رئیس مجلس درباره وضعیت مدیریت پسماند کشور مطرح کرد: بحران ۲۰ ساله زباله در کشور

روز گذشته موضوع پسماند در کلانشهرها و شهرهای بزرگ مورد توجه مجلس قرار گرفت و پس از ارائه گزارش کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی و محیط‌زیست در مورد وضعیت مدیریت پسماندها در کشور با رویکرد رسیدن به شرایط مناسب خصوصاً در استان‌های ساحلی و کلان‌شهرها، اظهارنظرها مبنی بر لزوم تغییر شرایط مدیریت پسماند بود.

خسارت حدود 7 هزار میلیارد تومان پسماندها 

شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با حضور در مجلس در جریان بررسی این موضوع گفت: «مدیریت پسماندها ارتباط مستقیم با سلامت مردم جامعه دارد که نشأت‌گرفته از آلودگی خاک، آب و هوا است. کاهش نیاز به استخراج مواد خام، از طریق مواد بازیافتی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و... کمک به حفظ محیط‌زیست است که در جهت حفظ برای نسل‌های آینده است.

سالیانه حدود 21 میلیون تن پسماند عادی، 150 هزار تن پسماند عفونی بیمارستانی، 35 میلیون تن پسماند صنعتی، 170 میلیون تن پسماند کشاورزی، 8 میلیون تن پسماند خطرناک و 150 میلیون تن نخاله ساختمانی در کشور تولید می‌شود، میزان دفن پردازش زباله‌ها حدوداً 7/4 درصد بوده که در مقایسه با متوسط جهانی 13/5 درصد است. میزان دفن پسماندها به 68/2 درصد در مقایسه با میزان جهانی 36/2 است.»

او افزود: «بنابر مطالعات انجام‌شده اختلاف رسیدن به ظرفیت جهانی در کشور ما یک بعد اقتصادی محسوب می‌شود، در صورتی که بر اساس آمار شهرداری‌ها و دهیاری‌ها این مسئله نمودی در اقتصاد ما ندارد و حتی به صورت نادرست پسماندها دفن می‌شوند. پسماندها سالیانه حدود 7 هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد می‌کنند، هنوز به صورت نامناسبی شاهد دفن زباله‌ها هستیم، از هزینه‌های اقتصادی که در این راستا اختصاص داده شده به صورت کامل عملیاتی نشده است.

براساس آمار شهرداری‌ها و دهیاری‌ها حدود 75 درصد پسماندها دفن می‌شوند که 7 درصد آن به صورت بهداشت و مابقی به صورت غیربهداشتی است، مجلس با تصویب قانون مدیریت پسماندها اولین گام برای سر و سامان دادن زباله‌ها برداشته است.»انصاری تاکید کرد: «با گذشت حدود 2 دهه از تصویب قانون مدیریت پسماندها هنوز شاهد خلأهایی در اجرای آن هستیم، باید بعد از گذشت 2 دهه قانون مدیریت پسماندها به صورت کامل اجرایی شود. عدم اجرای جرایم، عدم اختصاص منابع، قصور و کوتاهی دستگاه‌ها، عدم اجرای تفکیک درست پسماندها از مبدأ و... عاملی شده تا اجرای این قانون کارایی لازم را نداشته باشد، لازم و ضروری است بر روی قانون مدیریت پسماندها بازنگری کلی صورت بگیرد.»

بحران 20 ساله زباله در کشور

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در مورد وضعیت مدیریت پسماندها در کشور با رویکرد رسیدن به شرایط مناسب خصوصاً در استان‌های ساحلی و کلان‌شهرها در جمع‌بندی این موضوع، تاکید کرد: «موضوعات متعدد و پیچیده‌ای داریم که سه دهه است نتوانستیم یا نخواستیم آنها را حل کنیم و نمی‌دانیم چه تعبیری برای آن به کار ببریم. برخی مسائل پیچیده و دارای ابعاد گوناگون است اما مسائل بسیار ساده‌ای داریم که در مورد آن‌ها مشکل اعتبار و تکنولوژی وجود ندارد و موضوع پسماند یکی از این موضوعات است.»

او با اشاره به سفر اخیر به استان مازندران، افزود: «روزانه 58 هزار تن زباله در کشور تولید می‌شود. عوارض زیست محیطی و آلودگی خاک، آب و هوا ریشه در حوزه پسماند دارد و در این رابطه فقط مشکل مدیریتی داریم و بارها این موضوع را مطرح کرده‌ایم. قانون پسماند 20 سال است که تصویب شده و در سال 84 آئین‌نامه آن نهایی شده است، چه کارنامه‌ای می‌توانیم در حوزه پسماند داشته باشیم درحالی‌که این بحران به صورت روزانه در حال افزایش است.»

رئیس مجلس با اشاره به اینکه به تفکیک از مبدأ و حتی تفکیک از مخزن توجه نداریم، گفت: «روزانه 8 هزار تن زباله در تهران جمع‌آوری می‌شود و در شب عید و 2 ماه پایان سال تولید زباله به 11 تا 12 هزار تن می‌رسد و این زباله در یک شبانه‌روز که جابه‌جا می‌شود 3 بار پیاده و سوار می‌شود تا به مقصد اصلی برسد یعنی از نقطه‌ای جمع‌آوری و در نقطه‌ای دیگر دپو می‌شود و هزینه‌ها و خسارات زیادی در پی دارد. امروزه تنها 9 درصد سرجمع بازیافت زباله داریم و 90 درصد زباله به صورت غیراستاندارد دفن می‌شود و شیرآبه‌های آن مشکلات زیست محیطی را ایجاد می‌کند.»

قالیباف با انتقاد از اینکه موضوع اتباع بیگانه و جمع‌آوری زباله در ابعاد مختلف امروز در شهرهای ما به بحران تبدیل شده است، گفت: «وزارت کشور به طور روشن مسئول مدیریت پسماند است و دستگاه‌های دیگر را باید هماهنگ کند و با اطلاع می‌گویم که نباید اجازه دهیم که شرکت‌ها و افراد خاص این صنعت را در سیطره خودشان قرار دهند و کار هم انجام نشود.»

او با اشاره به اینکه برای اینجانب که در این حوزه تجربه دارم و نمایندگان، عدم مدیریت این موضوع زیبنده نیست و برایمان آزاردهنده است، تاکید کرد: «کمیسیون کشاورزی باید حتماً این موضوع را به طور جد دنبال کند و ما نیز این مهم را جزو پیگیری‌های جدی خود قرار می‌دهیم و این موضوع همانطور که بیان کردم مشکل اعتبار و تکنولوژی ندارد و فقط نیاز به اراده دارد.»

قالیباف با اشاره به اینکه فرهنگ انتقال زباله از شهر به سایر شهرهای مختلف وجود ندارد، بیان کرد: «باید از منابع ماده 11 قانون پسماند برای فرهنگ‌سازی استفاده کنیم و باید با مردم صحبت کنیم و در روستاهای کشور باید تدبیری شود تا 10 تا 40 روستا بتوانند با تدبیر لازم زباله‌ها را جمع‌آوری کنند و این مسائل در قوانین نوشته شده وجود دارد؛ 20 سال گذشته اما هنوز با بحران زباله در کشور مواجه هستیم؛ به این دلیل این مسائل را توضیح می‌دهم تا بدانیم این بحران قابل حل است و کمیسیون‌های تخصصی و معاونت نظارت و همچنین کمیسیون اصل 90 باید در جاهایی که کوتاهی می‌شود محکم ورود کنند تا بتوانیم این موضوع را به نتیجه برسانیم زیرا در این رابطه نه مشکل ارز و نه مشکل تحریم داریم.»

در انتها، این موضوع بر اساس ماده 45 به کمیسیون ارجاع شد تا 2 هفته دیگر بار دیگر در دستور کار مجلس قرار گیرد.

ابهامات درباره زباله‌سوز تهران

مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‎زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره مدیریت زباله‌ها زیر نظر خدمات شهری تاکید کرد: «افراد باید با تخصص، پشتوانه علمی و تجربه کافی وارد حوزه خدمات شهری شوند. در تمام دنیا مدیریت حوزه خدمات شهری بر پایه علمی استوار است نه صرفاً براساس آزمون و خطا. متاسفانه امروز در تهران بیشتر براساس آزمون و خطاست و ما هم در این خصوص به شهرداری تذکراتی داده‌ایم. این موضوع را براساس مطالعه در کشورهای مختلف دنیا پیش ببرید اما هر بار این موضوع را با یک نگاه سطحی مطرح کردند.»

او افزود: «اگر می‌خواهیم سراغ اقدامات منسوخ‌شده‌ای برویم که در کشورهای دیگر 30-40 سال پیش انجام شده است، مدیریت خدمات شهری به ویژه پسماند باید با شرایط، فضای شهری، امکانات و معضلات شهر تهران و کلانشهرهای دیگر با مشورت از اساتید و صاحب‌نظران انجام شود. در حال حاضر MRFها (ایستگاه‌های مدیریت یکپارچه پسماند شهری) کارکرد خود را ندارد و بسته شده که یکی از ضعف‌های حوزه پسماند است.»

پیرهادی در پاسخ به این سوال که چرا نوماند (مجری طرح تفکیک زباله شهرداری) به زباله‌گردی رسمی تبدیل شده است؟ گفت: «ما در تفکیک زباله از مبدأ غافل هستیم و توفیقات چندانی در این مورد نداشتیم که باعث افزایش زباله‌گردی و شکل‌گیری یک شبکه بزرگ غیررسمی در شهر تهران و کشور می‌شود.»

  او با اشاره به وعده خرید زباله‌سوز توسط شهرداری، تاکید کرد: «پس از گزارش‌هایی که از شهرداری گرفتیم به نقاط و ابهاماتی که ایجاد شد اشاره کردیم. هنوز مشاور نتوانسته گزارش کامل، دقیق و بدون ابهامی را به کمیسیون ما بدهد. تا تمام ابعاد زباله‌سوز مورد تایید قرار نگیرد و تا زمانی که از لحاظ محیط‌زیست و سلامت شهروندان اطمینان حاصل نشود، مجوزی برای خرید زباله‌سوز صادر نمی‌کنیم.

یکی از شرط‌های ما برای شهرداری این است که حتماً باید مجوز سازمان محیط‎زیست را بگیرد. بحث آبی که به این پروژه وارد شود و محل استقرار زباله‌سوز نیز از جمله ابهاماتی است که درباره آن حساسیت به خرج داده‌ایم. میزان آلایندگی و ارزش حرارتی آن نیز از سوالات ما است. زباله‌سوزی پیشنهاد شهرداری برای تولید برق است و اگر ارزش حرارتی لازم را نداشته باشد، برق مورد انتظار را تولید نمی‌کند. ما دنبال این هستیم که یک گزارش دقیق و بدون نقص به شورای شهر تهران ارائه شود.»

پیرهادی درباره گاز متان در آرادکوه (محل دفن زباله‌ها در جنوب تهران) گفت: «انتشار مداوم گاز متان و شیرابه، انتشار بو، ذرات معلق و استفاده حداقلی از تجهیزات توسط زباله‌گردان و بروز اثرات بهداشتی از جمله مشکلاتی است که در صورت مدیریت اشتباه پسماند افزایش می‌یابد.»