سهم ناچیز سیستان از طرح انتقال آب
در پی تنشهای آبی سالهای گذشته در شمال استان، ادعا شد که از محل آبخوان دشت تهلاب ۲۷ میلیون مترمکعب برای زاهدان و همین میزان برای منطقه سیستان تخصیص داده شده، اما آنچه در سفر فرمانده کل سپاه به استان در خبرگزاری ایرنا رسانهای شد، گواه انتقال آب به زاهدان و میرجاوه است.
درحالحاضر لوله خط انتقال آب از دشت تهلاب به زاهدان با قطر ۱۱۰۰ میلیمتر در حال اجراست که بنا به نظر کارشناسان، ظرفیت انتقال ۱۵۰۰ لیتر در ثانیه را داراست که در یکسال ۲۷ میلیون مترمکعب و در خوشبینانهترین حالت ۴۵ میلیون مترمکعب آب را به زاهدان منتقل میکند که باز هم کمتر از نیاز بیش از ۵۰ میلیون مترمکعبی این شهر است.
بنابراین اگر آبرسانی به شمال استان مورد نظر است، باید قطر لوله حداقل به ۱۴۰۰ میلیمتر افزایش یابد؛ در این صورت میزان انتقال آب به ۲۵۰۰ لیتر در ثانیه افزایش خواهد یافت که از این میزان، بخشی هم میتواند به شمال استان انتقال یابد.
ضرورت بازبینی این قطر لوله از آنجایی باید موردتوجه قرار گیرد که خوشبختانه با ورود حجمی از سیلاب به چاه نیمه ۳، امکان تامین آب مصرفی حدود یکسال شهرستانهای حوزه سیستان فراهم شده و فشار روانی اجرای طرحهای اضطراری آب کاهش یافته است؛ بنابراین برخی از طرحهای اضطراری تامین آب سیستان (مشابه آنچه در مصاحبه اخیر مدیرعامل آب منطقهای استان عنوان شده) را باید از اولویت خارج کرد و روی خط انتقال آب از تهلاب با قطر لوله ۱۴۰۰ میلیمتر و حتی بیشتر از آن تمرکز کرد.
آبخوانهای پیرامون منطقه سیستان، منابع آب قابل اتکایی نیست و در کوتاهمدت آسیبپذیر است. با برداشت بیرویه آب از منابع آب زیرزمینی و زیرسطحی منطقه سیستان، منطقه در میانمدت به خاستگاه وخیمتر گردوغبار بدل خواهد شد اما آبخوان تهلاب منبع آبی مطمئنی است که میتواند آب شرب زاهدان و سیستان را تامین کند. بیتردید تامین آب شرب شهرستانهای شمال و مرکز استان از توسعه کشاورزی در آن آبخوان توسط سرمایهگذاران کلان به مراتب مهمتر است.
منابع آب زیرزمینی ذخایر استراتژیک منطقه بهشمار میروند، بنابراین واگذاری اراضی دارای منابع آبی به سرمایهگذاران، آینده زیست ساکنان منطقه را با اما و اگر مواجه میکند. این اراضی جزو اراضی ملی است و باید در تملک دولت باشد تا در مواقع تنش آبی امکان بهرهبرداری از منابع آن وجود داشته باشد.
باتوجه به ظرفیت بارشهای جنوب استان، خوب است سرمایهها برای اجرای طرحهای آبخیزداری و آبخوانداری به آن مناطق هدایت شود تا با تلهاندازی آب، وضعیت کشاورزی و کیفیت زیست ساکنان منطقه ارتقاء داده شود و از طرفی سرمایهگذاران نیز با توسعه کشاورزی منطقه، شاهد بازگشت سرمایه باشند. این مهم باعث میشود که میلیاردها مترمکعب آب شیرین به دریا نریزد و از استحصال آبهای زیرزمینی بهعنوان ذخایر استراتژیک منطقه جلوگیری شود.