مهاجران را باید به‌رسمیت شناخت

حسین ایمانی جاجرمی

جامعه‌شناس

بخشی از اتفاقات اخیر که علیه مهاجران صورت گرفته، شاید به‌دلیل بی‌مسئولیتی دولت طالبان بوده است. این دولت نسبت به شهروندانش که بخش قابل‌توجهی از آنها در ایران زندگی می‌کنند، بی‌تفاوت بوده است و شاید اگر با دولت ایران همکاری می‌کرد شاهد چنین اتفاقاتی نبودیم. به‌هرحال دولت افغانستان به‌جای سپاسگزاری از مردم و دولت ایران که درزمان شروع جنگ‌های افغانستان -یعنی از دهه 50- میزبان جامعه افغانستانی بوده، آن‌هم در وضعیتی که خودش درگیر جنگ و تحریم‌ها بوده، در قبال شهروندانش غیرمسئولانه عمل کرده است. به‌هرحال نگاهی به سال‌های گذشته نشان می‌دهد که تا امروز اتفاق خاصی برای افغانستانی‌ها در ایران نیفتاده است. درست است که آنها در شرایط نه‌چندان ایده‌آل در کنار مردم ایران زندگی‌ می‌کنند اما همیشه وضعیت باثباتی برای‌شان وجود داشته است. البته یادمان باشد که به‌دلیل تحریم و مشکلات اقتصادی، وضعیت برای مردم به‌ویژه گروه‌ تهیدست سخت شده است. زمانی‌که وضعیت زندگی نابه‌سامان می‌شود، فرصت‌های شغلی هم کم می‌شود و... در این شرایط گروه‌های بومی شاید نسبت به حضور مهاجران در کشور احساس خطر کنند و آنها را رقیب خود بدانند. به‌هرحال افغانستانی‌ها در مشاغلی مشغول به‌ کارند که ایرانیان خیلی تمایلی به فعالیت در آن زمینه‌ها ندارند، یا شغل‌هایی خطرناک و بی‌کیفیت هستند و مزد کمی دارند. اما حالا که شرایط اقتصادی به‌هم‌ریخته، آنها هم چاره‌ای ندارند جز اینکه به سمت همین مشاغل پیش روند. نکته اما اینجاست که ما نمی‌توانیم این مهاجران را غیرایرانی بدانیم، ما ازنظر تاریخی با آنها اشتراکات فراوانی داریم و پیوندهای تاریخی و فرهنگی زیادی میان ما وجود دارد. بنابراین هر دو کشور باید به هم کمک کنند و اگر این اتفاق نیفتد شرایط حضور افغانستانی‌ها در ایران سخت می‌شود، بنابراین باید در برخی از سیاست‌ها تجدیدنظر شود. کشور ما می‌توانست برخورد بهتری با افغانستانی‌ها داشته باشد و امکانات بیشتری مثل امکانات آموزشی قوی‌تری در اختیارشان قرار دهد، به‌هرحال آنها به کشورشان بازمی‌گشتند و از ایران به نیکی یاد می‌کردند. البته عملکرد ایران به‌نسبت وضعیتی که داشته، در ارتباط با مهاجران بد نبوده است، اما می‌شد فرصت‌های بیشتری در اختیارشان گذاشت. حالا هم متاسفانه برخوردهای نژادپرستانه با این افراد ازسوی بخشی از جامعه صورت گرفته که باتوجه به شرایط خطیر منطقه، اصلاً به صلاح هر دو کشور نیست. باید به‌دنبال این بود که چطور میان این دو گروه، همکاری و دوستی برقرار کرد. به‌همین‌دلیل باید تکلیف افغانستانی‌ها روشن شود. آنها نشان داده‌اند که افراد منظم، اهل کار و پرتلاشی هستند، بنابراین باید به‌رسمت شناخت‌شان، به آنها مدرک شناسایی و کار داد و در مقابل از آنها مالیات گرفت؛ کشورهای دیگر هم چنین شرایطی برای مهاجران در نظر می‌گیرند. باید به آنها آموزش بدهیم. به‌هرحال نباید فراموش کرد که ایران هم از نیروی کار افغانستانی بهره برده، آنها نیروی کار ارزانی بوده‌اند و این باعث شده تا قیمت‌ها مخصوصاً در حوزه ساختمان‌سازی بالا نرود. شاید این مسئله به‌ضرر نیروی کار ما باشد مخصوصاً حالا که شرایط اقتصادی سخت شده است. بنابراین بهتر است برای خارج‌شدن از این وضعت، مهاجران به‌رسمیت شناخته شوند، آموزش ببینند، از حقوق برخوردار شوند و به همان میزان هم، تعهدات و وظایفی داشته باشند.