یک روز برفی در تهران/بررسی عملکرد شهرداری در حوزه حمل‌ونقل پایتخت

برف دامن سفیدش را بر سر تهران کشید و عکس‌های زیبایی از آن منتشر شد. حتی شمال شهر بعضی از شهروندان پایتخت‌نشین روی برف اسکی و فیلم‌ آن را منتشر کردند. اما موضوع تردد شهروندان در خیابان بود که با مشکل روبه‌رو شد.

در این میان عکسی از ورودی متروی شریعتی تهران منتشر شده که موکتی جلوی آن پهن کرده بودند، اما پله‌های لیز ورودی ایستگاه‌های مترو، نه شن‌پاشی شده بود نه فکری برای آن شده بود. نه‌تنها پله‌های مترو بلکه خیابان‌های تهران که پله دارند نیز لیز بودند و شهروندان با نگرانی از آن استفاده کردند.

یکی از شهروندان تهرانی در این مورد به هم‌میهن گفت: «من باید از پله‌های یوسف‌آباد به خیابان ولیعصر بروم و از آنجا از اتوبوس استفاده کنم. میله‌های آن آنقدر یخ بود که با دستکش هم دستم یخ زد اما نمی‌توانستم بدون آنکه دستم را به میله‌ها بگیرم پله‌های لیز را طی کنم.»

اما آنطور که شهرداری اعلام کرده پیاده‌روها و خیابان‌های فرعی در اولویت قرار نداشته است. علیرضا جعفری، مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران نیز در تشریح اولویت‌های شهرداری گفت: «در چنین شرایطی اولویت اول ما معابر اصلی شهر است که عملیات شن و نمک‌پاشی در آنها انجام شده است که با همکاری شهرداری‌های مناطق عملیات روان‌سازی معابر در روز برفی پایتخت انجام می‌شود و تلاش خواهد شد تا ساعات آینده روان‌سازی معابر به‌طور کامل انجام شود. هنوز به معابر فرعی و همچنین پیاده‌روها نرسیده‌ایم. بارش برف در برخی مناطق بسیار سنگین بود و تلاش کردیم که هیچ مسیری دچار مشکل نشود. هم‌اکنون نیز عبور و مرور مردم در جریان است و مشکلی نیست.» او البته از مردم خواست که مقابل خانه، کوچه و محله خود را برف‌روبی کنند.

افزایش تصادفات برفی

از سوی دیگر لیز بودن خیابان‌ها به افزایش تصادفات منجر شد و آنطور که سرهنگ فیروز کشیر، معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ گفته است: «به‌دلیل بارش برف و لغزندگی معابر، به‌‌رغم اجرای عملیات نمک‌پاشی و استفاده از شن‌وماسه، شاهد افزایش ۴۷درصدی تصادفات خسارتی بودیم.» علاوه بر تصادفات، گران شدن تاکسی‌های اینترنتی نیز اعتراض پایتخت‌نشینان را در پی داشت. کرایه تاکسی‌های اینترنتی گاه دو برابر شد و تاکسی‌ هم به دنبال دربستی در شهر می‌چرخیدند و قیمت آنها از تاکسی‌های اینترنتی بیشتر بود.

 قطع برق مترو

با این شرایط شهروندان تهرانی به ناوگان حمل و نقل عمومی پناه آوردند. ناوگانی که با کمبودهای بسیاری دست به گریبان است و مدیران شهری در دو دوره (پنجم و ششم) اخیر نتوانستند این کمبودها را تا حدی رفع کنند که شهروندان نه به راحتی، حتی با دشواری هم که شده بتوانند از حمل و نقل عمومی استفاده کنند. در این میان به دلیل شرایط جوی و تأثیرات ناشی از بارش برف، شبکه برق بالاسری خط ۵ مترو نیز قطع شد و  به حرکت کُند قطارها در مسیر گلشهر به سمت تهران منجر شد. یکی از شهروندان تهرانی که از خط یک مترو استفاده کرده بود به هم‌میهن گفت: «خط یک همیشه شلوغ است. اما بعد از ایستگاه امام خمینی و 15 خرداد جمعیت کمتر می‌شود. من از مترو برای رسیدن به کهریزک استفاده می‌کنم و بعد از این ایستگاه‌ها که مسافران مترو کمتر می‌شود، در این سرما، بخاری را خاموش می‌کنند و ما مجبوریم زیر زمین در آن سرما بلرزیم.» ایستگاه‌های مترو در روز 22 بهمن نیز بسیار شلوغ بود.

اتوبوس با راننده چینی نه تراموا

اخیرا علیرضا زاکانی، شهردار تهران از اضافه شدن دو تراموا به تهران خبر داد و گفت که دو تراموا به صورت هدیه از چین به تهران می‌آید و پس از دو ماه اگر از کارکرد آن راضی باشند اقدام به خرید بیشتر می‌کنند. اما پیش از آن که این اتوبوس برقی به اسم تراموا به تهران وارد شود، سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران به نوعی اعلام کرد که این تراموا نیست. او از ضرب‌المثل قدیمی «کوهی که موش زایید» استفاده کرد. اما تبلیغات شهرداری همچنان بر این پایه پیش می‌رفت که دو تراموا به ناوگان حمل و نقل پایتخت اضافه شده است اما وقتی که تراموا با راننده چینی وارد تهران شد، همه متوجه شدند که این یک اتوبوس با چرخ لاستیکی است. زمانی که این اتوبوس به تهران رسید و هنوز رونمایی نشده بود، مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران اعلام کرد که این تراموا نیست بلکه یک اتوبوس چرخ لاستیکی است. پس از آن بود که مدیران شهرداری نیز مجبور شدند که دست از تبلیغات غیرواقع برداشته و اعلام کنند که اتوبوس وارد کردند نه تراموا.

تهران قابلیت به کارگیری تراموا ندارد

محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در پاسخ به این سوال هم‌میهن که آنچه شهرداری وارد کرده، تراموا است یا اتوبوس؟ به صراحت گفت که «این‌ها اتوبوس‌های برقی ۳۲ متری هستند و اگر در شهر تهران جواب بدهد، برای واردات انبوه آن‌ها قرارداد می‌بندیم.»

او در تشریح ورود این اتوبوس‌ها به نام تراموا گفت: «مطالعه نظری مربوط به ایجاد خطوط تراموا در واقع در مطالعات طرح جامع ترافیک شهر تهران انجام شده و منجر به تصویب مصوبه ۱۹۰ در شورای عالی ترافیک شده است. طبق این مصوبه، شهرداری موظف است که دو خط تراموا در پایتخت راه بیندازد. ظرفیت حمل‌ونقل تراموا بیشتر از BRT و کمتر از مترو است. مطالعات انجام‌شده مربوط به جنبه نظری ایجاد خطوط تراموا در تهران است، اما باید جنبه عملی آن را هم بررسی کنیم؛ یعنی باید دستگاه‌های تراموای واردشده به تهران را در عمل تست کنیم و چگونگی حرکت آن‌ها در تقاطع‌ها و پل‌ها و نحوه مسافرپذیری آن‌ها را بررسی کنیم و اگر تست‌ها جواب داد، با طرف چینی قرارداد تولید انبوه می‌بندیم.»

او با اشاره به اینکه وسیله‌ای که اکنون وارد کرده‌ایم، در واقع یک اتوبوس برقی ۳۲ متری است، افزود: «اصطلاحاً به آن ART می‌گویند و یک مدل جدید حمل‌ونقلی در دنیا محسوب می‌شود. این مدل جدید، علاوه بر کشورهایی مثل چین و مالزی، در همین کشورهای اطراف خودمان و شهرهایی مثل دوحه، دوبی و استانبول نیز اجرا شده و دنیا در حال حرکت به سمت توسعه استفاده از این وسیله است. اولویت شهرداری تهران، گسترش سیستم‌های حمل‌ونقلی برقی در مسیرهای واقع‌شده در محدوده طرح ترافیک است. براساس این اولویت، قصد داریم مدل‌های حمل‌ونقلی برقی جدیدی که به این محدوده اضافه می‌کنیم، ظرفیت مسافرپذیری بیشتر یا حداقل همتراز با BRT داشته باشد.»

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران تاکید کرد: «طبق مطالعات نظری انجام‌شده، این وسیله عمر کارکردی بیشتری نسبت به اتوبوس دارد، به نحوی که اتوبوس‌ها بین ۸ تا ۱۰ سال از رده خارج می‌شوند، اما عمر این وسیله شبیه واگن‌های مترو است، یعنی در سن ۳۰ سالگی به اورهال می‌رسند. همچنین این وسیله ظرفیت مسافرپذیری بیشتری دارد و گسترش استفاده از آن نیز چهره شهر را هوشمندتر می‌کند، چون تقاطع‌ها با نظارت هوشمند و سیگنالینگ کنترل خواهد شد که باعث می‌شود که جریان ترافیک نیز نظم‌پذیرتر شود. در حال حاضر ما صرفاً در حال انجام مطالعات نظری و عملی درباره استفاده از اتوبوس‌های برقی ۳۲ متری هستیم و اگر این تست‌های عملی در دو ماه آینده جواب بدهد، نتایج آن‌ها را احصا می‌کنیم و به شورای عالی ترافیک ارائه خواهیم داد و اگر اعتبارات لازم فراهم باشد و فرآیندهای اداری مربوطه طی شود، برای واردات انبوه این وسیله، قرارداد امضا خواهیم کرد.»

هرمزی درباره به‌کارگیری تراموا در تهران نیز توضیح داد: «ترامواهای ریلی قابلیت حرکت در شیب زیاد شهر تهران را ندارند، اما وسیله‌ای که اکنون وارد شده است، دارای چرخ لاستیکی است و توانایی حرکت در شیب‌های بالای ۴ درصد را دارد، البته از این وسیله در مسیر BRT آزادی استفاده خواهد شد.»