نیم‌نگاه بودجه‌ای به سلامت

روز گذشته داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، در نشست خبری مشترک با سخنگوی اقتصادی درباره بودجه بخش بهداشت و درمان گفت: «اعتبارات این بخش با ۳۰ درصد رشد به ۴۰۹همت (هزار میلیارد تومان) رسیده است. ۲۵ هزار نیروی جدید کادر درمان امسال استخدام خواهند شد و هزار و 800 عضو جدید هیئت علمی در دانشگاه‌های علوم پزشکی جذب می‌شوند. چهار هزار میلیارد تومان نیز برای تکمیل کادر درمان و دانشگاه‌ها اعتبار گرفته است».

او همچنین با اشاره به وضعیت نابسامان اقتصادی دستیاران تخصصی در حوزه پزشکی اعلام کرد که سه هزار میلیارد تومان به این بخش اختصاص یافته است. منظور همچنین گفت که هزار و پانصد میلیارد تومان هم برای «حق ماندگاری و مقیمی برای مناطق محروم» در نظر گرفته شده است. منظور پیش از عید در اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی سراسر کشور، گفته بود که بودجه سال 1403 حدود 320 هزار میلیارد تومان خواهد شد که حالا گویا این رقم به 409 هزار میلیارد افزایش یافته است. گرچه به قول منظور بودجه سال جاری نسبت به سال -که ۲۳۷ هزار میلیارد تومان بود-80درصد افزایش یافته است و بالطبع حقوق کادر درمان هم نسبت به افزایش درصدی که سال قبل افزایش یافت، قدری بیشتر است اما همچنان عدد 30درصدی برای کادر درمان رضایت‌بخش نیست.

افزایش موج مهاجرت

در دوره شیوع ویروس کرونا بسیاری از نیروهای کادر بهداشت و درمان این انتقاد را مطرح می‌کردند که باید پیشگامان سلامت در دوره خطیر کرونا از حیث مالی تأمین باشند اما در همان دوران نه‌فقط به اصل حقوق کادر بهداشت و درمان بلکه به پرداخت‌نشدن اضافه‌کاری‌های پزشکان و پرستاران انتفادهایی جدی می‌شد؛ انتقادهایی که در دوره‌ای به اعتراضات صنفی هم تبدیل شد.

با پایان دوره همه‌گیری کرونا انتظار می‌رفت وضعیت کادر درمان رو به بهودی رود اما با تغییر دولت هم، این مهم میسر نشد. وضعیت نامطلوب اقتصادی در سال‌های اخیر باعث افزایش موج مهاجرت کادر درمان هم شده است؛ از سال1400 و با پایان محدودیت‌های عبور و مرور کرونا میزان درخواست‌های گواهی حرفه‌ای CGS به شدت افزایش یافته است؛ گواهی‌ای که با آن امکان مهاجرت پزشکان فراهم می‌شود.

نامه به رهبری درباره موج مهاجرت پزشکان

موضوع مهاجرت به قدری دارای اهمیت بوده است که در سال 1400 بود که حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در نامه‌ای به رهبری نوشت: «موضوع نگران‌کننده دیگری که بر تسریع این روند می‌افزاید خروج پزشکان از کسوت عضویت هیئت‌علمی به شرایط غیرهیئت علمی است. این در حالی است که متاسفانه با افزایش درخواست مهاجرت به خارج از کشور نیز مواجه هستیم.

تمامی این موارد سبب می‌شود تا حفظ همه دستاوردهای خارق‌العاده بخش سلامت که زبانزد عام و خاص است، دچار مخاطره شده و به همه جهت اقبال ضعیف پزشکان عمومی به ادامه تحصیل در رشته‌های تخصصی، موضوع اعزام بیماران به خارج از کشور، جذب و به‌کارگیری پزشکان خارجی که به یمن سیاست‌های اصولی و مساعی خادمان سلامت، منتفی شده بود؛ با استمرار روند کنونی، خدای ناکرده احیا و موجب اخلال در دسترسی مردم عزیزمان به خدمات تخصصی مورد نیاز سلامت، در اقصی نقاط کشور گردد و نظام سلامت را با چالش‌های مخاطره‌آمیزی مواجه نماید».

دانشجویان پزشکی را از درآمد خوب مطمئن کنیم

این نگرانی تا جایی پیش رفت که سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور را وادار به واکنش کرد و او در ماه نخست سال 1401 گفت: «باید این اطمینان را نزد دانشجویان پزشکی ایجاد کنیم که پس از پایان تحصیلات در نظام درمانی کشور با درآمد خوب و جایگاه اجتماعی مناسب جذب خواهند شد. باید این ادراک در میان دانشجویان ایجاد شود که آنان سرمایه‌ها و آینده‌سازان کشور هستند.»

از سخنان رئیسی چند سال می‌گذرد اما نه‌تنها اتفاق مثبتی در جهت برطرف‌کردن دلایل مهاجرت کادر درمان رخ نداده است، بلکه با توجه به میزان پایین حقوق‌ این بخش از جامعه، شاهد افزایش روزافزون موج مهاجرت هستیم و تردید وجود دارد که افزایش 30درصدی حقوق کادر درمان در سال جاری بتواند نیازهای اقتصادی آنها را تأمین کند.

حقوق پزشکان از کارگران کمتر افزایش یافته است

همایون سامه‌یح نجف‌آبادی، پزشک و عضو کمیسیون بهداشت مجلس، درباره این موضوع به «هم‌میهن» گفت: «حقوق کارگران حدود 45درصد افزایش یافته است و این درحالی است که به گفته آقای منظور حقوق حوزه بهداشت و درمان 30درصد افزایش داشته است. به نظر می‌رسد این میزان منطقی نیست زیرا کادر درمان دود چراغ خورده‌اند، شب‌بیداری کشیده‌اند، زحمت کشیده‌اند و سال‌ها درس خوانده و تخصص یافته‌اند. به جرأت می‌توان گفت که رشته‌های پزشکی جزو سخت‌ترین رشته‌ها در کشور است اما متأسفانه افزایش حقوق آنها بسیار پایین است. دولت به‌هیچ‌وجه نباید اجازه دهد که پزشکان کشور به دهک‌های پایین اقتصادی بروند».

او درباره گسترش میل به مهاجرت در میان پزشکان به‌ویژه در سال‌های اخیر بیان کرد: «در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم که میزان مهاجرت در میان پزشکان و پرستاران به شدت افزایش یافته است. ما در کمیسیون بهداشت پیشنهاد دادیم دولت از مالیات پزشکانی که در مناطق محروم خدمت می‌کنند، صرف‌نظر کنند در صحن مجلس رد شد. در چنین شرایطی پزشک مملکت به فکر مهاجرت یا تغییر شغل می‌افتد یا بعضاً به تخلف روی می‌آورند و عادت به زیرمیزی و زدوبند با داروخانه‌ها و به تجویز بی‌مورد مکمل‌ها روی می‌آورند».

این نماینده مجلس درباره موقعیت‌های شغلی پزشکان در خارج از کشور توضیح داد: «اگر دولت اقدام به تعدیل حقوق پزشکان نکند باید انتظار داشته باشد که موج مهاجرت افزایش یابد. در خارج از کشور چه کشورهای غربی و چه کشورهای منطقه‌ای و به‌خصوص کشورهای حوزه خلیج‌فارس، برای پزشکان ما فرش قرمز پهن کرده‌اند و به‌راحتی آنها را پذیرش می‌کنند. باز هم می‌گویم که نباید اجازه دهیم پزشکان جزو محرومان جامعه باشند. البته شرایط کشور و تحریم‌ها را هم درک می‌کنیم اما باید حواس‌مان به شرایط پزشکان کشور هم باشد. محدودیت‌های مالی دولت و وضعیت پزشکان حکایت چادر کوتاه بی‌بی است که از بالا بکشید، پا معلوم می‌شود و از پایین، سر معلوم می‌شود».