کلید کرهای جنگ اوکراین؟
بررسی سفر کیم‌جونگ‌اون رهبر کره‌شمالی به روسیه
بررسی سفر کیم‌جونگ‌اون رهبر کره‌شمالی به روسیه
کیم‌جونگ‌اون، رهبر کره‌شمالی، دیروز پس از پایان سفر رسمی پنج‌روزه خود به روسیه، با قطار زرهی ویژه خود و خبرسازش که به «دژ متحرک» معروف است، خاک این کشور را به مقصد پیونگ‌یانگ ترک کرد. کیم قبل از اینکه روسیه را به مقصد کره‌شمالی ترک کند، از دانشگاه فدرال خاور دور روسیه در جزیره روسکی بازدید کرد. او اطلاعاتی در مورد اهداف دانشگاه و توسعه جزیره روسکی دریافت کرده و با 43 دانشجوی کره‌شمالی در این دانشگاه صحبت کرده و عکس یادگاری گرفت. او سپس از نمایشگاه محصولات صنایع دفاعی شرکت‌های منطقه پریمورسکی بازدید کرد. اولگ کوجمیاکو، فرماندار منطقه پریمورسکی، یک جلیقه تهاجمی و یک پهپاد با شش سیستم کنترلی را به رهبر کره‌شمالی هدیه داد.
کیم‌جونگ‌اون هفتمین باری است که از مرزهای کره‌شمالی خارج می‌شود. او روز چهارشنبه و در نخستین روز سفرش با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، دیدار کرد و درخصوص مسائل نظامی و جنگ در اوکراین و تعمیق همکاری‌ها گفت‌وگو کردند. با وجود پایان سفر رهبر کره‌شمالی و گذشت پنج روز از دیدار او با پوتین، هیچ اطلاعاتی مبنی بر حصول توافق میان دو طرف برای فروش و تحویل تجهیزات نظامی به روسیه به منظور تقویت این کشور در جنگ با اوکراین از سوی رسانه‌های دو کشور منتشر نشده است و تنها جملاتی کوتاه و تعارف‌آمیز از سوی دو رهبر در تلویزیون دولتی روسیه پخش شد. براساس آنچه در تصاویر پخش‌شده از تلویزیون روسیه مشاهده می‌شود، پوتین پیش از گفت‌وگو با میهمان خود از ملاقات با وی ابراز خرسندی می‌کند. اون نیز در مقابل با بیان اینکه «برای کره‌شمالی، روابط با روسیه اولویت اول است» افزود: «اطمینان دارم که این دیدار روابط دو کشور را به سطح جدیدی ارتقا خواهد داد. کره‌شمالی خواهان توسعه بیشتر روابط با روسیه است و از تصمیمات این کشور حمایت می‌کند. ما در مبارزه با امپریالیسم در کنار روسیه هستیم». وی این دیدار را «سکوی پرشی» برای نزدیک‌تر کردن روابط میان دو کشور خواند و تأکید کرد: «از این فرصت استفاده می‌کنم و تأیید می‌کنم که ما همیشه با روسیه خواهیم بود». رهبر کره‌شمالی تصریح کرد: «روسیه در حال حاضر برای محافظت از منافع امنیتی خود با نیروهای سلطه‌طلب در تقابل است. ما همیشه حمایت کامل و بی‌قید و شرط خود را از تمام اقدامات دولت روسیه اعلام کرده‌ایم». رئیس‌جمهوری روسیه نیز در این دیدار یادآور شده بود که در گفت‌وگو با کیم‌جونگ‌اون بسیاری از موضوعات از جمله «وضعیت منطقه» و «همکاری اقتصادی» مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرد. سخنگوی کرملین نیز پیش از این دیدار اعلام کرده بود که رهبران دو کشور بدون توجه به هشدارهای مقامات آمریکایی درباره «موضوعات حساس» گفت‌وگو خواهند کرد. رهبر کره‌شمالی علاوه بر پوتین، با وزیر دفاع روسیه دیدار و درباره افزایش همکاری‌های نظامی و مسائل بین‌المللی و نیز آنچه پیونگ‌یانگ «اوج جدیدی» از مناسبات دوجانبه خواند، گفت‌وگو کرد. به گزارش رادیو دولتی کره‌شمالی، کیم‌جونگ‌اون و سرگئی شویگو در مورد شرایط نظامی و سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی رایزنی کرده و همچنین درباره نظرات سازنده درخصوص مسائل تجاری مرتبط با تقویت بیشتر همکاری‌های تاکتیکی و استراتژیک، همکاری‌ها و تبادلات بین نیروهای مسلح دو کشور، چه در حوزه دفاعی و چه در حوزه امنیت کشور تبادل‌نظر کردند. رهبر کره‌شمالی از اعضای ناوگان روسیه در اقیانوس آرام به دلیل کمک‌های بزرگی که در تضمین صلح و امنیت در شمال شرق آسیا و در کل جهان انجام می‌دهند، قدردانی کرد.
دوستی مصلحتی؟
اولین سفر خارجی کیم‌جونگ‌اون با تحلیل‌های مختلفی همراه شده است. «واشنگتن‌پست» دراین‌باره نوشت: «پوتین برای تداوم جنگ اوکراین و بیشتر برای کوتاه‌مدت به مهمات نظامی دوران شوروی نیاز دارد. اما نیازهای کیم بلندمدت‌تر است؛ از جمله کمک‌های فنی برای توسعه سلاح‌ها و برنامه فضایی و تقویت اقتصاد کره شمالی». بنابراین گزارش، با طولانی شدن جنگ روسیه علیه اوکراین، مهمات روسیه رو به پایان است و رهبران جهان هم از نقض مرزهای بین‌المللی به رسمیت‌شناخته‌شده حمایت نمی‌کنند. پوتین در دیدار با کیم با یک تیر دو نشان زده است. گفته می‌شود که کره‌شمالی دارای انبار بزرگی از گلوله‌های توپخانه و موشک‌های قدیمی است که با سیستم‌های تسلیحاتی روسیه سازگار است. این بدان معناست که کیم ناگهان یک ابزار چانه‌زنی نادر در مواجهه با روسیه دریافت کرده است. با توجه به سابقه وابستگی نظامی کره‌شمالی به اتحاد جماهیر شوروی، از جمله در تهاجم تحت حمایت شوروی به جنوب که جرقه جنگ کره 53-1950 را برانگیخت، این وضعیت یک تغییر در روابط آنهاست. جنگ با آتش‌بس پایان یافت و هر دو کره انبار مهمات و تسلیحات خود را حفظ کرده‌اند.
سکوت محتاطانه چین
این سفر با واکنش آرام چین همراه شده است. چین به عنوان شاهرگ اقتصادی کره شمالی، با نگرانی مسکو و پیونگ‌یانگ در مورد افزایش نفوذ ایالات متحده در منطقه و افزایش همکاری امنیتی بین ایالات متحده، ژاپن و کره‌جنوبی همسو است اما حمایت آشکار از فروش تسلیحات کره شمالی به روسیه از پکن برنمی‌آید. وزارت امور خارجه چین سفر کیم به روسیه را امری مربوط به روابط دوجانبه دو کشور خواند و البته تاکید کرد که روابط پکن با پیونگ‌یانگ در حال پیشرفت است. ژو فنگ، رئیس مطالعات بین‌الملل دانشگاه نانجینگ می‌گوید: «پکن نمی‌خواهد وارد یک مثلث شمالی جدید شود، زیرا جنگ سرد جدید کاملاً برخلاف منافع چین است. مشاهده نوعی از سرگیری اتحاد نظامی بین مسکو و پیونگ‌یانگ برای چین کمی ترسناک خواهد بود.»
واکنش کره جنوبی
این درحالی است که کره‌جنوبی واکنشی هشدارآمیز به این سفر داشت و رئیس‌جمهوری این کشور دیروز گفت: «جامعه بین‌الملل باید بیش از پیش برای مقابله با تعمیق همکاری نظامی بین روسیه و کره‌شمالی متحد باشد». یون سوک یول همچنین گفت: «به دنبال مطرح کردن این مسئله به سران جهانی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک است». وی در پاسخی مکتوب به سوالات خبرگزاری آسوشیتدپرس پیش از عزیمت به نیویورک برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «همکاری نظامی بین کره شمالی و روسیه غیرقانونی و ناعادلانه است چون برخلاف قطعنامه‌های شورای امنیت و سایر تحریم‌های بین‌المللی است».
تاثیر بر جنگ اوکراین؟
ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز هنگام ورود به نروژ برای شرکت در نشست ناتو گفت که اگرچه ممکن است کره شمالی بتواند مهمات توپخانه‌ای روسیه برای جنگ در اوکراین را تامین کند، اما این کار احتمالاً تغییر زیادی در وضعیت جنگ به‌وجود نمی‌آورد. او به خبرنگاران گفت که دیدار اخیر کیم‌جونگ اون، رهبر کره‌شمالی و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در شرق این کشور، احتمالاً باعث خواهد شد که کره شمالی گلوله‌های توپخانه ۱۵۲ میلی‌متری دوران اتحاد جماهیر شوروی را در اختیار مسکو قرار دهد. ژنرال مارک میلی افزود که اگرچه نمی‌خواهد این کمک‌های تسلیحاتی را «کم‌اهمیت» جلوه دهد، اما «شک دارد» که این کمک‌ها تعیین‌کننده باشند. ایالات متحده طی یک‌سال گذشته نیز بارها کره‌شمالی را به ارسال مهمات، گلوله‌های توپخانه و موشک به روسیه متهم کرده بود که احتمالاً بسیاری از آنها کپی مهمات دوران شوروی پیشین هستند.
ارزیابی کارشناسان
سو کیم، سرپرست حوزه سیاست در شرکت مشاوره مستقر در ویرجینیا: اگر نگاه کیم به توپ و جایزه بزرگ‌تر باشد، این احتمال وجود دارد که دو کشور به عنوان خار در چشم ایالات متحده کنار هم قرار بگیرند. بحران ممکن است به فرصتی برای کیم و پوتین تبدیل شده باشد.
وی سونگ لاک، سفیر سابق کره جنوبی در روسیه و مذاکره کننده ارشد سابق کره جنوبی در مذاکرات هسته ای شش جانبه : روسیه از هر شخص یا ابزار یا هر نهادی برای ایستادگی در برابر جنبش امنیتی تحت رهبری ایالات‌متحده سوءاستفاده می‌کند. بنابراین، کیم‌جونگ‌اون، به‌رغم بدنامی، توسط پوتین به‌عنوان یک ابزار مفید پذیرفته شد. کیم و پوتین با هم این پیام را ارسال می‌کنند که مایلند تحریم‌های تحت رهبری ایالات متحده را برای منافع خود نادیده بگیرند.
ریو هیناتا یاماگوچی، استادیار دانشگاه توکیو: مزایای روسیه با دستیابی به مهمات کوتاه‌مدت‌تر است، درحالی‌که منافع کره‌شمالی با تامین کمک‌های فنی برای تحقیق و توسعه فناوری‌های فضایی و سلاح‌های پیشرفته طولانی‌مدت‌تر است. کیم در حال پیشبرد یک برنامه نظامی پنج‌ساله برای تقویت تسلیحات خود است، که در صورت بازگشت به مذاکرات خلع سلاح هسته‌ای با ایالات متحده، کلیدی برای تضمین موقعیت چانه‌زنی قوی‌تر است.
پارک وون گون، کارشناس کره شمالی در دانشگاه اوها وومنز سئول: اگر روسیه در درگیری اوکراین متحمل ضرر نمی‌شد، پوتین مثل الان به سراغ کیم نمی‌رفت. کره‌شمالی همچنین می‌داند که پیشرفت‌های اخیر در رابطه با روسیه در حقیقت یک معامله هستند لذا کیم به‌دنبال کسب امتیازهای سریع از روسیه است. در این میان می‌توان به غذا، انرژی و کود اشاره کرد.
