه ویلیام جی‌برنز، رئیس سازمان سیا و برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه در کاخ سفید به نمایندگی از آمریکا، عباس کامل، رئیس اطلاعات مصر، دیوید بارنیا، رئیس موساد، رونن بار، رئیس شین‌بت و سرلشکر نیتزان آلون از اسرائیل و محمد عبدالرحمن، نخست‌وزیر قطر حضور داشتند.

از گزارش‌ها و اخبار چنین برمی‌آید که این دور از مذاکرات بدون حصول پیشرفتی فوری پایان یافته است، گرچه شرکت‌کنندگان به‌ویژه نمایندگان دولت بایدن با خوش‌بینی بر ضرورت تداوم گفت‌وگوها در هفته آینده در پایتخت مصر تأکید کردند. از نظرگاه مقامات سه دولت آمریکا، قطر و مصر مذاکرات در دوحه «جدی، سازنده و در فضایی مثبت» انجام شده است. در بیانیه مشترک این سه کشور آمده که مقامات ارشد مذاکره‌کننده هفته آینده در قاهره، پایتخت مصر، به امید نهایی کردن توافق براساس شرایط تعیین شده در قطر گرد هم می‌آیند. افزون بر این و تا برگزاری دور بعدی مذاکرات، مقامات در سطحی پائین‌تر جزئیات فنی چگونگی برقراری آتش‌بس را بررسی خواهند کرد.

گفته آمد که این دور از مذاکرات براساس طرح پیشنهادی جو بایدن در ماه می‌‌برگزار شد. در آن روز رئیس‌جمهور آمریکا در تبیین طرح پیشنهادی خود، از ضرورت پایان جنگ در غزه سخن به میان آورد و برای نیل بدین مقصود، طرحی را با هدف دستیابی به آتش‌بس دائمی در غزه عرضه کرد. وی در تبیین ضرورت این طرح تصریح کرد: «اکنون لحظه‌ای تعیین‌کننده است. اسرائیل پیشنهاد خود را عرضه کرده است. حماس می‌گوید خواستار آتش‌بس است. این توافق محکی است برای اثبات اینکه آیا آن‌ها واقعاً آتش‌بس را می‌خواهند یا خیر.» این طرح که ابتدا از سوی اسرائیل پیشنهاد شده بود به کلام بایدن، یک «پیشنهاد جدید جامع»  و به منزله نقشه راهی برای حصول «آتش‌بس پایدار» است.

طرح پیشنهادی چهارونیم صفحه‌ای اسرائیل، سه مرحله اصلی را در برمی‌گرفت: اولین مرحله با آتش‌بس تقریباً شش هفته‌ای، عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از مناطق پرجمعیت غزه و آزادی گروگان‌های سالخورده و زن که در دست حماس هستند در برابر آزادی صدها زندانی فلسطینی آغاز می‌شد. با وجود این، به گفته بایدن برای رفتن به مرحله بعدی توافق، هنوز جزئیاتی وجود دارد که باید محل مذاکره قرار گیرند؛ از جمله اینکه، در برابر آزادی هر گروگان اسرائیلی قرار است چه تعداد فلسطینی آزاد شود. در مرحله دوم، تمامی گروگان‌های اسرائیلی از جمله سربازان مرد آزاد خواهند شد. تمام خصومت‌ها پایان می‌یابد و تمامی نیروهای اسرائیلی از غزه عقب‌نشینی خواهند کرد. پیش از این نتانیاهو عقب‌نشینی کامل از غزه را با توجیه امکان احیای مجدد حماس رد کرده بود.

اینکه بعد از خروج نیروهای اسرائیلی چه گروهی بر غزه حکومت خواهد کرد در این طرح به صراحت مورد توجه قرار نگرفته، گرچه برخی مقامات آمریکایی، تشکیلات خودگردان فلسطینی را جانشین حماس در غزه می‌دانند. در مرحله سوم، گروگان‌هایی که جان باخته‌اند مبادله می‌شوند، غزه آواربرداری و دوره بازسازی سه تا پنج ساله با حمایت ایالات متحده آمریکا، اروپا و نهادهای بین‌المللی آغاز خواهد شد. بایدن مدعی شد اگر حماس به تعهدات خود عمل کند، آتش‌بس موقت، به «توقف دائمی خصومت‌ها» تبدیل خواهد شد. مقامات آمریکایی بر این باورند که بیش از همه این دیدار ویلیام برنز رئیس سازمان سیا با دیوید بارنیا، رئیس موساد، در پاریس بود که زمینه را برای انجام این توافق فراهم کرد.

گرچه این طرح ابتدا از سوی خود مقامات اسرائیلی پیشنهاد شد اما در ادامه چالش بر سر برخی موضوعات، حصول توافق نهایی را ناممکن کرد. مذاکرات دوحه با هدف رفع اختلافات، پر کردن شکاف‌های موجود و به کلام شرکت‌کنندگان به منزله کوششی برای «پل‌زدن» بین خواسته‌های طرفین برگزار شد. به گفته ناظران، پیشنهاد آمریکا به حماس و اسرائیل می‌تواند «شکاف‌های باقی‌مانده موجود را پوشش داده»(1) و بستری مساعد برای توافق نهایی فراهم کند. در پایان این دور از مذاکرات، ایالات متحده آمریکا، قطر و مصر در بیانیه‌ای مشترک از دستیابی به طرحی جدید برای برقراری آتش‌بس در غزه خبر دادند، گرچه هنوز جزئیاتی از این طرح منتشر نشده است.

نمایندگان این سه کشور با طرح این ادعا که پیشنهاد جدید در پی رفع اختلافات و پرکردن شکاف‌های موجود در خواسته‌های دو طرف است، ابراز امیدواری کردند که در هفته آتی به توافقی برای آتش‌بس، مبادله زندانیان و آزادی گروگان‌ها دست یابند. وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایتالیا نیز در بیانیه‌ای مشترک روز شنبه از همه طرف‌ها خواستند تا با شیوه‌ای «مثبت و انعطاف‌پذیر»(2) در مذاکرات شرکت کنند. در این بیانیه آمده است که «ما بر اهمیت اجتناب از هرگونه اقدام تشدیدکننده تنش در منطقه که چشم‌انداز صلح را تضعیف می‌کند، تاکید می‌کنیم». جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به نتایج مذاکرات دوحه گفت: «اکنون بیش از هر زمان دیگر به توافق نزدیک هستیم».

البته آمریکا در ابراز خوش‌بینی نسبت به این دور از مذاکرات تنها نیست، برخی مقامات کشورهای عربی نیز با آمریکا هم‌نظر هستند. یکی از مقامات مصری حاضر در مذاکرات نیز در پایان گفت‌وگوهای دوحه این‌چنین ابراز امیدواری کرد: «من در مقایسه با هر زمان دیگری امیدوارتر هستم. آمریکایی‌ها و طرف‌های درگیر بیش از هر کس دیگری به دنبال آتش‌بس و انجام توافق نهایی هستند». مذاکرات دوحه که به گفته مقامات آمریکایی نسبت به گفت‌وگوهای قبلی سازنده‌تر بود‌ه است عمدتاً بر جزئیات تبادل گروگان‌ها با اُسرای فلسطینی متمرکز شده بود. قرار است در روزهای آینده مقامات در سطوحی پائین‌تر با بررسی جزئیات توافق، «حلقه‌ای اجرایی» را برای نظارت بر مفاد این توافق از جمله آزادی گروگان‌ها و تبادل اُسرا تشکیل دهند. در بیانیه آمده است، مقامات ارشد «با هدف منعقد کردن توافق تحت شرایطی که امروز ارائه شده است» در قاهره تشکیل جلسه خواهند داد؛ در راستای تحقق همین پیش‌بینی، بایدن روز جمعه با رهبران قطر و مصر گفت‌وگو کرد.

افزون بر این، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز برای تسهیل توافق نهایی، روز یکشنبه وارد اسرائیل شد. وی نیز این دور از مذاکرات را  «احتمالاً بهترین و شاید آخرین فرصت» توصیف کرد و از همه طرف‌ها خواست تا به جنگ پایان دهند. یک مقام ارشد آمریکایی پس از مذاکرات در دوحه در گفت‌وگو با خبرنگاران تصریح کرد، «گفت‌وگوهای پیشین که گاهی انجام و گاهی قطع می‌شد اکنون به پایان راه خود نزدیک است. اکنون روح جدیدی بر مذاکرات حاکم است و نوید دستیابی به صلح را می‌دهد».

دو طرف منازعه نیز به مذاکرات دوحه واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. مقامات رژیم صهیونیستی با «خوش‌بینی محتاطانه‌ای»(3) درباره توافق احتمالی صحبت می‌کنند. دفتر نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو شامگاه شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تیم مذاکره‌کننده خوش‌بینی محتاطانه‌ای را به نخست‌وزیر درباره امکان دستیابی به توافق براساس آخرین پیشنهاد آمریکا ابراز کرده است. اسرائیل از کوشش‌های آمریکا و دیگر کشورهای میانجی برای آزادی گروگان‌ها قدردانی می‌کند. اصول بنیادین اسرائیل برای آمریکا و دیگر کشورهای میانجی به‌خوبی شناخته‌شده است؛ امیدواریم فشارها سبب شود تا حماس با خواسته‌های اسرائیل که در ماه می‌‌مطرح شدند، موافقت کند تا از این طریق، پیشرفتی در مذاکرات حاصل شود».

این اولین واکنش رسمی اسرائیل به مذاکرات دوحه قطر بود. یک مقام اسرائیلی نیز درباره گفت‌وگوهای دوحه گفت: «در روز اول مذاکرات پیشرفت‌هایی حاصل شده است و این امر تصمیم نتانیاهو برای نگه داشتن مذاکره‌کنندگان در دوحه را توجیه می‌کند». این مقام از تعیین موضع اسرائیل درباره توافق پیشنهادی که شامل آتش‌بس شش‌هفته‌ای، آزادی تعداد زیادی از گروگان‌ها و عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از مراکز عمده جمعیتی در غزه است، خودداری کرد. پیش از این اسرائیل بر افزودن بندهایی بر توافق پیشنهادی بایدن، پافشاری می‌کرد.

از سوی دیگر به گفته مقام‌های ارشد حماس که مستقیماً در مذاکرات دوحه شرکت ندارند، طرح کلی پیشنهادی در این دور از مذاکرات با آنچه پیش از این بر سر آن توافق شده بود، همخوانی ندارد. غازی حمد، یکی از اعضای دفتر سیاسی حماس با محکوم کردن اسرائیل به انجام نوعی «مانور فریب»، تصریح کرد، مقامات این رژیم شرایط جدیدی را برای آتش‌بس طرح کرده‌اند.

وی که با شبکه تلویزیونی المیادین گفت‌وگو می‌کرد، ادامه داد: «نتانیاهو با طرح شرایط جدید در مذاکرات، توافق‌های پیشین را تضعیف می‌کند، هدف او ادامه جنگ است. هیچ‌یک از موارد مورد اختلاف در دوحه حل نشده است. اسرائیل یا خواسته‌های جدیدی مطرح می‌کند یا خواستار عبارات جدیدی می‌شود و یا موضوعات پیچیده‌ای را به مذاکرات اضافه می‌کند. هنوز هیچ پیشرفتی حاصل نشده است». حسام بدران، یکی دیگر از اعضای دفتر سیاسی حماس نیز روز پنجشنبه با انتشار متنی در شبکه‌های اجتماعی تأکید کرد: «هر توافقی افزون بر مبادله زندانیان باید به آتش‌بس جامع، خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه، بازگشت آوارگان و بازسازی کامل این شهر منتهی شود.»

اظهارات مقامات حماس به خوبی نشان می‌دهد که هنوز موضوعات مهمی محل اختلاف طرفین است. به گفته افراد نزدیک به مذاکرات دوحه به مانند مذاکرات پیشین، اسرائیل خواستار افزودن مواردی به چارچوب پیشنهادی بایدن است؛ از جمله این موارد می‌توان به درخواست کنترل نامحدود نظامی اسرائیل بر کریدور فیلادلفیا، منطقه حائل بین غزه و مصر و استقرار ایست‌های بازرسی برای رسیدگی به روند بازگشت فلسطینیان به شمال غزه اشاره کرد. گرچه از نظر مقامات آمریکایی به نظر می‌رسد حماس شرایط پیشنهادی اعلام‌شده توسط بایدن را برآورده کرده است اما یک مقام اسرائیلی روز پنجشنبه تأکید کرد که نتانیاهو بر ماندن ارتش اسرائیل در کریدور فیلادلفیا مصمم است.

افزون بر این، یکی از مهمترین موضوعات در مذاکرات کریدور نتزاریم(4) است؛ جاده‌ای چهارمایلی درست در جنوب شهر غزه که از شرق به غرب، از مرز اسرائیل تا دریای مدیترانه امتداد دارد. در آخرین دور مذاکرات در ماه ژوئیه، زمانی که تیم مذاکره‌کننده اسرائیل خواسته‌های نتانیاهو برای تأمین امنیت کریدورهای راهبردی در غزه را مطرح کرد، عباس کامل، رئیس اطلاعات مصر گفت که «نتانیاهو وقت خود را تلف می‌کند». حماس خروج اسرائیل از این منطقه را به‌عنوان یکی از خواسته‌های اصلی خود در مذاکرات آتش‌بس مطرح کرده است. اینکه آیا در جریان مذاکرات به این خواسته حماس پرداخته شده یا خیر، هنوز مشخص نیست. مقام آمریکایی در واکنش به این درخواست حماس مدعی شد: بی‌تردید هرگونه توافقی تمامی آرزوهای طرفین را برآورده نخواهد کرد.

نشانه‌های پیشرفت در مذاکرات دوحه

با وجود تداوم این موانع و ابهام در امکان حصول توافق نهایی، سربرآوردن برخی نشانه‌ها، بارقه‌هایی از امید را در بین ناظران و کشورهای میانجی ایجاد کرده است. به گفته یک منبع مصری در مصاحبه‌ای تلویزیونی، مذاکرات روز جمعه که بیش از هفت ساعت به طول انجامید، تمامی طرف‌های گفت‌وگو را برای رسیدن به توافق نهایی، امیدوار کرده است. عثمان سفیر تحلیل‌گر سیاسی مصری با ابراز امیدواری نسبت به حصول توافق معتقد است: «برای نخستین‌بار کنشگران منطقه‌ای و بین‌المللی برای نیل به یک آتش‌بس واقعی کوشش و از آن حمایت می‌کنند. همه طرف‌ها به این آتش‌بس نیاز دارند». مهمترین نشانه‌های پیشرفت در مذاکرات دوحه را می‌توان موارد ذیل دانست:

*مذاکره‌کنندگان اسرائیلی اعلام کردند حاضرند درباره عقب‌نشینی نیروهای نظامی این رژیم به شرق کریدور فیلادلفیا (مرز بین مصر و غزه که اسرائیل در اواخر ماه می‌‌آن را تصرف کرد)  گفت‌وگو کنند. در سوی دیگر مصر نیز خواستار حضور گروه‌های فلسطینی و دعوت آنها به قاهره برای بحث درباره چگونگی کنترل این کریدور شده است.

*به گفته نمایندگان کشورهای میانجی‌ اسرائیل موافقت کرده است تا تعداد کامیون‌های کمک‌رسانی به غزه روزانه به 600 دستگاه افزایش یابد و طرف‌های مذاکره بر ورود و ارسال کمک‌ها از طریق دفاتر تازه تأسیس نظارت کنند.

*در نهایت اینکه اسرائیل موافقت خود را با آزادی نیمی از فهرست اُسرای فلسطینی که قبلاً از آزادی آنها خودداری کرده بود، اعلام کرده است.

موانع بر سر راه توافق احتمالی: سایه بلند ایران

گرچه نشانه‌هایی که در بالا بدان‌ها اشاره شد از نظر نمایندگان کشورهای میانجی می‌تواند برای تداوم گفت‌وگوها در قاهره و حصول توافق نهایی، بستری مساعد را فراهم کند اما به گفته تحلیل‌گران، برخی عوامل همچنان امیدواری‌ها برای آتش‌بس را در پرده‌ای از ابهام قرار داده‌اند. امکان حمله نظامی ایران و متحدان به اسرائیل در واکنش به ترور اسماعیل هنیه در تهران، عدم توافق اسرائیل و حماس برسر برخی بندهای توافق و این اتهام که اسرائیل در پی تداوم جنگ در غزه است، از دید ناظران موانعی جدی بر سر راه توافق هستند.

آنچه مهم می‌نماید این است که بسیاری از تحلیل‌گران و رسانه‌های غربی با پیروی از رویه‌ای مشترک،  بیش از هر عامل دیگری، احتمال حمله نظامی ایران و حزب‌الله به اسرائیل را مهمترین مانع آتش‌بس احتمالی می‌دانند؛ حمله‌ای که مقامات آمریکایی انجام آن را پیش‌بینی می‌کنند. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی در نشستی مطبوعاتی تأکید کرد: «اطلاعاتی داریم که نشان می‌دهد حمله ایران می‌تواند با هشدار کم یا بدون هشدار و مطمئناً در روزهای آینده انجام شود و ما باید برای آن آماده باشیم». به همین سبب برخی ایران را بدون حضور در گفت‌وگوها، بخشی از مذاکرات آتش‌بس در غزه می‌دانند.

رسانه‌های اسرائیلی مدعی شدند که محمدبن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر پس از برگزاری اولین دور گفت‌وگوها در روز پنجشنبه با ارزیابی روند رو به پیشرفت مذاکرات در تماسی تلفنی از رهبران ایران خواسته تا حمله به اسرائیل را متوقف کنند تا از این طریق، مانعی بر سر راه توافق ایجاد نشود. به گفته یکی از دیپلمات‌ها، در جریان این تماس تلفنی، نخست‌وزیر قطر، ایران را به کاهش تنش و آرامش تشویق کرده است. دیپلمات دیگری نیز مدعی شد، نخست‌وزیر قطر به ایران درباره عواقب حمله احتمالی در زمانی که مذاکرات آتش‌بس رو به پیشرفت است، هشدار داده است.

مقامات آمریکایی و کشورهای منطقه امیدوارند که از مجرای گفت‌وگوهای صلح و دستیابی به آتش‌بس احتمالی در غزه، رهبران ایران و حزب‌الله لبنان از انجام عملیات نظامی علیه اسرائیل خودداری کنند. براساس ادعای نیویورک‌تایمز، مقامات آمریکایی، ایرانی و اسرائیلی روز جمعه گفته‌اند که تهران بر آن شده تا حصول نتیجه نهایی در مذاکرات، حمله احتمالی به اسرائیل را به تعویق اندازد. این رسانه مدعی است پس از انجام روز نخست مذاکرات در دوحه در روز پنجشنبه، محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر در تماسی تلفنی با علی باقری، سرپرست وزارت خارجه ایران، تهران را به خویشتن‌داری و کاستن از تنش‌ها برای حصول پیشرفت در مذاکرات تشویق کرده است. به گفته وزارت امور خارجه قطر، محمد‌بن عبدالرحمن روز جمعه بار دیگر با آقای باقری‌کنی صحبت و هر دو مقام بر لزوم آرامش و کاهش تنش در منطقه تاکید کرده‌اند.

با تشدید تنش‌ها در منطقه پس از ترور اسماعیل هنیه در تهران و پیش از آن فواد شکر در لبنان و وعده ایران و حزب‌الله برای حمله به اسرائیل، فشارها برای دستیابی به یک آتش‌بس افزایش یافته است. به باور برخی دیپلمات‌های آمریکایی و کشورهای منطقه، حصول آتش‌بس می‌تواند مانع حمله ایران و حزب‌الله به اسرائیل شود. براساس گزارش‌ها، جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا آتش‌بس در غزه را «کلید» جلوگیری از سربرآوردن جنگی بزرگ در منطقه می‌داند. انتظار بایدن آن است که دستیابی به توافق مانع حمله ایران و حزب‌الله به اسرائیل شود؛ اما تردیدها همچنان باقی است، آیا توافق بر سر آتش‌بس در غزه تنها حمله ایران به اسرائیل را به تعویق خواهند انداخت یا خطر را به طور کامل رفع می‌کند؟

به گفته پنج مقام اسرائیلی، تا روز جمعه، ایران و حزب‌الله لبنان سطح آمادگی واحدهای موشکی خود را کاهش داده‌اند. با وجود این مقامات اسرائیلی بر این باورند که این ارزیابی‌ها با در نظر داشت شرایط متحول منطقه، هر دم می‌تواند تغییر کند.  از سوی دیگر گرچه بازار دیپلماسی در منطقه گرم است و تمامی کشورها می‌کوشند، سطح تنش‌ها را کاهش دهند، اما ایالات متحده آمریکا با هدف دفاع همه‌جانبه از اسرائیل، تجهیزات و نیروهای نظامی بیشتری را به منطقه اعزام کرده است. روز جمعه نیز اسرائیل کاتز، وزیر امور خارجه اسرائیل، از متحدان این رژیم درخواست کرد مستقیم‌تر ایران را  تهدید کنند.

وی در اظهاراتی عجیب خطاب به متحدان رژیم مدعی شد: «تنها راه بازدارندگی در برابر ایران و جلوگیری از جنگ این است که اعلام کنید در صورت حمله ایران نه‌تنها در دفاع بلکه در حمله به ایران نیز در کنار اسرائیل خواهید بود».

نتیجه‌گیری

به‌‌رغم برگزاری گفت‌وگوهای دوحه و پیش‌بینی تداوم این گفت‌وگوها در قاهره، برخی ناظران براین باورند که تنها کشورهای میانجی به نتایج حاصل از این مذاکرات خوش‌بین هستند، چراکه مواضع اسرائیل و حماس همچنان از یکدیگر فاصله دارند. به باور تحلیل‌گران اختلاف خواسته‌های اسرائیل و حماس بدان حد است که می‌تواند مانع دستیابی به توافق نهایی برای انجام آتش‌بس در غزه شود. حماس خواستار خروج کامل نیروهای نظامی رژیم صهیونیستی از غزه، بازگشت آوارگان، بازسازی این باریکه و نقش‌‌آفرینی در آینده سیاسی غزه است.

اسرائیل در پی کسب تضمین‌هایی برای عدم قدرت‌گیری مجدد حماس و کنترل نظامی این رژیم بر غزه است. افزون بر این، نتانیاهو از ترس دیگری نیز رنج می‌برد. او به خوبی می‌داند که آتش‌بس در غزه و مبادله گروگان‌ها و اُسرای فلسطینی می‌تواند پایانی بر دولت شکننده و افراطی حاکم در اسرائیل و آغاز پیگیری‌های قضایی علیه وی باشد. دولت بایدن نیز به‌خوبی از نیات نتانیاهو آگاه است. بایدن می‌داند که نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در پی تداوم بحران در منطقه است تا از این طریق ضمن حفظ قدرت و افزایش فشارها برای تضعیف حزب‌الله لبنان و ایران، چشم‌انتظار پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بماند.

در مقابل، به نظر می‌رسد بایدن از یک سو به سبب افزایش انتقادها در داخل، تضعیف شدید وجهه آمریکا در منطقه، کسب حمایت اقلیت‌های مسلمان و اعراب در انتخابات و مهم‌تر از آن به سبب کوشش برای جلوگیری از وقوع جنگی ناخواسته در منطقه، تمامی نیروهای خود را برای انجام توافق متمرکز کرده است. به نظر می‌رسد این اختلافات همچنان می‌توانند تردیدها برای رسیدن به صلح را افزایش دهند. با وجود این، از یک سو سایه سنگین احتمال حمله ایران و حزب‌الله به اسرائیل و نگرانی از سربرآوردن جنگی بزرگ در منطقه و از سوی دیگر افزایش فشارهای داخلی و بین‌المللی بر دولت نتانیاهو برای پذیرش آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها، امیدها برای حصول توافق را افزایش داده است.    

پی‌نوشت‌ها:

1-überbrückt verbleibende Lücken

2-positiv und flexibel

3-vorsichtigen Optimismus

4-Netzarim Corridor