مجادله بر سر قطعنامه ۱۷۰۱

رئیس مجلس در حاشیه حضورش در ژنو برای شرکت در اتحادیه بین‌المجالس جهانی (IPU) گفت‌وگویی با روزنامه فرانسوی فیگارو انجام داد که یک بخش از آن با واکنش تند نخست‌وزیر و دولت لبنان مواجه شد. واکنش دولت لبنان به این بخش از صحبت‌های قالیباف بود که گفت: «ما برای آتش‌بس پایدار و مذاکره روی [قطعنامه] ۱۷۰۱ که از قبل بوده، آماده مذاکره با اروپا و فرانسه هستیم.» نجیب میقاتی این اظهارات قالیباف را مداخله در امور داخلی لبنان دانست و اعلام کرد که وزارت خارجه این کشور، کاردار ایران در بیروت را احضار خواهد کرد.

قالیباف چه گفت؟

آنچه قالیباف در صحبت‌های خود با ریگارد مطرح کرد، بخشی از یک پرسش و پاسخ حول محور صلح در لبنان بود. رئیس مجلس در پاسخ به این سوال روزنامه‌نگار فیگارو که پرسید «شما چطور می‌توانید کمک کنید که در لبنان به صلح برسیم؟» گفت: «من در بیروت در دیدار با آقای میقاتی و نبیه بری و احزاب و گروه‌های فلسطینی و لبنانی گفتم که هر تصمیمی که مجلس و دولت لبنان و جبهه مقاومت لبنان بگیرند،‌ حتماً جمهوری اسلامی از آن حمایت می‌کند.

ما حتماً از آتش‌بس پایدار حمایت می‌کنیم. حتی بحث ۱۷۰۱ قابل مذاکره است.» قالیباف سپس در جواب اینکه چطور این کار انجام خواهد شد؟ می‌گوید: «آنها باید بگویند. آقای مکرون بگوید چطور. اروپا بگوید چطور. اروپا اول باید این تصمیم را بگیرد که دنباله‌رو آمریکا نباشد. اروپا و به‌ویژه فرانسه با سابقه تاریخی در منطقه شامات، خودش با دست خودش از این عرصه خارج شده و همه را دودستی تقدیم به آمریکا و اسرائیل کرده‌‌ است. این مال دیروز و امروز نیست. در پنجاه سال گذشته این اتفاق رقم خورده است.» 

ریگارد روزنامه‌نگار فرانسوی می‌گوید: «حتی فرانسه؟» قالیباف پاسخ می‌دهد: «بله.» خبرنگار فیگارو می‌گوید: «در قبرس جمعه یک جلسه‌ای بود از ۹ کشور.» رئیس پارلمان می‌پرسد: «نتیجه‌اش؟» و ریگارد می‌گوید: «مکرون از کشورها خواست که سلاح نفروشند به اسرائیل و نتانیاهو هم خیلی عصبانی شد از این حرف.» قالیباف در پاسخ می‌گوید: «فعلاً آخرین بمب‌های جنگی و شیمیایی را آمریکایی‌ها به اسرائیل داده‌اند. مهمات و تجهیزات می‌دهند و در فرماندهی و طرح‌ریزی کمک می‌کنند. اروپا باید برگردد به جایگاه واقعی خودش و دنباله‌روی آمریکا نباشد.» آن صحبتی که واکنش سریع دولت لبنان را به دنبال داشت، به آخرین بخش از این پرسش‌وپاسخ برمی‌گردد که ریگارد می‌پرسد: «آماده مذاکره با فرانسه هستید در موضوع ۱۷۰۱؟» و قالیباف در جواب می‌گوید: «ما برای آتش‌بس پایدار و مذاکره روی ۱۷۰۱ که از قبل بوده آماده مذاکره با اروپا و فرانسه هستیم.»

تحلیل واکنش دولت لبنان

احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل منطقه در واکنش به اظهارات دولت لبنان نوشت: «نجیب میقاتی، سرپرست نخست‌وزیری لبنان از اعلام آمادگی محمدباقر قالیباف رئیس مجلس ایران برای گفت‌وگو با دولت فرانسه در مورد اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت برآشفته شده و آن را دخالت در امور داخلی لبنان دانسته است. اگر لبنان حاکمیت درست و درمانی داشت و در مقام عمل با سطحی از بی‌دولتی روبه‌رو نبود، اعتراض آقای میقاتی را می‌شد موجه دانست. لبنان اما همانطور که آشکار است، سالیان درازی است که از فقدان حاکمیت لازم رنج می‌برد و این کشور کوچک و مظلوم صحنه رقابت فرقه‌های داخلی و نفوذ و دخالت کشورهای خارجی شده است. در حال حاضر، آمریکا، فرانسه، عربستان، امارات، مصر و به تازگی اردن، درگیر مسائل داخلی لبنان هستند و همگی هم در جهت اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت تلاش می‌کنند. در کنار آنها، سوریه هم که هنوز داعیه پدرخواندگی خود را در برابر لبنان رها نکرده است. از آن طرف اسرائیل نیز در پی ایجاد ترتیبات امنیتی مورد نظر خود در لبنان است. با این وضع، اعلام آمادگی رئیس مجلس ایران برای گفت‌وگو با فرانسه بر سر اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ با توجه به نفوذ غیرقابل انکاری که جمهوری اسلامی بر حزب‌الله و جنبش امل دارد، گناه خیلی بزرگی نیست که نیاز به واکنش علنی و شدید آقای میقاتی داشته باشد! از قضا این موضوع می‌تواند به اعاده ثبات و تحکیم حاکمیت لبنان و نجاتش از بی‌دولتی عملی کنونی کمک کند.» 

صابر گل‌عنبری، کارشناس مسائل خاورمیانه نیز در یادداشتی تلگرامی نوشت:‌ «در بحبوحه جنگ لبنان، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران با روزنامه فرانسوی لوفیگارو گفت‌وگوی اختصاصی داشته که بخشی از آن بازتابی منفی در منطقه و به‌ویژه لبنان پیدا کرده است.  این روزنامه به نقل از قالیباف از اعلام آمادگی تهران برای مذاکره با پاریس در مورد اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت درباره لبنان خبر داده است. این گفته بر لبنان چنان سنگین آمده است که نخست‌وزیر دولت متشکل از حزب‌الله و متحدانش را برآشفته و به واکنش سریع واداشته است، تا جایی که از وزیر خارجه لبنان خواسته‌ است که کاردار سفارت ایران را احضار و نسبت به این موضع اعتراض کند. هنوز واکنش تهران روشن نیست، اما بعید نیست روزنامه متهم و اعلام شود که اظهارات قالیباف به‌درستی نقل نشده است.

نجیب میقاتی، سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی ایران را «مداخله آشکار» در امور داخلی لبنان «تلاشی برای تثبیت قیمومت (وصایت) غیرقابل‌قبول» بر این کشور توصیف کرده و  گفته است: «ما به وزیرخارجه ایران و رئیس مجلس شورای اسلامی در سفرهای اخیر خود به لبنان ضرورت درک وضع لبنان را اطلاع دادیم؛ به‌ویژه که لبنان در معرض تجاوز بی‌سابقه اسرائیل قرار دارد و ما با همه دوستان لبنان از جمله فرانسه در حال فشار بر اسرائیل برای آتش‌بس هستیم».

میقاتی همچنین تاکید کرده است که مذاکره درباره این قطعنامه صرفاً از جانب دولت لبنان باید انجام شود و دیگر طرف‌ها جا دارد از آن حمایت کنند. این سخنان در مصاحبه با لوفیگارو (به فرض صحت نقل) دستمایه فشار سنگینی از جانب مخالفان داخلی بر حزب‌الله در این جنگ خواهد بود. موضع‌گیری سریع میقاتی هم از این منظر قابل تأمل است.»