انتخابات آلمان با پیروزی جناح راست به پایان رسید/بازگشت محافظه‌کاران
حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان، ۸۳ کرسی خود در انتخابات سراسری ۲۰۲۱ را به ۱۵۲ کرسی تبدیل کرد. این حزب به سیاست‌های ضدمهاجرتی و ملی‌گرایی شهرت دارد. ضدپناهجویان و ضد اتحادیه اروپاست و به گواه رسانه‌های آلمانی، با نتیجه‌ای که در این انتخابات به دست آورد یک رکورد سیاسی را شکست.
یاسمن طاهریان، محسن صالحی‌خواه/گزارشگران هم‌میهن: محافظه‌کاران در انتخابات سراسری آلمان به پیروزی رسیدند. انتخابات زودهنگام آلمان، به‌دنبال کناره‌گیری کریستین لیندز وزیر دارایی از حزب دموکرات آزاد و فروپاشی ائتلاف سه‌گانه دولت اولاف شولتز صدراعظم سابق این کشور و صدور دستور انحلال پارلمان از سوی رئیس‌جمهور روز ۵ اسفند (۲۳ فوریه) برگزار شد.
ائتلاف محافظه‌کاران مسیحی به رهبری فردریش مرتس (رهبر حزب دموکرات مسیحی) ۲۰۸ کرسی را به خود اختصاص داد و جایگاه نخست را به دست آورد. حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان ۱۵۲ کرسی گرفت و به دومین جریان قدرتمند در پارلمان تبدیل شد. حزب سوسیال‌دموکرات آلمان به رهبری اولاف شولتز نیز بدترین نتیجه انتخاباتی سال‌های اخیر را رقم زد و ۸۶ کرسی را از دست داد. این حزب در انتخابات پیشین ۲۰۶ کرسی داشت که به ۱۲۰ کرسی کاهش پیدا کرد. بوندستاگ (پارلمان آلمان) ۶۳۰ کرسی دارد که ۳۱۶ کرسی برای اکثریت نیاز است.
بر اساس آمار رسمی اعلام شده، ۸۳ درصد مردم آلمان در این انتخابات شرکت کردند که بالاترین میزان مشارکت در انتخابات سراسری از زمان اتحاد دو آلمان (۱۹۹۰) محسوب می‌شود. ائتلاف چپ‌گرای اولاف شولتز شامل احزاب سوسیال‌دموکرات (حزب شولتز)، سبزها و لیبرال‌دموکرات بود که به دنبال اختلافات عمیق راجع به سیاست‌های مالی، مهاجرتی و کاهش اعتماد عمومی فرو پاشید. طبق قانون آلمان، صدور دستور انحلال در اختیار رئیس‌جمهور است.
قدرت گرفتن راست افراطی
حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان، ۸۳ کرسی خود در انتخابات سراسری ۲۰۲۱ را به ۱۵۲ کرسی تبدیل کرد. این حزب به سیاست‌های ضدمهاجرتی و ملی‌گرایی شهرت دارد. ضدپناهجویان و ضد اتحادیه اروپاست و به گواه رسانه‌های آلمانی، با نتیجه‌ای که در این انتخابات به دست آورد یک رکورد سیاسی را شکست. ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی و شخص نزدیک به دونالد ترامپ ماه گذشته به طور علنی از این حزب حمایت کرد.
جی.دی ونس معاون رئیس‌جمهور آمریکا نیز در جریان سفر خود به آلمان برای شرکت در کنفرانس امنیت مونیخ، تنها با رهبر این حزب دیدار کرد که در آلمان بسیار واکنش‌برانگیز شد. ناظران بر این باورند که افزایش میزان جرم و جنایت از سوی پناهجویان، تضعیف اقتصاد آلمان به دنبال وقوع جنگ در اوکراین و جنگ تعریف‌های ترامپ از جمله دلایل اقبال بیشتر به راست افراطی در این انتخابات بود.
صدراعظم جدید روی کار می‌آید
فردریش مرتس 69 ساله تاجری است که هواپیمای خصوصی خود را خلبانی می‌کند و مدت‌هاست که به‌عنوان گزینه‌ای محبوب برای صدراعظمی آلمان در نظر گرفته شده. او یک محافظه‌کار سنتی است که تاکنون نقشی در دولت نداشته و قرار است بزرگترین اقتصاد و پرجمعیت‌ترین کشور اروپا را هدایت کند. مرتس در اوایل سال‌های 2000 در چالش کسب قدرت برای رهبری حزب دموکرات‌های مسیحی به آنگلا مرکل شکست خورد که 16 سال صدراعظم آلمان باقی ماند. رای‌دهندگان از میراث مرکل راضی نبودند که شامل وابستگی بیشتر به روسیه برای تامین گازهای طبیعی، باز نگه داشتن مرزهای آلمان در سال 2015 و استقبال از میلیون‌ها پناهجو از سوریه، افغانستان و کشورهای دیگر بود. حزب صدراعظم آلمان انتخابات پارلمانی را باخت و تنها حدود ۱۹ درصد از آرا را کسب کرد.
زیر سایه ترامپ
دونالد ترامپ نتایج انتخابات آلمان را ستود و آن را روزی بزرگ برای آلمان و ایالات متحده آمریکا خواند. اما مرتس گفت که ائتلاف ۸۰ ساله اروپا با آمریکا می‌تواند به تاریخ سپرده شود زیرا او معتقد است که ترامپ در مواضع آشکاری نسبت به طرح‌هایش در قبال اروپا «بی‌تفاوت» بوده است. مرتس به نشانه انتقاد از ترامپ، تاکتیک‌های دولت وی را به‌ویژه به دنبال حمایت ایلان ماسک مشاور رئیس‌جمهوری آمریکا از راست افراطی در آلمان با مواضع مسکو مرتبط دانست.
وی گفت: «مشتاق هستم تا ببینم چگونه تا اجلاس ناتو در پایان ماه ژوئن پیش می‌رویم». آیا همچنان از ناتو در قالب کنونی آن صحبت می‌کنیم یا به سرعت قابلیت دفاعی مستقل اروپا را پدید می‌آوریم. مرتس به‌عنوان پیروز این انتخابات اکنون باید دولت ائتلافی را تشکیل دهد اما احزاب اصلی در آلمان وعده دادند از ائتلاف با حزب آلترناتیو خودداری کنند.
صدراعظم جدید آلمان و پیروز انتخابات این کشور گفت که اولویت اصلی او تلاش برای اتحاد در اروپا به منظور مقابله با مداخله آمریکا یا روسیه است. مرتس روز یکشنبه در مصاحبه با شبکه‌های آلمانی گفت که او هیچ شکی در مورد چالش‌های روابط با آمریکا ندارد. مرتس در میزگرد تلویزیونی که در عصر روز یکشنبه برگزار شد گفت: «مداخلاتی که از سوی واشنگتن دیدیم به‌اندازه مداخلاتی که از سوی مسکو دیده‌ایم، دراماتیک، شدید و در نهایت اهانت‌آمیز بوده‌اند.»
او در ادامه گفت: «ما فشار گسترده‌ای از سوی دو طرف را داریم و اولویت برتر من ایجاد اتحاد در اروپاست.» مرتس تاکید می‌کند که او هیچ‌وقت فکر نمی‌کرد که این حرف را در تلویزیون بزند اما پس از اظهارات دونالد ترامپ در هفته گذشته، واضح است که آمریکایی‌ها «دست‌کم آن دسته از آمریکایی‌هایی که در این دولت حضور دارند» به‌طور گسترده‌ای نسبت به سرنوشت اروپا بی‌تفاوت‌اند.»
نتایج مقدماتی انتخابات نشان داد حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان یا AFD به دومین حزب بزرگ آلمان تبدیل شده به این معنی که این حزب که زمانی به‌دلیل تندروی‌های خود در حاشیه قرار داشت حالا به یک نیروی سیاسی اصلی تبدیل شده است.
پیروزی محافظه‌کاران، واکنش آلمان به ترامپ بود
ابراهیم رحیم‌پور، معاون پیشین وزیر امور خارجه در تحلیل تحولات اخیر آلمان به هم‌میهن گفت: «بعد از کنار رفتن آنگلا مرکل از قدرت، دولتی که به آن اندازه دارای ثبات باشد روی کار نیامد. بالاخره این کشور طی سال‌های گذشته با فرازونشیب‌هایی در خصوص موضوعات اقتصادی، داخلی و بحث پناهجویان مواجه بود. از لحاظ خارجی، قصه جنگ اوکراین در اروپا بیشترین تاثیر را بر آلمان گذاشت؛ چه بخواهیم این موضوع را از زاویه سوخت‌رسانی و خرید گاز از روسیه ببینیم و چه بار مالی جنگ و مسئله مهاجرین را در مرکز توجه قرار بدهیم، این‌ها مربوط به قبل از آمدن ترامپ است. حالا ترامپ در آمریکا به قدرت برگشته و هر قومی محاسبه می‌کند که دولت در قدرت، چقدر برای منافع ملی و مصالح آن مردم مفید است. این موضوع را باید بدون در نظر گرفتن گرایشات حزبی مردم نگاه کرد. آلمانی‌ها دیدند که خسارت‌های زیادی از جنگ اوکراین به آن‌ها وارد شد و ترامپ هم اروپاستیز است. در دوره قبل هم این سیاست اروپاستیزی ترامپ بیشتر گریبان آلمان و فرانسه را گرفت.»
او ادامه داد: «در تحلیل اینکه چرا اقبال به سیاست‌های راست‌گرایانه بیشتر شده، ابتدا باید به این نقطه توجه کنیم که این موج از قبل وجود داشته است. زمانی که راست‌گرایان در کشورهای بزرگ و مقتدر سر کار می‌آیند، در قدرت گرفتن احزاب هم‌نام و هم‌مسلک خود در کشورهای دیگر تاثیر می‌گذارند. با توجه به آمدن ترامپ و سیاست‌هایش، احتمالاً این موج قدرت گرفتن راست‌ها در کشورهای مختلف اروپایی ادامه پیدا کند.»
این تحلیلگر حوزه بین‌الملل در توضیح تاثیر ترامپ بر پیروزی راست‌گرایان گفت: «همکاری‌های دموکرات‌ها و بایدن با اروپایی‌ها موجب ناراحتی ترامپ شده بود. او پس از تهدیداتی که نسبت به گرینلند (متعلق به دانمارک) داشت، اولین گامی که برداشت، حرکتی بود که در ریاض کرد. با روس‌ها در عربستان پای یک میز نشستند و جایی برای اروپا و اوکراین نبود. آن‌ها می‌گویند دنبال پایان دادن به این نزاع هستند. اما مهم است که چطور می‌خواهند آن را به پایان برسانند. به نفع روس‌ها تمام شود؟ اوکراینی‌ها یا اروپایی‌ها؟ تمام این فاکتورها بر آنچه در آینده میان اروپا و آمریکا پیش می‌آید، تاثیرگذار است.»
این دیپلمات بازنشسته درباره تاثیر تغییر جریان حاکم بر آلمان بر ارتباط با ایران نیز خاطرنشان کرد: «سابقه نگاه جمهوری اسلامی به موضوع اروپا و آمریکا در چند سال اخیر مقداری تغییر کرده است. همیشه نظر کشور ما این بود که آمریکا ناسازگار و مداخله‌گر است و اروپا را برای کار کردن ترجیح می‌دادیم. نسبتاً هم موفق بودیم. ولی متاسفانه می‌توان گفت از زمان جنگ اوکراین و لطماتی که اروپایی‌ها از لحاظ امنیتی و اقتصادی از این بحران دیدند، تصورشان این بود که ایران در کنار روسیه است. این موضوع منجر به دلخوری اروپایی‌ها از ما شد. الان می‌بینیم در موضوع هسته‌ای، متولی و مدعی فعال‌سازی مکانیسم ماشه، اروپایی‌ها هستند. به نظرم اقدام آنان، جوابی به موضوع اوکراین است. به نظرم ما نباید نسبت به اروپا این‌طور عمل می‌کردیم. نه اینکه آن‌ها در این میان مقصر نیستند. اما اینکه یک مجموعه تحت عنوان غرب تعریف کنیم و بگوییم گفت‌وگو و بده‌بستانی با آن‌ها نمی‌کنیم، صحیح نیست. به نظرم برای سیاستگذاری و تحلیل آنچه در اروپا رخ می‌دهد و به ایران نیز ارتباط پیدا می‌کند، باید مقداری به تغییراتی که در سطح ژئوپلیتیک در جهان رخ می‌دهد نگاه کنیم. امیدوارم سیاستمداران شاغل ما این مسائل را با چشمان بازتر دنبال کنند. شعارها را برای افکار عمومی بدهند اما منافع کشور را غیرشعاری نگاه کنند.»
جریان راست افراطی، اروپا را تابع آمریکا می‌کند
سهراب سعدالدین، کارشناس مسائل اروپا نیز به هم‌میهن گفت: «روند رشد احزاب راست افراطی در اروپا، روندی است که از چند سال قبل شروع شده و با یک شیب رو به بالا ادامه داشته است. با توجه به حمایت‌هایی که دولت جدید آمریکا از این جریان داشته و به دلیل وضعیت داخلی اروپا از لحاظ اقتصادی و اجتماعی، این شیب تندتر شده است. بخش اقتصادی را باید از زاویه جنگ اوکراین دید و موضوع اجتماعی نیز به وقایعی اشاره دارد که به پناهندگان و پناهجویان نسبت داده می‌شود. این احزاب راست افراطی از یک طرف با روس‌ها ارتباط خوبی دارند و حمایت ایلان ماسک از آنان را نیز دیدیم که به‌عنوان یک مُبلغ برای حزب «آلترناتیو برای آلمان» فعالیت کرد. جی.دی ونس، معاون ترامپ نیز در کنفرانس امنیتی مونیخ از این موضوع خیلی تند انتقاد کرد که چرا احزاب راست افراطی حضور ندارند و طرف آلمانی نیز پاسخ تندی داد. گفتند آن‌ها مخالف دموکراسی هستند و به خاطر این مخالفت و احترام به دموکراسی آنان را دعوت نکردیم. فضا برای رشد سبد رای این جریان مناسب است. احزاب جریان اصلی در کشورهای اروپایی نیز عملاً در موضوع مهاجرت تلاش زیادی کردند که مواضع خود را به نگاه احزاب راست افراطی نزدیک کنند برای اینکه بتوانند سبد رای آنان را بگیرند. اما این روند ناگزیر فعلاً در اروپا ادامه دارد.»
او خاطرنشان کرد: «شاید خراب شدن رابطه فراآتلانتیکی اروپا و آمریکا، حملاتی که ترامپ به زیرساخت‌های روابط آمریکا و کشورهای اروپایی می‌زند و مطرح شدن اینکه اروپا به عنوان یک کل مستقل خود را بازیابی کند، تهدیدی برای احزاب راست افراطی باشد. آن‌ها ضداتحادیه اروپا و طرفدار رابطه فراآتلانتیکی هستند. ترامپ هنوز آن‌ها را به اندازه‌ای نمی‌بیند که بازی بزرگ انجام بدهند. او الان دنبال بازی بزرگ است. این احزاب راست افراطی را حمایت می‌کند تا اروپای ضعیف‌تر و مطیع‌تری را داشته باشد. در خصوص اینکه چقدر حاضر است امتیاز بدهد، به نظر من حاضر به این کار نیست. پررنگ شدن استقلال اروپا برای احزاب جریان اصلی فرصت و برای راست افراطی تهدید است. اما در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، روابط ترامپ و اروپا به همین صورت خواهد بود. تلاش می‌کند از این متحد ضعیف خود بیشترین امتیاز را بگیرد و خود را تقویت کند.»
سعدالدین در خصوص تاثیر نتیجه انتخابات آلمان بر ایران نیز گفت: «روابط ایران و اروپا وضعیت پیچیده‌ای پیدا کرده. گاهی بارقه‌های امید دیده می‌شود اما سیاست در مجموع تند است. رویکرد اروپا نسبت به ایران طی یک سال اخیر سخت و سخت‌تر شده است. اقدام اخیر آلمان در کنفرانس امنیتی مونیخ، نشانه‌ای بود که جای امیدواری داشت و نشان می‌داد دیپلماسی ایران کار کرد. در این کنفرانس، وجهه ضدایرانی خیلی پررنگ نبود که در فضای فعلی رابطه مثبت است. احزاب جریان اصلی اروپایی درباره برنامه هسته‌ای ایران، امنیت منطقه و آنچه اتفاق می‌افتد، نگرانی زیادی دارند. این نگرانی را به طور مکرر مطرح کردند و رویکردشان نیز تندتر شده است. احزاب راست افراطی اروپا را بیشتر تابع سیاست‌های آمریکا می‌کنند، چون دنبال هزینه دادن در سیاست خارجی نیستند و ترجیح‌شان این است که پشت دست آمریکایی‌ها بازی کنند. به‌خصوص امروز که مسائل داخلی اروپا برایشان اولویت دارد.
بنابراین، ممکن است مقداری رایزنی‌های اروپایی برای اینکه آمریکایی‌ها بیشتر با ایران تعامل کنند را کمتر از قبل داشته باشیم. این موضوع فعلاً در حد تحلیل است. چراکه موضع احزاب جریان اصلی اروپا در خصوص ایران را می‌دانیم. تند هستند، فعلاً فضای تعامل با آنان خیلی باز نیست و بحث اسنپ‌بک مطرح است. اما آن‌ها ابزاری هم ندارند که اگر ترامپ بخواهد سیاست فشار حداکثری را به صورت کامل برگرداند، با آن مقابله کنند. یا در خاورمیانه اگر بخواهد ترامپ اتفاقی را رقم بزند، آن‌ها امکانی برای مقابله ندارند. خودشان می‌گویند ما در خاورمیانه دچار بی‌ربطی راهبردی هستیم. اگر راست افراطی قدرت بگیرد و در اروپا نقش تعیین‌کننده‌تری پیدا کند، ممکن است همراهی بیشتری داشته باشیم. البته در این میان باید ببینیم روس‌ها چه نقشی ایفا می‌کنند و ارتباط‌شان با دو طرف یعنی این احزاب و دولت ترامپ را چگونه به کار می‌گیرند.»
عکس: Getty Images
