بایدن نمی‏‌خواهد کارتر دوم شود...

اکبر مختاری

کارشناس ارشد روابط بین‌الملل

جو بایدن، سیاستمدار کهنه‌کار و سناتوری باتجربه در حالی وارد عرصه ریاست‌جمهوری شد که عبور از رقیبی به‌نام دونالد ترامپ بسیار دشوار می‌نمود. در نوامبر ۲۰۲۰ کمتر کسی احتمال شکست دونالد ترامپی را می‌داد که هم سخنوری جاه‌طلب بود و هم با روحیه‌ای شومنانه توان جذب بخش بزرگی از مردم را داشت. انتخابات ۲۰۲۰ رقابتی‌ترین انتخابات آمریکا طی یکصدسال اخیر این کشور بود و آمار بالای رای‌دهندگان این موضوع را به‌خوبی تایید می‌کند. جو بایدن با اتحاد چپ میانه و راست میانه حزب دموکرات و جمهوری‌خواهان منتقد ترامپ توانست دونالد ترامپ سرسخت را شکست دهد. پاندمی کرونا و به تبع آن تضعیف وضعیت اقتصادی مردم، ستاره اقبال بایدن را برای پیروزی بر ترامپ افزایش داد. جو بایدن ۷۸ساله با پیروزی در انتخابات این دیدگاه را تقویت کرد که وی تنها برای نرمالیزاسیون فضای سیاسی-اجتماعی آمریکا آمده است و سن بالای او از احتمال کاندیداتوری دوباره وی خواهد کاست. اما حالا کمتر از دوسال مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده، بایدن بار دیگر اعلام کرده که کاندیدا می‌شود. شرایط داخلی و سیاست خارجی آمریکا دوسال پیش از انتخابات در وضعیت ثبات نسبی به سر می‌برد؛ اما معلوم نیست طی دوسال آتی چه رخدادهایی فضای داخلی و خارجی آمریکا را متحول خواهد ساخت.

جدی‌ترین رقیب بایدن همان ترامپی است که دو سال پیش از او شکست خورد و در شرایط فعلی پرونده‌های قضایی مهمی او را تهدید می‌کند؛ از شکایت تجاوز جنسی تا دستور برای نپذیرفتن نتایج انتخابات آمریکا همه اتهاماتی است که پیش روی دونالد ترامپ قرار دارد. اتهامات وارده به ترامپ و عدم دفاع جدی هیچ‌کدام از سران حزب جمهوری‌خواه از او، نشان از آن دارد که ساختار در آمریکا دوست ندارد که بار دیگر رئیس‌جمهوری با کاراکتری هیجانی را تحمل کند؛ اما راه برای ترامپ هم بسته نیست. تمام این اتهامات تا زمان محکوم نشدن نهایی ترامپ، نمی‌تواند مانع ورود دوباره او به انتخابات ریاست‌جمهوری شود مگر اینکه اثبات شود او اصلی از قانون اساسی را کاملاً نقض کرده است؛ این، همان موضوعی است که مخالفان او دائم با ورق زدن پرونده‌اش دنبال آن هستند.

در مقابل، وضعیت جو بایدن هشتادساله نیز آنچنان بر وفق مراد نیست. بایدن سیاستمدار کهنه‌کاری است، اما چالش سن بالا، نخبگان حزب دموکرات را به فکر فرو برده است؛ آن‌هم در زمانی‌که فرد مطرح‌تر یا به‌اصطلاح جذاب‌تری از او برای پیروزی در انتخابات خود را معرفی نکرده است. بایدن کوشیده تورم ۹درصدی آمریکا را به کمتر از ۴درصد برساند و در حوزه سیاست خارجی (همان بخشی که کمتر برای رای‌دهندگان عادی آمریکایی مهم است)، گاف مهمی ندهد. اگرچه خروج سریع و نامنظم آمریکا از افغانستان می‌توانست گافی در سیاست خارجی او باشد، اما از این اتفاق مدت‌ها گذشته است و تاثیر کلانی روی ذهن رای‌دهنده آمریکایی نخواهد داشت. در مورد ایران نیز اگرچه بایدن تاکنون دستاورد بزرگی نداشته است، ولی سعی کرده با تفاهمی غیررسمی زندانیان آمریکایی را آزاد کند و ضمن حفظ تحریم‌ها مانع افزایش درصد غنی‌سازی ایران به بالای شصت درصد شود. غنی‌سازی بالای شصت درصد حکومت ایران، خط قرمز متحد استراتژیک آمریکا و اسرائیل در خاورمیانه است و جو بایدن طوری در حال پیش رفتن است که حداقل با کاهش درصد غنی‌سازی ایران متحد دیرینه خود را هرچند به سختی، راضی نگاه دارد.

بزرگترین چالشی که بایدن در صورت ورود دوباره به انتخابات با آن در حوزه سیاست خارجی روبه‌رو خواهد شد، جنگ اوکراین و روسیه و کمک‌های بالای مالی و نظامی آمریکا به اوکراین است. بخش مهمی از مردم آمریکا معتقدند که آمریکا دیگر نباید بیش از این برای این جنگ هزینه کند؛ چراکه این هزینه‌ها از مالیات و جیب آنها تامین می‌شود. اگرچه ذهن آمریکایی «روس‌هراس» است، اما فضای درونی آمریکا از جنگ به‌خصوص جنگ پرهزینه استقبال نمی‌کند. این همان برگی است که دو کاندیدای اصلی جمهوری‌خواهان، دونالد ترامپ و دسانتیس، می‌توانند به‌خوبی از آن استفاده کنند.

به فرض مستحکم شدن زنجیرهای دستگاه قضایی آمریکا به پاهای ترامپ برای عدم ورود به انتخابات، آنگاه هر جمهوری‌خواهی که ترامپ از او حمایت کند از شانس موفقیت برخوردار خواهد شد. جو بایدن سرنوشت جیمی کارتر را فراموش نکرده است؛ رئیس‌جمهور دموکراتی که بنزین گران و تورم و سرانجام ادامه گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی اورا یک‌دوره‌ای کرد. باختی چنان سهمگین که حتی مردمان کالیفرنیا نیز به رقیب کارتر (رونالد ریگان) رای دادند. ساکن فعلی کاخ سفید چشمانش را بر فروش غیررسمی نفت ایران تا حدود بیش از یک‌ونیم میلیون بشکه بسته است؛ چراکه می‌داند نفت گران، پیامد بلندمدت آن، بنزین گران در آمریکا خواهد بود. بایدن باید بداند فارغ از سن بالا چالش بنزین گران هم او را تهدید خواهد کرد و اگر مشکلی اقتصادی در درون پیش آید یا حادثه غیرمترقبه‌ای در سیاست خارجی آمریکا پیش آید، دچارشدنش به سرنوشت جیمی کارتر آن‌چنان هم دور از دسترس نخواهد بود...