دولت استثنایی

سیدابراهیم رئیسی در چه شرایطی به سومین سال ریاست‌جمهوری‌اش وارد می‌شود؟

حسن بختیاری‌زاده

فعال سیاسی و کارشناس‌ارشد روابط بین‌الملل

سیدابراهیم رئیسی به میانه عمر دولت اول خود رسید؛ دولتی که در حوزه سیاست خارجی، «شرق‌گرایی غرب‌گریزانه» را برگزیده است؛ رویکردی که سبب شده تحریم‌ها پابرجا بماند، نام ایران بدون هیچ دستاورد مثبتی در نبرد روسیه و اوکراین مطرح شود، روسیه و چین، درباره تمامیت سرزمینی ایران، اظهارنظر کنند و درحالی‌که مسئولان دولتی به‌طور مداوم از آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران خبر می‌دهند، عراق، نزدیکترین متحد ایران، تنها با دستور آمریکا درباره دارایی‌های ایران تصمیم بگیرد. تنها دستاورد رئیسی در این عرصه احیای روابط با عربستان است. بدین‌ترتیب، دولت رئیسی به دن‌کیشوت‌های فاتح اماکن دیپلماتیک عربستان پاداش داد و سپس مذاکرات با عربستان را- که از زمان روحانی شروع شده بود- به سرانجام رساند تا روابط دو طرف به شرایط قبل از حمله به سفارت و کنسولگری آن حکومت، باز گردد.
برای بررسی کارنامه اقتصادی دولت رئیسی کافی است به این موضوع اشاره کرد که از روزی که حکم رئیس دولت سیزدهم تنفیذ شد، قیمت دلار دو برابر و میزان نقدینگی هشتاد درصد افزایش داشته و سایر قیمت‌ها متناسب با این دو شاخص، رشد کرده است. مهمترین وعده انتخاباتی رئیسی ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی بوده است که کسی آن را گردن نمی‌گیرد و اگر دولت تا امروز توانسته باشد یک‌دهم این تعداد، مسکن بسازد، می‌توان از کسری یک میلیون و هشتصد هزار واحد مسکونی وعده‌داده‌شده، چشم‌پوشی کرد. قرارگاه مرغ نیز، به‌عنوان مشتی نمونه خروار، نمایانگر کارکرد نگاه قرارگاهی به اقتصاد است.
با گذشت دو سال، اکنون آشکار است که دولت رئیسی در حوزه فرهنگی و اجتماعی، مسئول اقدامات گشت ارشاد، برخورد با دانشجویان منتقد، محدودسازی سکوهای تولید سریال‌های نمایشی و گسترش فیلترینگ است و همه اینها درحالی است که وزیر ارشاد به پروژه خالص‌سازی در وزارتخانه متبوعش سرگرم است و با افتخار به آن اشاره می‌کند. عملکرد دولت رئیسی موجب شده است حامیان آن در مجلس نیز- که کارکرد مهم آنها انتقاد از دولت روحانی بود- اکنون یا به نقد دولت رئیسی می‌پردازند و یا سکوت کرده‌اند و سخنی برای گفتن ندارند. این شرایط سبب شده تا دولت رئیسی، دولتی استثنایی‌ باشد. چراکه همه دولت‌های پیشین در دوره دوم مسئولیت خود با نقد گسترده و کاهش محبوبیت روبه‌رو می‌شدند. اما دولت رئیسی، دولتی تاریخ‌ساز است. البته از آنجا که در همین میانه دوره اول مسئولیت خود، به چنان وضعی دچار شده است که دست‌کم تعدادی از حامیان پرشور آن نیز مجبورند سکوت کنند و افکار عمومی، به‌طور فزاینده‌ای از آن انتقاد می‌کند. این شرایط، تنها بخشی از خروجی و نتیجه حکومت یکدست نواصولگرایان است که حتی اصولگرایان سنتی و میانه‌رو را نیز به حاشیه راندند. شواهد موجود نشان می‌دهد این روند ادامه خواهد داشت.