غزه یک هفته پس از حمله

بررسی آمار قربانیان غیر  نظامی زنان و کودکان در پی حمله اسرائیل

غزه بیش از دو میلیون نفر غیرنظامی دارد که از چند روز گذشته بدون هیچ امکانات اولیه به خصوص غذا و دارو محاصره شده‌اند و زیر حملات گسترده ارتش اسرائیل در انتظار مرگ هستند. اما در میان این انتظار تلخ و جان باختن 1203 نفر،‌ حدود 5هزار و 763 مجروح که اکثر قربانیان و مجروحان آن کودکان، زنان و سالمندان هستند، لحظات سختی را سپری می‌کنند. این در حالی است که اسرائیل تاکنون به هیچ‌کدام از مقررات کنفوانسیون ژنو پایبند نبوده و سال‌های مدیدی است که کودکان و زنان قربانی می‌شوند اما واکنش‌ نهادهای نظارتی نسبت به این رفتار با بی‌توجهی همراه بوده است. حال یک هفته از آغاز حمله حماس، اسرائیل به دنبال حملات تلافی‌جویانه خود، از غیرنظامیان قربانی می‌گیرد و طرفداران حقوق بشر، روزه سکوت گرفته‌اند.

باز هم موشک، گلوله و خمپاره است که اسرائیل و غزه را در هم نوردیده است و در این میان کودکان، زنان و غیرنظامیان هر دو طرف نیز جان خود را از دست می‌دهند و تاوان این قدرت‌طلبی‌ها را پس می‌دهند. این زنان هستند که در جنگ ضجه می‌زنند و با از دست دادن عزیزان‌شان قلب سوخته خود را در دست می‌گیرند و با فریادشان عرش آسمان را می‌لرزانند. زنان غزه که سرشان را بالا می‌آورند، پهپادهای اسرائیل روی صورت‌شان اعلامیه می‌ریزد که در آن فقط 24 ساعت مهلت داده شده تا شمال غزه را ترک کنند. انگار قرار است اسرائیل شمال غزه را با خاک یکسان کند. نوار غزه‌ای که محمود عباس گفته بود: «به سنگاپور تبدیل می‌شود.» حالا قرار است به ویرانه‌ای تبدیل شود و مردمانش با رنج و مصائب بسیار که سالیان سال متحمل شده‌اند، باید با مرگ و زندگی دست‌وپنجه نرم کنند. پس از حمله حماس به اسرائیل و شروع انتقام اسرائیل دیگر چیزی به نام حقوق بشر، حقوق شهروندی و حقوق زنان و کودکان در غزه معنایی ندارد. حمله حماس به اسرائیل که به «طوفان‌الاقصی» معروف شد، بیش از 1300 کشته و 3000 مجروح برجای گذاشت. مجروحان و کشته‌شدگان نظامی و غیرنظامی بودند و به همین دلیل اسرائیل درصدد انتقام برآمد. این جنگ به خارج از مرزهای اسرائیل و غزه کشیده شد تا حدی که یکی از کارمندان سفارت اسرائیل خارج از محوطه سفارت این کشور در پکن مورد حمله قرار گرفت و فردی با ضربات چاقو به او آسیب رساند.

دستور تخلیه بیش از یک میلیون نفر از غزه

علاوه بر راکت‌هایی که اسرائیل به سمت غزه شلیک می‌کند، وزیر دفاع اسرائیل روز دوشنبه اعلام کرد: «من دستور محاصره کامل نوار غزه را دادم. نه برق، نه غذا، نه سوخت وجود نخواهد داشت، همه چیز بسته است. این یک جنگ برای موجودیت ما در منطقه است، هفته‌ها طول می‌کشد. چیزهایی رخ خواهد داد که قبلاً هرگز دیده نشده است.» او این اقدام را بخشی از نبرد علیه «مردم وحشی» دانست. در این راستا اسرائیل از ساکنان شمال غزه خواست که منطقه را تخلیه کرده و به جنوب غزه پناه ببرند. با وجود آنکه آمریکا تمام‌قد پشت اسرائیل ایستاد و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به تل‌آویو رفت تا در دیدار با بنیامین نتانیاهو حمایت تمام‌عیار کشورش از اسرائیل را بیان کند اما این اقدام اسرائیل برای آمریکا نیز سنگین و غیرقابل حمایت است. جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید روز جمعه اعلام کرد که جابه‌جایی بیش از یک میلیون غیرنظامی در شمال غزه آن‌هم در مدت ۲۴ ساعت کار دشواری است. او افزود: «ما می‌دانیم که اسرائیل چه می‌خواهد. آن‌ها تلاش می‌کنند جمعیت غیرنظامی را از حماس جدا کنند.» با این وجود، آمریکا و بسیاری از کشورها از جمله بریتانیا، آلمان، فرانسه و... تظاهرات به نفع مردم فلسطین را منع کرده‌اند.

بیانیه شورای پناهندگان درباره جنایت جنگی اسرائیل

شورای پناهندگان که در اسرائیل و فلسطین فعالیت می‌کند نیز درخواست اسرائیل برای ترک خانه‌های 2/1میلیون نفر از مردم غزه را جنایت جنگی توصیف کرد. یان اگلاند، دبیرکل این نهاد نروژی در بیانیه‌ای گفت: «درخواست ارتش اسرائیل مبنی بر اینکه 2/1 میلیون غیرنظامی در شمال غزه در عرض ۲۴ ساعت، بدون هیچ‌گونه تضمین برای امنیت یا بازگشت، به منزله جنایت جنگی انتقال اجباری است. این موضوع باید متوقف شود. مجازات دسته‌جمعی تعداد بی‌شماری از غیرنظامیان از جمله کودکان، زنان و سالمندان به انتقام اقدامات وحشتناکی که توسط مردان مسلح انجام می‌شود براساس قوانین بین‌المللی غیرقانونی است.» او تاکید کرد: «همکاران من در داخل غزه تایید می‌کنند که افراد بی‌شماری در بخش‌های شمالی زندگی می‌کنند که هیچ وسیله‌ای برای نقل مکان امن در زیر رگبار دائمی آتش ندارند. می‌ترسیم اسرائیل ادعا کند فلسطینیانی که نتوانستند از شمال غزه فرار کنند می‌توانند به‌عنوان شرکت‌کننده مستقیم در خصومت‌ها شناخته شوند و هدف قرار گیرند.» محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با دستور تخلیه شمال غزه مخالفت کرده و از آن به عنوان «روز نکبت دوم» یاد کرد. او نسبت به دستور ارتش اسرائیل برای خروج بیش از یک میلیون نفر از شمال نوار غزه، نسبت به آوارگی گسترده فلسطینی‌ها هشدار داد.

دقایق حیاتی برای رسیدن کمک‌های بشردوستانه

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل روز چهارشنبه هفته گذشته اعلام کرد: «مایحتاج حیاتی انسان‌ها مانند غذا و آب باید اجازه ورود به غزه را داشته باشد. ما نیاز به دسترسی سریع و بدون مانع به کمک‌های بشردوستانه داریم. یک فاجعه انسانی در غزه در حال وقوع است که توسط نیروهای اسرائیلی محاصره شده است. ورود کالاهای حیاتی به‌ویژه مواد غذایی به شهر که آب و برق نیز در آن وجود ندارد، ممنوع است.» او افزود: «ما باید از گسترش درگیری جلوگیری کنیم. ما به دسترسی انسان‌ها به کمک‌های بشردوستانه نیاز داریم. منابع حیاتی از جمله سوخت، غذا و آب باید وارد غزه شود. لحظه‌ای برای تلف کردن وجود ندارد و هر دقیقه اهمیت حیاتی دارد.» در این میان مادر همسر حمزه یوسف، وزیر اول اسکاتلند در غزه گیر افتاده است. او در واکنش به اقدامات اسرائیل در غزه تاکید کرد: «این الیزابت النخله، مادرزن من است. یک پرستار بازنشسته که در داندی اسکاتلند زندگی می‌کند. او مانند اکثر قریب به اتفاق مردم غزه ارتباطی با حماس ندارد. به او گفته شده که غزه را ترک کند. اما مانند بقیه مردم جایی برای رفتن ندارد و گیر افتاده است.»

الیزابت نخله نیز با انتشار یک فیلم، درحالی‌که اشک می‌ریخت از شرایط غزه گزارش داده و اعلام کرد: «همه در غزه به سمتی که آن‌ها هستند در حال حرکتند. یک میلیون نفر بدون غذا و بدون آب هستند. مردم هنگام خروج همچنان بمباران می‌شوند. افرادی که در بیمارستان هستند نمی‌توانند از شهر خارج شوند. انسانیت کجاست؟ وجدان و احساس مردم جهان کجاست که بگذارند این اتفاق در این روزگار بیفتد؟»

ممنوعیت ارائه خدمت درمانی به اسرای فلسطینی

یوسف ابوریش، وزیر بهداشت در غزه از 1203 کشته و حدود 5763 مجروح خبر داده و خاطرنشان کرده است: «اکثر قربانیان و مجروحان، کودکان، زنان و سالمندان بودند.» از آن سو موشه اربل، وزیر بهداشت اسرائیل طی یک بیانیه جنجال‌برانگیز اعلام کرد: «فلسطینیان مجروح که هنگام حمله به اسرائیل اسیر شده‌اند، مداوا نخواهند شد.» آنطور که روزنامه یدیعوت آحارونوت گزارش داده، وزیر بهداشت اسرائیل طی نامه‌ای به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این کشور اعلام کرد که «دستور داده است درمان مجروحین حماس در بیمارستان‌های دولتی متوقف شود. سیستم بهداشتی باید در این شرایط سخت به درمان سربازان اسرائیلی و آمادگی برای آنچه که در راه است تمرکز کند.»

جنایت جنگی 24 ساعته

ستار عزیزی، کارشناس حقوق بین ‌الملل، درباره فرصت 24ساعته که اسرائیل برای خروج غیرنظامیان - به‌ویژه زنان و کودکان - از شمال غزه در نظر گرفته است، به هم‌میهن گفت: «این خلاف مقررات و قوانین بشردوستانه بین‌المللی است. این جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت است. بخش «د» قسمت 2 ماده 7 اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری به‌عنوان جنایت علیه بشریت اخراج یا کوچ اجباری را به‌عنوان یکی از مصادیق ذکر کرده است. اقدامات قهرآمیز و راندن افرادی که در یک منطقه زندگی می‌کنند بدون مجوز، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی محسوب می‌شود.» او افزود: «وجود زنان و کودکان در بین غیرنظامیان به سختیِ این انتقال افزوده می‌شود. حتی از مصادیق عناصر جنایت نسل‌کشی - Genocide - اجبار کوچ بخشی یا گروه قومی، نژادی و مذهبی است که ممکن است در نتیجه این انتقالات کشته شوند یا آسیب‌های سختی جسمی و روحی به آنها وارد شود.»

این حقوقدان بین‌المللی تاکید کرد: «قاعده اول عرفی صلیب سرخ که باید در تمام مخاصمات - داخلی و خارجی - حاکم شود، تفکیک نظامیان و غیرنظامیان است. هیچ‌یک از طرفین نباید اقدامی کنند که غیرنظامیان هدف اقدامات جنگی قرار گیرند. متاسفانه در واقعه اخیر این قوانین به شدت نقض شده است.» او با اشاره به اینکه اعضای حماس حدود 80 هزار نفر هستند، بیان کرد: «ساکنان غزه حدود 2میلیون نفر برآورد می‌شوند و طبیعتاً تمام ساکنان غزه جزو حماس محسوب نمی‌شوند. بنابراین جمعیت عظیمی غیرنظامی هستند و قوانین جنگ اخراج غیرنظامیان را ممنوع می‌کند. با توجه به اینکه دولت خودگردان فلسطین عضو اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری شده است، باید از این دیوان تقاضای مداخله در این امر کند. این یکی از ابزارهایی است که در دست فلسطینی‌ها است، برای آنکه بتوانند به اسرائیل فشار بیاورند. متاسفانه اسرائیلی‌ها بعد از حمله حماس فضای رسانه‌ای خاصی برای اذهان عمومی در دنیا ایجاد کردند که به نوعی خود را برای هر گونه اقدامی محق بدانند. اما قوانین بشردوستانه حاوی این نکته بنیادین است که دولت‌ها نمی‌توانند در جنگ هرکاری را انجام دهند. حتی اگر ضرورت نظامی این اقدامات را ایجاب کند. شاید با فشار افکار عمومی در دنیا بتوان این اقدام اسرائیل را متوقف کرد چراکه به نظر می‌رسد اسرائیل به دنبال زدن ضربه اساسی به حماس است که ناگزیر آثار آن به غیرنظامیان تسری پیدا می‌کند.»

عزیزی درباره انتقام‌گیری اسرائیل نیز تاکید کرد: «طبیعتاً پیامدهای هر اقدام سیاسی یا نظامی قابل پیش‌بینی نیست. اما اقدام تلافی‌جویانه در حقوق بین‌الملل بشردوستانه علیه غیرنظامیان منع شده است. یعنی قابل قبول نیست که بگوییم چون برخی از غیرنظامیان در حمله حماس به اسرائیل کشته شده‌اند، اسرائیل برسر غیرنظامیان غزه تلافی کند. این اقدام در قوانین بین‌الملل بشردوستانه منع شده است.»

محکومیت اسرائیل توسط یونیسف به دلیل رفتار با کودکان

یوسف مولایی، استاد حقوق بین ‌الملل، نیز در گفت‌وگو با هم‌میهن به موضوع مهمی درباره اجرای قوانین بین‌الملل اشاره و تاکید کرد: «مشکل اساسی و زیربنایی و بنیادی در جامعه بین‌الملل این است که متولی خاصی مسئولیت پیشگیری از این وقایع و قدرت جلوگیری از خسارات وارده وجود ندارد و متولی‌ای که صلاحیت و توان جبران و مجازات کسانی که مرتکب اعمال خلاف حقوق بین‌الملل می‌شوند را دارا باشد. در زمینه قواعد، مقررات، کنوانسیون‌ها و عرف بین‌المللی کمبود وجود دارد. علاوه بر آن نهاد متولی برای اجرای آن نیز وجود ندارد. ساختار جامعه جهانی به صورتی است که تمام دولت‌ها با یکدیگر هستند و نهاد بالاسری وجود ندارد که قدرت ورود به این مسائل را داشته و از خسارات جانی و مالی آن پیشگیری کند. با وجود این خلأ، این مشکلات در دنیا باقی خواهند ماند.»

او افزود: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از 200 سند و قطعنامه بین‌المللی وجود دارد که اسرائیل در آن محکوم شده است. یکی از این 200 سند، محکومیت اسرائیل توسط یونیسف برای اقداماتش در برابر کودکان است. قطعنامه‌های بین‌الملل بسیاری وجود دارد که خلاف حقوق بین‌الملل این کشور را محکوم کردند و دیوان بین‌الملل دادگستری اسرائیل را در مورد دیوار حائل محکوم کرده است. اما این محکومیت‌ها تضمینی برای اجرا ندارد و فقط روی کاغذ است. چراکه اسرائیل به حمایت آمریکا مصونیت دارد و آمریکا در شورای امنیت حق وتو دارد و تا زمانی که این شورا قطعنامه‌ قاطعی صادر نکند، کار خاصی صورت نمی‌گیرد.» مولایی گفت: «مواضع فلسطین در حال حاضر دفاع مشروع محسوب می‌شود. اما طبق حقوق بین‌الملل نیز دولت‌ها هر اقدامی در راستای دفاع مشروع نمی‌توانند انجام دهند. باید اقدامات ضرورت داشته باشد. کنوانسیون‌های 4 گانه را داریم که به رعایت حقوق غیرنظامیان تاکید دارد و حتی به نحوه درمان آنها نیز در این کنوانسیون‌ها پرداخته شده است. اما تحت هیچ شرایطی تضمینی برای اعمال محکومیت در مقابل نقض قوانین بین‌الملل وجود ندارد و کاری از دست حقوق بین‌الملل برنمی‌آید.»